Ngày 24-3, TAND tỉnh Đắk Nông xử phúc thẩm vụ hủy hoại rừng, tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm, trả hồ sơ điều tra, xét xử lại do chưa đủ cơ sở kết tội ba bị cáo. Phiên tòa được mở do cả ba bị cáo Nguyễn Hữu Dương, Nguyễn Thành Lim, Nguyễn Văn Khoa đều kháng cáo kêu oan.

Đình chỉ 12 người, truy tố 3 người

Theo hồ sơ, tháng 5-2014, Nguyễn Hữu Dương ký kết Hợp đồng huy động vốn trồng rừng số 02/HĐ-XN với Xí nghiệp lâm nghiệp Đắk Hà thuộc Công ty TNHH MTV Gia Nghĩa để trồng rừng với tổng diện tích 23 ha tại khoảnh 8, tiểu khu 1685 (huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông).

Cùng ngày, Dương nhờ Nguyễn Ngọc Sơn đứng tên ký kết Hợp đồng huy động vốn trồng rừng số 04/HĐ-XN với Xí nghiệp lâm nghiệp Đắk Hà với tổng diện tích 22 ha cũng tại khoảnh 8, tiểu khu 1685. Hiện trạng đất theo hồ sơ giao khoán là đất trống, không có cây gỗ tái sinh và rừng lồ ô.

Đến năm 2017, Dương thuê người chặt cây. Sau khi được chỉ vị trí, ranh giới chặt thì Hoàng Thị Thu, Lê Thanh Bình cùng nhóm 10 người mang dao đến chặt phát cây. Tổng diện tích mà cả nhóm này chặt là hơn 78.000 m².

Ba bị cáo tại phiên tòa phúc thẩm. Ảnh: NGÂN NGA

Theo diễn tiến sự việc, bị cáo Nguyễn Văn Khoa là người được bị cáo Dương nhờ để trả tiền cho nhóm người phát dọn cây. Bị cáo Nguyễn Thành Lim được giao giám sát nhóm nhân công trong việc chặt cây.

Trước khi xét xử sơ thẩm, vào tháng 7-2020, VKSND huyện Đắk Glong đã ra quyết định đình chỉ vụ án đối với Hoàng Thị Thu, Lê Thanh Bình và 10 bị can khác. Lý do là các bị can nhận thức pháp luật hạn chế, mục đích chặt phát cây để lấy tiền công, ngoài ra không nhằm mục đích nào khác. Ngoài ra, do chuyển biến tình hình, các bị can không còn nguy hiểm cho xã hội nữa theo điểm a khoản 2 Điều 29 BLHS.

Xử sơ thẩm, tháng 9-2020, TAND huyện Đắk Glong cho rằng tổng diện tích bị hủy hoại hơn 78.000 m², trong đó diện tích rừng bị hủy hoại nằm ngoài hai hồ sơ huy động vốn trồng rừng là 0,553 ha, thiệt hại hơn 27 triệu đồng. Từ đó, tòa huyện tuyên phạt bị cáo Nguyễn Hữu Dương 15 tháng tù, Nguyễn Thành Lim 12 tháng tù, Nguyễn Văn Khoa tám tháng 20 ngày tù, cùng về tội hủy hoại rừng (theo điểm b khoản 1 Điều 243 BLHS). Các bị cáo đồng loạt kháng cáo kêu oan.

Xét xử không nhắc đến nhưng bị kết tội

Tại phiên xử phúc thẩm hôm qua, bị cáo Dương cho rằng diện tích hơn 78.000 m² mà bị cáo thuê người chặt thuộc diện tích mà bị cáo được giao. Trước khi phát dọn đã nhờ cán bộ lâm trường chỉ dẫn ranh giới theo đúng hợp đồng. Bị cáo không được mời tham gia khám nghiệm hiện trường. Bị cáo không biết diện tích rừng cấp sơ thẩm tuyên buộc bị cáo hủy hoại rừng nằm ở vị trí nào. Hiện trạng đất được giao là đất không có rừng. Tòa sơ thẩm không xét hỏi đề cập đến diện tích 0,553 ha nhưng bị cáo lại bị kết án vì hủy hoại 0,553 ha.

Bị cáo Lim khai được giao  giám sát phát rừng. Bị cáo đã được chỉ ranh giới phát dọn. Trong quá trình điều tra không được nghe, được biết, đến khi tòa sơ thẩm tuyên xong mới biết mình bị kết tội ở diện tích 0,553 ha.

Cạnh đó, bị cáo Khoa cũng khai chỉ được Dương nhờ để trả tiền cho nhóm người được thuê phát dọn.

Ngoài ra, bà Hoàng Thị Thu cũng khai khi dọn có cây măng le, lồ ô và khi phát dọn đều nằm trong ranh mà cán bộ xí nghiệp chỉ cho phát bằng việc đánh dấu vạch sơn. Quá trình phát dọn có cán bộ lâm trường và kiểm lâm kiểm tra thì thấy phát hợp pháp theo giấy tờ nên được phát tiếp. Tại thời điểm được thuê phát dọn đã có một nhóm liền kề được thuê phát dọn và không quen biết nhóm này.

Cả ba bị cáo Dương, Lim, Khoa đều khẳng định mình không phạm tội vì cho rằng phát dọn đúng phần diện tích đất được giao. Theo bị cáo Khoa, không thể 12 người trực tiếp chặt cây thì lại được đình chỉ, trong khi đó bị cáo chỉ là người được bị cáo Dương nhờ để trả tiền cho người phát dọn thì lại bị khởi tố và bị kết tội.

Một luật sư bảo vệ cho ba bị cáo đề nghị tòa tuyên các bị cáo không phạm tội. Vì theo luật sư, trong quá trình xét xử, cấp sơ thẩm đã không đưa diện tích 0,553 ha do nhóm của Thu chặt để xét hỏi, tranh tụng tại tòa mà đã vào nghị án, tuyên các bị cáo hủy hoại rừng là không có căn cứ.

Tòa phúc thẩm nhận định quá trình điều tra, truy tố, xét xử tại cấp sơ thẩm có những vi phạm về tọa độ, vị trí, thời điểm xác minh, đo đạc và khám nghiệm hiện trường. Quá trình điều tra, truy tố, diện tích rừng là hơn 7,8 ha nhưng khi xét xử thì tòa cấp sơ thẩm lại tuyên buộc bị cáo phải chịu trách nhiệm diện tích rừng là 0,553 ha. Do vậy cần phải xác định rõ từng vị trí, tọa độ, hiện trạng rừng theo quyết định truy tố và cấp sơ thẩm xét xử.

Cấp sơ thẩm cũng chưa xác định được vị trí, loại rừng của diện tích 0,553 ha. Trong quá trình xét xử, cấp sơ thẩm cũng không thể hiện sự tranh tụng về phần cáo buộc 0,553 ha. Trong vụ án, bị cáo Khoa chỉ là người trả tiền giúp Dương thì trách nhiệm liên quan như thế nào cũng không được làm rõ.

Công văn 274 của Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đắk Nông thể hiện mâu thuẫn chênh lệch về tài liệu trong hồ sơ. Hồ sơ vụ án mà cấp sơ thẩm đã thiết lập còn thiếu một số bút lục và chưa được làm rõ. Mặc dù các cơ quan tiến hành tố tụng có giải trình một số bút lục trùng với vụ án khác, điều này cũng cần được làm rõ.

Từ những phân tích như trên, TAND tỉnh đã tuyên hủy bản án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại.