Ngày 7/4, Bộ Tư Pháp phối hợp cùng UNDP Việt Nam và Chính phủ Thuỵ Điển tổ chức Hội thảo “Đề xuất nội dung xây dựng Chương trình hành động quốc gia hoàn thiện chính sách và pháp luật nhằm thúc đẩy thực hành kinh doanh có trách nhiệm của doanh nghiệp tại Việt Nam" dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Hội thảo có sự tham dự của đại diện Bộ Tư Pháp - Thứ trưởng Phan Chí Hiếu, bà Caitlin Wiesen (UNDP), đại diện Đại sứ quán Thuỵ Điển tại Việt Nam cùng nhiều chuyên gia kinh tế, luật sư và hơn 200 đại biểu.

Kinh tế Việt Nam còn tiềm ẩn nhiều rủi ro

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu, Bộ Tư pháp nhận định, thúc đẩy hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh để phát triển nhanh và bền vững vừa là yêu cầu, đồng thời là mục tiêu của tất cả các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. 

Theo đó, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể liên quan trong các hoạt động này là trách nhiệm của cả Nhà nước, doanh nghiệp và xã hội. Trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 của Việt Nam đã khẳng định quan điểm “coi con người là trung tâm, chủ thể, nguồn lực quan trọng nhất và mục tiêu của sự phát triển”.

Ông cho rằng, quá trình đổi mới và phát triển của Việt Nam trong hơn 35 năm đã đạt được nhiều thành tựu rất quan trọng, khá toàn diện trên hầu hết các lĩnh vực. 

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, kinh tế Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém, khó khăn, thách thức và tiềm ẩn nhiều rủi ro; các lĩnh vực văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường nhiều mặt còn yếu kém, khắc phục còn chậm; chất lượng môi trường ở nhiều nơi xuống cấp, nhất là tại các đô thị, khu công nghiệp, làng nghề, lưu vực một số sông… 

Lý do là tăng trưởng kinh tế nhanh không chỉ mang đến cơ hội mà còn đi kèm một số rủi ro về xã hội và môi trường có ảnh hưởng rộng khắp đến người lao động, người tiêu dùng, cộng đồng và tài nguyên thiên nhiên quan trọng đối với sinh kế của người dân. 

Đại diện Bộ Tư pháp chỉ ra, một số vi phạm pháp luật liên quan các hành vi lũng đoạn thị trường hay tìm kiếm lợi nhuận bất chính trong dịch bệnh đang được xử lý vừa qua ở Việt Nam là ví dụ về hậu quả của hành vi kinh doanh thiếu trách nhiệm.

“Trong bối cảnh đó, chìa khóa để cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững của Việt Nam chính là thúc đẩy thực hành kinh doanh có trách nhiệm”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Hiện nay, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) được hiểu là mang tính khuyến khích, còn thực hành kinh doanh có trách nhiệm (RBP) là mang tính bắt buộc, thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp đối với các chủ thể liên quan, như: người lao động, người tiêu dùng, cộng đồng dân cư chịu tác động từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. 

Thực hành kinh doanh có trách nhiệm đòi hỏi doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở việc tuân thủ pháp luật mà còn phải thực hiện các biện pháp đánh giá rủi ro đối với các yếu tố con người, xã hội và môi trường, đồng thời giải quyết các nguy cơ tiềm ẩn, như: phòng ngừa, giảm thiểu hoặc tiến hành biện pháp khắc phục thích hợp khi xảy ra các vi phạm. 

“Đây là trách nhiệm chính của doanh nghiệp; tuy nhiên, Nhà nước và xã hội cũng có trách nhiệm để thúc đẩy và bảo đảm tuân thủ”, Thứ trưởng kết luận.

Tiến tới kinh tế xanh, bền vững và bao trùm

Từ đó, bà Caitlin Wiesen, Quyền Điều phối viên thường trú của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam, Trưởng Đại diện UNDP Việt Nam cho biết, Việt Nam nằm trong số 7 quốc gia châu Á đang trong quá trình thực hiện các Nguyên tắc hướng dẫn của Liên hợp quốc về Kinh doanh và Quyền con người, thông qua việc xây dựng Chương trình hành động quốc gia hoàn thiện chính sách và pháp luật nhằm thúc đẩy thực hành kinh doanh có trách nhiệm của doanh nghiệp tại Việt Nam.

Bà nhận định, năm 2022 là năm bản lề để tạo ra những nền tảng mang tính kế hoạch về chương trình hành động quốc gia nhằm thúc đẩy kinh doanh có trách nghiệm của doanh nghiệp tại Việt Nam. Bởi đây là yếu tố quan trọng để Việt Nam tiến tới phát triển kinh tế bền vững, xanh và bao trùm. Mặt khác, đây cũng là vấn đề cốt yếu trong bối cảnh kinh doanh hiện đại của doanh nghiệp.

Mặt khác, đại diện UNDP nhận định, Việt Nam có chuỗi cung ứng toàn cầu phát triển mạnh mẽ và đang bắt đầu kinh doanh quốc tế sâu rộng bằng hàng loạt những Hiệp định Thương mại được ký kết.

“Có thể thấy, Việt Nam đang thể hiện ý chí chính trị mạnh mẽ qua những văn kiện, văn bản quy định hay chính sách trong kinh doanh của doanh nghiệp", bà Caitlin chia sẻ. Tuy nhiên, góc nhìn về nhân quyền chưa được đề cập thật sự đầy đủ.

Nhìn ở góc độ thế giới, bà cho biết, hiện nay đã có nhiều quốc gia Châu Âu thực hiện chính sách về kinh doanh có trách nhiệm của doanh nghiệp và đạt được những thành quả nhất định. Ví dụ như, Đạo luật cung ứng ở Đức, Dự thảo Luật Hà Lan về thực hành kinh doanh có trách nhiệm năm 2021, hay Pháp năm 2017. Từ đó, có ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng tại cả Châu Âu và Châu Á.

Trở lại bức tranh tại Việt Nam, Bộ Tư pháp cũng đã chủ động phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương, với sự hỗ trợ của UNDP, tiến hành một số nghiên cứu, rà soát, hội thảo tham vấn về vấn đề này, trong đó xác định ít nhất 3 định hướng để chuẩn bị nội dung Đề án, gắn với các nhiệm vụ, giải pháp triển khai.

Thứ nhất, hoàn thiện chính sách, pháp luật về thực hành kinh doanh có trách nhiệm.

Thứ hai, thúc đẩy hiệu quả, chất lượng của công tác tổ chức thi hành chính sách, pháp luật liên quan.

Thứ ba, nâng cao nhận thức, năng lực về thực hành kinh doanh có trách nhiệm cho các cơ quan nhà nước, các doanh nghiệp và xã hội.

Mặt khác, Việt Nam đang ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023-25, việc xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia nhằm thúc đẩy tôn trọng quyền con người trong bối cảnh hoạt động kinh doanh thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam với tư cách là thành viên tương lai của Hội đồng Nhân quyền LHQ. 

Với sự hỗ trợ của Chính phủ Thụy điển, UNDP phối hợp với Bộ Tư pháp tiến hành 2 nghiên cứu quan trọng nhằm xác định và ưu tiên các lộ trình hành động cho Kế hoạch hành động quốc gia trong những năm tới.