Bạn đã từng bao giờ mơ ước được nghỉ hưu sớm khi đã độc lập tài chính, có nghĩa là không cần làm việc nhưng thu nhập hàng tháng từ các kênh đầu tư khác của bạn vẫn đủ để trang trải cho tất cả các chi phí?

Tại Việt Nam trong vài năm gần đây, chúng ta không khó để bắt gặp những người đạt được tự do tài chính. Đây là trạng thái trong đó một người có đủ nguồn thu nhập thụ động để sống cho đến suốt quãng đời còn lại mà không phải đi làm hay phụ thuộc tài chính vào người khác. Đây là một khái niệm không mới, tuy nhiên lại đang ngày càng trở nên phổ biến khi việc đầu tư kinh doanh trở nên dễ tiếp cận hơn với đa số mọi người.

Trong một talkshow hồi tháng 5/2020, tiến sỹ nổi tiếng Lê Thẩm Dương cũng từng phân tích rõ hơn về khái niệm tự do tài chính. Ông chia sẻ: "Một là làm thuê. Nhưng nếu tôi khởi đầu gia đình tôi tốt thì tôi chả làm thuê. Nhưng nếu tôi nghèo thì tôi sẽ làm thuê. Làm thuê là làm theo ý chí, làm theo não của kẻ khác." Đây là bước đầu tiên trên con đường hướng tới tự do tài chính.

Nấc thứ 2 theo vị tiến sỹ là chuyển sang tự doanh. Thực tế ông cho rằng nhiều người thậm chí còn không dám nghĩ đến điều này. Còn nấc thứ 3 theo tiến sỹ Lê Thẩm Dương là chuyển sang làm chủ. "Tự doanh là tôi cùng lính lăn ra làm. Còn ông chủ là tao ngồi mày làm. Nó phải rõ ràng nhưng cái đó vẫn là thu nhập chủ động. Anh vẫn phải lăn sức ra làm.", ông phân biệt giữa 2 nấc tài chính.

"Cho nên có những kẻ giàu hơn khoảng 1 triệu lần tôi nhưng thực ra tài sản có thể mất bất cứ lúc nào vì anh vẫn là chủ của công ty thôi. Tôi thu nhập ít hơn. Nhưng ví dụ Michael Jackson hát một bài hát dù anh ý chết rồi nhưng gia đình anh vẫn giàu vì sao, vì thu nhập thu động. Tôi giảng online 10 năm nay, rất tiếc tôi không nói được thu nhập của thôi nhưng tôi ngồi chơi nhưng máy nó vẫn chạy. Đấy là thu nhập thụ động. Anh làm chủ, tỷ phú không hẳn bằng tôi đâu vì cái tiền ấy đương nhiên có, muốn mất cũng không được, chẳng cần bảo hiểm cái tiền ấy. Khi tôi tự do tài chính thì tôi sẽ có tự do cá nhân.", tiến sỹ Lê Thẩm Dương phân tích thêm.

Dựa vào kinh nghiệm từ chính bản thân mình, ông cho rằng dù làm chủ doanh nghiệp thì đây vẫn là thu nhập chủ động. Nó vẫn bị lệ thuộc bởi lao động và thời gian, nó có thể nhảy lên rất cao rồi về 0. Để đạt tự do tài chính cần lên mức 4 khi không cần thời gian, ngủ mà vẫn có tiền.

"Lời khuyên là bạn phải vượt ngưỡng: Lần 1 sang tự doanh, lần 2 sang ông chủ/bà chủ, lần 3 sang đánh tennis", tiến sỹ Lê Thẩm Dương đưa ra lời khuyên.

Mức 4 mà tiến sỹ này nhấn mạnh cũng đã từng được shark Phạm Thanh Hưng nói đến. Theo shark Hưng, nhà đầu tư là level cao nhất của 4 bậc thang trưởng thành của mỗi một con người.

Theo phân tích của shark Hưng, đầu tiên khi bạn ra trường, bạn đi làm thuê là employee. Lên mức cao hơn là bạn lập nghiệp nhưng khi các bạn chưa có tiền thì các bạn tự làm thuê cho chính bản thân mình đó la self-employ: Tự thuê mình để làm cho chính mình. Như các bạn nhìn thấy trên shark tank Việt Nam là có nhiều bạn startup làm việc không nhận lương, đó chính là làm thuê cho chính bản thân mình. Khi các bạn thành công hơn một chút nữa thì bạn thành employer là người sử dụng lao động. Và cao nhất là investor, không điều hành, không quan tâm mà bỏ tiền ra người khác làm cho mình. Việc trở thành nhà đầu tư là một level cao hơn hẳn.

