Một nhà đầu tư cá nhân mua cổ phiếu trong một cổ ty nhỏ, khoe tài khoản của mình lên mạng xã hội và hô hào người khác cùng mua. Giá cổ phiếu phi nhanh như tên lửa lên Mặt Trăng rồi sau đó cắm đầu lao xuống đất.

Những người theo dõi cuộc đại chiến GameStop tại Mỹ đầu năm 2021 chắc không còn xa lạ gì với câu chuyện đầu tư này. Tuy nhiên, từ năm 2018 tại Nhật Bản, một vụ việc tương tự đã diễn ra.

Ở thành phố Osaka, một nhà đầu tư cá nhân với nickname Tonpin đặt cược vào cổ phiếu của hãng sản xuất khuôn cho các thiết bị siêu nhỏ Nichidai Corp. Sau đó, Tonpin quảng cáo về công ty này trên tài khoản Twitter có 55.000 người theo dõi của mình. 

Chỉ trong ba tháng đầu năm 2018, cổ phiếu Nichidai đã tăng giá gấp hơn 6 lần. Sau đó, cổ phiếu này cũng đánh mất gần hết thành tích đạt được.

Theo Bloomberg, người đứng sau nickname Tonpin là ông Tory Yamada – một cựu quản lý quỹ. Đầu tháng 3/2021, Yamada đã bị bắt, không phải vì hô hào trên Twitter mà là vì tình nghi đã thao túng thị trường bằng cách đè giá.

Theo báo cáo gửi cơ quan quản lý, Yamada lần đầu công bố thông tin mua cổ phiếu Nichidai vào ngày 8/12/2017, sau đó dần dần tăng sở hữu. Khi Yamada lần đầu đăng tweet về Nichidai vào ngày 1/2/2018, số cổ phần của anh đã lớn gấp gần ba lần so với tháng 12/2017. Đến ngày 13/2, Yamada nắm giữ 5,75% vốn của Nichidai.

Tháng 3/2018, Yamada và một người quen liên tục đặt các lệnh bán lớn với giá cực thấp ngay trước khi thị trường đóng cửa. Theo truyền thông Nhật, mục đích của các lệnh bán này là để giữ cho giá cổ phiếu Nichidai ở dưới một mức nhất định. Nếu kế hoạch thành công, các biện pháp hạn chế vay ký quỹ (margin) với Nichidai có thể sẽ được gỡ bỏ và dòng tiền vào sẽ lớn hơn, đẩy giá lên cao.

Quả thật, lệnh hạn chế margin với Nichidai được dỡ vào ngày 12/3/2018, giá cổ phiếu này lập tức bật tăng 18% một phiên.

Vụ việc này cho thấy các cơ quan quản lý có thể tra xét lại những giao dịch bất thường và đưa ra các biện pháp xử lý vài năm sau khi sự việc kết thúc. Các nhà đầu tư nổi tiếng với nhiều người theo dõi cũng sẽ phải cẩn trọng hơn. Thu hút sự chú ý của công chúng nhiều khi đồng nghĩa với việc nằm trong tầm ngắm của các cơ quan chức năng.

Trao đổi với Bloomberg, ông Taketsugu Agari – một nhà đầu tư nổi tiếng với gần 100.000 người theo dõi trên Twitter – nói: "Tất cả đều đang cảm thấy bất an. Mọi người không hiểu luật, không biết thế nào là đúng, thế nào là sai".

Nhiều người cho rằng Yamada chưa làm gì sai. Một nhà đầu tư nổi tiếng khác là Akira Katayama nói: "Thật khó tin khi nói rằng đặt lệnh bán giá thấp để gỡ hạn chế margin lại bị coi là thao túng thị trường".

Không rõ số phận của Yamada sẽ ra sao. Theo quy định của Nhật Bản, anh có thể bị tạm giam 23 ngày trước khi chính thức bị truy tố.

Nhiều người trước đây dùng Twitter để bàn luận cổ phiếu thì nay đã chuyển sang các công cụ khác, bao gồm ứng dụng nhắn tin mã hóa như Line hoặc nền tảng mới hơn như Clubhouse. Các cơ quan quản lý cũng sẽ khó giám sát thị trường hơn.