Lấp 'lỗ hổng' thất thu thuế nhà thầu nước ngoài

Lan Nhi

(KTSG Online) - Lỗ hổng dẫn đến tình trạng thất thu thuế các nhà thầu nước ngoài (hay còn gọi là thuế nhà thầu) sắp tới sẽ được khắc phục dần khi việc quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử (TMĐT) trên nền tảng số được Bộ Tài chính "quét" kỹ lưỡng hơn bằng các quy định.

Việc thu thuế đối với các cá nhân, kinh doanh trên nền tảng TMĐT luôn là bài toán gây đau đầu do các quy định hiện hành chưa bắt kịp với tốc độ phát triển đa dạng và phức tạp của nền tảng. Ảnh minh họa: vov.vn

Tính từ 2018 đến nay, ngành kinh doanh TMĐT trên nền tảng kỹ thuật số tại Việt Nam có mức tăng trưởng trung bình mỗi năm khoảng 25% và chỉ cần chưa đầy bốn năm là cán mốc 10 tỉ đô la Mỹ. Với nguồn doanh thu khổng lồ này, việc thu thuế đối với các cá nhân, kinh doanh trên nền tảng TMĐT luôn là bài toán gây đau đầu do các quy định hiện hành chưa bắt kịp với tốc độ phát triển đa dạng và phức tạp của nền tảng kinh doanh TMĐT.

Lấy ví dụ một kênh YouTube có nội dung độc hại dành cho tài khoản Thơ Nguyễn (đã tắt chức năng kiếm tiền từ tuần trước), hàng năm chủ tài khoản này có thể thu về khoảng 26 tỉ đồng. Nhưng chủ tài khoản Thơ Nguyễn chỉ mới nộp cho cục thuế địa phương 2 tỉ đồng tiền thuế mỗi năm.

Đó là các trường hợp phát sinh thu nhập trực tiếp và chịu thuế. Còn nhiều trường hợp là các doanh nghiệp nước ngoài phát sinh thu nhập chịu thuế tại Việt Nam nhưng không có pháp nhân thương mại tại nước ta, việc thu thuế nhà thầu trước đây không hề dễ.

Chủ tịch Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM) Nguyễn Thanh Hưng cho biết rằng nhiều doanh nghiệp mua dịch vụ quảng cáo trên các trang web nước ngoài nhưng không hề kê khai thực hiện nộp thuế nhà thầu hay cơ chế thu thuế nhà thầu thông qua bên đại diện cho nhà thầu nước ngoài tại Việt Nam nộp song lại không có hiện diện thương mại Việt Nam diễn ra khá phổ biến.

Các hình thức kinh doanh đa bên và đa dạng, phức tạp về cơ chế thanh toán, doanh thu khiến cho việc quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT tại Việt Nam không còn phù hợp nữa.

Điều 27 (khoản 3) Luật Quản lý thuế 2019 quy định về việc Ngân hàng thương mại khấu trừ, nộp thay nghĩa vụ thuế phải nộp theo quy định pháp luật về thuế của tổ chức, cá nhân ở nước ngoài có hoạt động kinh doanh TMĐT có phát sinh thu nhập tại Việt Nam và không có cơ sở thường trú tại Việt Nam thì có thể trực tiếp hoặc ủy quyền đăng ký kê khai thuế, nộp thuế tại Việt Nam theo quy định của Bộ Tài chính.

Dự thảo Thông tư hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Quản lý thuế và Nghị định 126/2020 của Chính phủ đang được lấy ý kiến cũng "thừa nhận" rằng: Do đối tượng này đặc thù, nên dự kiến quy định về (i) quản lý thuế đối với nhà cung cấp ở nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam có hoạt động kinh doanh TMĐT và (ii) Quản lý thuế đối với cá nhân kinh doanh nhận được thu nhập từ nhà cung cấp ở nước ngoài đối với hoạt động kinh doanh TMĐT, kinh doanh dựa trên nền tảng số sẽ thực hiện theo các cách sau:

Các tổ chức, cá nhân phải có trách nhiệm kê khai, nộp thuế và kể cả nhà cung cấp nước ngoài không có cơ sở kinh doanh cố định tại Việt Nam có hoạt động TMĐT với tổ chức, cá nhân Việt Nam được coi là có cơ sở thường trú tại Việt Nam. Điều này quy định cũ chưa có.

Các tổ chức, cá nhân ở Việt Nam mua hàng hóa, dịch vụ của nhà cung cấp ở nước ngoài và các tổ chức, đại lý thuế hoạt động theo pháp luật Việt Nam được nhà cung cấp ở nước ngoài ủy quyền thực hiện đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế tại Việt Nam.

Ngoài ra, ngân hàng thương mại, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán và các tổ chức, cá nhân có quyền và nghĩa vụ liên quan đến hoạt động kinh doanh TMĐT, kinh doanh dựa trên nền tảng số của nhà cung cấp ở nước ngoài được thực hiện khấu trừ thuế qua tài khoản.
Các nhà cung cấp nước ngoài thực hiện đăng ký giao dịch thuế điện tử cùng với đăng ký thuế thông qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế, đảm bảo giao dịch với cơ quan thuế quản lý trực tiếp.

Sau khi thực hiện thành công thủ tục đăng ký thuế lần đầu, Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế gửi thông tin về tên đăng nhập và mật khẩu truy cập của tài khoản giao dịch điện tử vào thư điện tử của người nộp thuế để thực hiện khai thuế, nộp thuế trên Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế và có mã số thuế như pháp nhân ở Việt Nam.

Nhà cung cấp ở nước ngoài khai thuế nộp theo quí. Trên nguyên tắc xác định doanh thu phát sinh tại Việt Nam để kê khai, tính thuế  trên cơ sở có đầy đủ thông tin về các bên liên quan trong giao dịch chịu thuế. Số thuế phải nộp trực tiếp bằng đồng hoặc ngoại tệ vào ngân sách.

Nhà thầu nước ngoài cũng có quyền ủy quyền đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế tại Việt Nam.

Dự thảo mới hy vọng sẽ mở rộng phạm vi người nộp thuế kinh doanh TMĐT và linh hoạt đối với hình thức thu nộp để tránh thất thu và hạn chế tình trạng lách luật đối với loại thuế đánh vào nhà thầu nhưng nhà thầu lại không có sự hiện diện thương mại tại Việt Nam.