Vậy bạn đang ở mức nào trên chiếc thang trưởng thành? Hãy thử đối chiếu 4 bậc thang sau.

Giai đoạn 1: Chưa có năng lực tài chính (Financial Incompetence)

Trong giai đoạn đầu của cuộc đời, đặc biệt là khi còn trẻ tuổi, chắc chắn ai cũng sẽ loay hoay không biết nên làm gì với số tiền có trong tay. Đây là những biểu hiện cho thấy bạn đang nằm trong giai đoạn này:

- Không biết mình đã tiêu xài bao nhiêu trong tháng 

- Không kiểm soát được việc mua sắm của mình 

- Sử dụng vượt hạn mức chi tiêu của thẻ tín dụng 

- Chưa có sự chuẩn bị cho giai đoạn nghỉ hưu sắp tới 

- Chưa có khái niệm về tài chính cá nhân và tiền bảo hiểm khi nghỉ hưu

Giai đoạn 2: Đầy đủ năng lực tài chính (Financial Competence)

Thật may mắn nếu bạn đã tiến vào giai đoạn thứ 2 này, vì bạn sẽ không còn cảm thấy tội lỗi mỗi khi chi tiêu không kiểm soát để rồi phải chật vật bù đắp. Bạn đang thắc mắc liệu mình có đủ năng lực tài chính hay không? Hãy cùng kiểm tra xem bản thân đã làm được các việc sau đây chưa:

- Bắt đầu có ngân sách chi tiêu hàng tháng và theo dõi đều đặn 

- Để dành thu nhập cho khoản tiết kiệm trước và chi tiêu trong khoản còn lại

- Tìm cách cắt giảm các khoản chi không cần thiết Trả đủ dư nợ hàng tháng cho tài khoản tín dụng

- Biết đầu tư cho tương lai bằng bảo hiểm nhân thọ hoặc dưới các hình thức khác như bất động sản, cổ phiếu…

- Tìm kiếm sự giúp đỡ và lời khuyên để cải thiện tài chính

Giai đoạn 3: Độc lập tài chính (Financial Independence)

Bước vào giai đoạn này, bạn thật sự có thể thoải mái hơn trong cuộc sống để tuỳ ý quyết định khi chi tiêu cho bất cứ nhu cầu nào. Thay vì phải trở thành nô lệ cho công việc với thời gian biểu cố định, việc độc lập tài chính giúp bạn trở nên linh hoạt hơn trong cuộc sống và công việc. Đến lúc này, công việc chỉ là lựa chọn, chứ không còn là trách nhiệm. Đây là những biểu hiện cho thấy bạn đã thật sự độc lập thành chính:

- Chi tiêu không phụ thuộc vào thu nhập cố định vì đã có các khoản đầu tư khác bổ trợ

- Bạn không phải lo bị "cháy túi" vào cuối tháng nữa

- Nếu một ngày bỗng dưng niềm đam mê ấp ủ bấy lâu bùng cháy, bạn vẫn yên tâm rong ruổi mà không bị bất cứ ràng buộc tài chính nào

Và, thật sự, đến lúc này bạn không còn lo lắng khoản nợ nào nữa!

Giai đoạn 4: Tự do tài chính (Financial Freedom)

Đây là nấc thang tối thượng mà ai cũng muốn đạt được. Nếu bạn nhận ra mình đã tiến vào giai đoạn tự do thì xin chúc mừng, bạn đã thành công về mặt tài chính rồi đó! Vài ý định hơi ngông cuồng một tí cũng chẳng khiến bạn bận tâm nhiều lắm đúng không? Người tự do tài chính có thể làm những thứ mình thích, ví dụ như:

- Tận hưởng chuyến du lịch tại resort đẳng cấp bên bờ biển xanh rì

- Thưởng thức bữa tối tại các nhà hàng đẳng cấp "Michelin Star" 

- Những bộ sưu tập thời trang, siêu xe, đồng hồ hay bất cứ món đồ độc lạ nào cũng không còn là giấc mơ xa xôi.

(Nguồn tham khảo: Chìa khóa thành công)

Thảo Nguyên