Bất chấp những nỗ lực dàn xếp của cả 2 bên, cuộc họp báo trước thềm cuộc gặp đầu tiên của các nhà lãnh đạo ngoại giao hàng đầu Mỹ và Trung Quốc dưới thời Tổng thống Joe Biden đã trở thành chiến trường cho những lời chỉ trích mà đôi bên nhằm vào nhau. Chính việc không bên nào chịu kém tiếng đã khiến một sự kiện dự kiến dài 4 phút kéo dài tới 1 giờ 15 phút mới kết thúc.

Tại Anchorage, Alaska, Mỹ cử tới Ngoại trưởng Antony Blinken và cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan. Dẫn đoàn bên phía Trung Quốc là Dương Khiết Trì, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác Ngoại sự Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc và Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Vương Nghị. Đây là những quan chức ngoại giao cấp cao nhất của cả 2 quốc gia.

Dưới đây là màn đấu khẩu gay gắt của phái đoàn 2 nước:

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken: "Tôi đã nói rằng mối quan hệ Mỹ - Trung sẽ trở nên cạnh tranh ở những nơi cần có, hợp tác ở những chỗ có thể nhưng sẽ đối đầu ở nơi cần phải đối đầu. Tôi nghi ngờ các cuộc thảo luận của chúng tôi ở đây, Alaska, sẽ diễn ra một cách hiệu quả. Mục đích của chúng tôi là nhằm trực diện vào những vấn đề chúng tôi quan tâm, vào các mục tiêu của chúng tôi nhằm hướng tới là một mối quan hệ rõ ràng hơn giữa 2 nước trong tương lai.

Tôi phải nói rằng trong thời gian ngắn ngủi trên cương vị Ngoại trưởng của mình, tôi đã nói chuyện với gần 100 đối tác từ khắp nơi trên thế giới. Tôi vừa có chuyến công du đầu tiên tới Nhật Bản và Hàn Quốc trên cương vị Ngoại trưởng nước Mỹ. Tôi phải nói cho các ông biết những gì tôi được nghe khác với những gì mà các ông mô tả.

Tôi được nghe rằng họ hài lòng sâu sắc với việc Mỹ trở lại, với việc Mỹ gắn kết lại với các đồng minh và đối tác của mình. Tôi cũng được nghe về những quan ngại sâu sắc mà một số hành động của chính phủ các ông đang thực hiện".

Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị: "Trung Quốc, chắc chắn cả trong quá khứ lẫn tương lai, sẽ không chấp nhận những cáo buộc không cơ sở từ phía Mỹ. Trong vài năm qua, các quyền và lợi ích hợp pháp của Trung Quốc đã bị đàn áp hoàn toàn, khiến mối quan hệ Mỹ - Trung lao dốc. Mối quan hệ của chúng ta đang ở thời kỳ khó khăn chưa từng có.

Trung Quốc kêu gọi Mỹ từ bỏ hoàn toàn hành vi bá quyền, cố ý can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc. Đây là một vấn đề tồn tại từ lâu và nó cần được thay đổi. Đã đến lúc nó phải thay đổi".

Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác Ngoại sự Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc Dương Khiết Trì: "Trung Quốc và Mỹ đều là những nước lớn và cả hai đều thể hiện những trách nhiệm quan trọng. Cả hai nước chúng ta cần phải đóng góp vào hòa bình, ổn định và phát triển của thế giới trong các lĩnh vực như đại dịch Covid-19, khôi phục các hoạt động thương mại toàn cầu và ứng phó biến đối khí hậu.

Có rất nhiều điều mà chúng ta có thể làm cùng nhau và nhiều nơi chúng ta cùng chung mối quan tâm. Vì thế, những gì chúng ta cần làm là từ bỏ tâm lý Chiến tranh Lạnh và cách tiếp cận cuộc chơi có tổng bằng 0 (Zero-Sum Game)".

Ông Antony Blinken: "Chúng tôi sẽ thảo luận về mối quan ngại sâu sắc của chúng tôi với các hành động của Trung Quốc, bao gồm ở Tân Cương, Hồng Kông, Đài Loan; các cuộc tấn công mạng nhằm vào Mỹ, cưỡng bức kinh tế đối với các đồng minh của chúng tôi. Mỗi hành động trong số này đều đe dọa trật tự dựa trên luật pháp, vốn đóng vai trò duy trì sự ổn định toàn cầu".

Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan: "Ngoại trưởng Blinken đã nêu ra những lĩnh vực đáng lo ngại từ cưỡng bức kinh tế và quân sự đến tấn công các giá trị cơ bản mà chúng tôi sẽ thảo luận với các ông hôm nay và trong những ngày tới.

Chúng tôi được nghe những quan ngại về những vấn đề này từ khắp nơi trên thế giới, từ các đồng minh và đối tác chúng tôi đến cộng đồng quốc tế. Hôm nay, chúng tôi sẽ nói rõ ràng rằng ưu tiên hàng đầu của chúng tôi là đảm bảo rằng cách tiếp cận của Mỹ hay Trung Quốc cũng phải đều mang lại lợi ích cho người dân Mỹ và bảo vệ lợi ích cho các đồng minh và đối tác của chúng tôi.

Chúng tôi không tìm kiếm những xung đột nhưng chúng tôi hoan nghênh sự cạnh tranh gay gắt và chúng tôi cũng luôn bảo vệ các nguyên tắc của mình cho người dân và đồng minh của mình".

Ông Dương Khiết Trì: "Điều quan trọng nữa là tất cả chúng ta phải cùng nhau xây dựng một kiểu quan hệ quốc tế mới, thể hiện sự công bằng, công lý và tôn trọng lẫn nhau. Và về một số vấn đề khu vực, tôi nghĩ vấn đề là Mỹ đã thực thi quyền tài phán và áp đặt lâu dài quá mức.

Bản thân Mỹ không đại diện cho dư luận quốc tế và thế giới phương Tây cũng vậy. Dù được đánh giá theo quy mô dân số hay xu hướng của thế giới, phương Tây cũng không đại diện cho dư luận toàn cầu. Vì vậy, khi nói về các giá trị phổ quát hoặc dư luận quốc tế theo ý của Mỹ, chúng tôi hy vọng các vị sẽ suy nghĩ mình không đại diện cho thế giới. Nó chỉ đại diện cho Chính phủ Mỹ mà thôi".

Ông Jake Sullivan: "Ngoại trưởng Blinken và tôi tự hào về câu chuyện về nước Mỹ mà chúng tôi có thể kể ở đây, một đất nước dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Biden đã đạt được những bước tiến lớn trong kiểm soát đại dịch, giải cứu nền kinh tế, khẳng định sức mạnh với nền dân chủ. Chúng tôi đặc biệt tự hào về công việc mà chúng tôi đang làm nhằm phục hồi các liên minh và quan hệ đối tác - nền tảng chính sách đối ngoại của chúng tôi".

Ông Dương Khiết Trì: "Và Mỹ có phong cách Mỹ, nền dân chủ kiểu Mỹ. Trung Quốc có nền dân chủ kiểu Trung Quốc. Việc đánh giá Mỹ đã làm như thế nào trong việc thúc đẩy nền dân chủ không chỉ phụ thuộc vào người dân Mỹ mà còn phụ thuộc vào người dân trên toàn thế giới. Trong trường hợp của Trung Quốc, sau nhiều thập kỷ cải cách và mở cửa, chúng tôi đã tiến được những bước dài trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Chúng tôi tin rằng điều quan trọng là Mỹ phải thay đổi hình ảnh của chính phủ mình và ngừng thúc đẩy nền dân chủ của mình ở phần còn lại của thế giới. Nhiều người Mỹ cũng thực sự chẳng mấy tin tưởng vào nền dân chủ Mỹ và có nhiều quan điểm khác nhau về Chính phủ Mỹ ở Trung Quốc".

Ông Antony Blinken: "Dấu hiệu thể hiện sự lãnh đạo và ảnh hưởng của chúng tôi trên thế giới chính là các liên minh và quan hệ đối tác được xây dựng trên cơ sở hoàn toàn tự nguyện. Và đó là điều Tổng thống Biden sẽ cam kết phục hồi và củng cố. Và có một dấu ấn nữa về khả năng lãnh đạo của chúng tôi là tạo ra những liên minh hoàn hảo hơn.

Và nhiệm vụ đó, về mặt khái niệm, chính là thừa nhận sự không hoàn hảo của chúng tôi. Chúng tôi có phạm sai lầm. Chúng tôi có những lần phải lùi bước nhưng điều mà chúng tôi đã làm trong suốt lịch sử của mình là đương đầu với thách thức một cách công khai và minh bạch.

Chúng tôi không cố phớt lờ chúng, không cố giả vờ rằng chúng không tồn tại hay lấp liếm chúng đi. Và đôi khi điều đó thật đau đớn. Đôi khi nó thật xấu xí. Nhưng lần này qua lần khác, chúng tôi trở thành một quốc gia mạnh mẽ hơn, tốt đẹp hơn và đoàn kết hơn.

Tôi nhớ rất rõ rằng khi ông Biden còn là Phó Tổng thống Mỹ, chúng tôi thăm Trung Quốc và ông ấy nói rằng: Đánh cược chống lại Mỹ chưa bao giờ là một vụ cược tốt. Điều đó vẫn đúng cho tới ngày hôm nay".