Cảnh báo này được nêu trong thông cáo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) sau các cuộc thảo luận trong khuôn khổ đợt tham vấn Điều khoản IV năm 2022 với Việt Nam vừa qua.
Bà Era Dabla-Norris, Trưởng Bộ phận tại Vụ châu Á và Thái Bình Dương IMF, cho biết cuộc xung đột ở Ukraine được dự đoán tác động ở mức vừa phải với tốc độ phục hồi và lạm phát tại Việt Nam. Dù vậy, tổ chức này vẫn đánh giá lạm phát vẫn đang được kiểm soát dù giá cả hàng hoá, nguyên liệu thô tăng lên. Điều này phần nào cho thấy các hoạt động kinh tế còn cầm chừng.
Về cuối năm, lạm phát Việt Nam được IMF dự báo tăng lên 3,9%, sát ngưỡng mục tiêu kiểm soát mà Việt Nam đặt ra. Trong khi đó, GDP dự kiến ở mức 6% trong 2022 và 7,2% trong 2023.
Bà Dabla-Norris nhận xét: "Triển vọng thời gian tới có nhiều rủi ro đáng kể". Theo đó, nhiều tác nhân có thể khiến tăng trưởng có xu hướng giảm còn lạm phát thì tăng lên.
Các rủi ro ngay trước mắt gồm sự gia tăng căng thẳng địa chính trị và suy giảm tăng trưởng ở Trung Quốc. Ngoài ra, rủi ro còn đến từ sự thắt chặt các điều kiện tài chính toàn cầu và những diễn biến trên thị trường bất động sản và thị trường trái phiếu doanh nghiệp.
Các yếu tố về nguồn cung hàng hoá, tình trạng căng thẳng địa chính trị cũng từng được Standard Chartered dẫn ra trước đó để cảnh báo lo ngại tăng lạm phát tại Việt Nam. Dù vậy, ngân hàng này kém lạc quan hơn khi cho rằng chỉ số sẽ vượt 4% trong 2022, thậm chí, đạt mức 5,5% vào 2023.
Hàng hoá được bốc dỡ ở cảng Cát Lái. Ảnh: Quỳnh Trần
Để giúp kinh tế Việt Nam tăng trưởng nhưng vẫn kiểm soát được lạm phát, đại diện IMF cho rằng việc xây dựng chính sách nên nhanh chóng, quy mô và cơ cấu gói hỗ trợ chính sách nên được điều chỉnh linh hoạt theo tốc độ phục hồi. Chính sách tài khoá nên đóng vai trò chủ đạo, đặc biệt trong trường hợp các rủi ro làm suy giảm tăng trưởng trở thành hiện thực, vì dư địa cho việc tiếp tục nới lỏng tiền tệ rất hạn chế khi các rủi ro lạm phát đang gia tăng.
"Sự triển khai nhanh chóng, hiệu quả của Chương trình Phục hồi và phát triển kinh tế xã hội sẽ có ý nghĩa then chốt trong việc hỗ trợ tăng trưởng. Chương trình này đã ưu tiên hợp lý cho lĩnh vực y tế, phục hồi kinh tế và triển vọng tăng trưởng trung hạn", đại diện IMF nói.
Trong thời gian tới, chính sách tài khoá cần cân bằng giữa một bên là hỗ trợ có mục tiêu mang tính tạm thời với một bên là thúc đẩy quá trình chuyển đổi kinh tế. Thâm hụt tài khoá chung được dự báo tăng vừa phải trong năm 2022.
Với chính sách tiền tệ, IMF khuyến cáo Việt Nam cần thận trọng trước các áp lực lạm phát đang gia tăng. Theo đó, nếu xuất hiện các áp lực lạm phát dai dẳng, Ngân hàng Nhà nước nên thắt chặt vị thế chính sách tiền tệ và truyền thông rõ ràng các yếu tố dẫn đến quyết định này để giúp kiểm soát lạm phát.
Ngoài ra, tổ chức này cho rằng, tới đây, chính sách tăng trưởng tín dụng nên cân bằng hợp lý giữa thúc đẩy phục hồi kinh tế và đảm bảo ổn định tài chính. "Đoàn hoan nghênh những bước đi gần đây nhằm tăng cường sự linh hoạt của tỷ giá và hiện đại hoá khuôn khổ chính sách tiền tệ", bà Dabla-Norris cho biết.
Việc tăng cường sức chống chịu của khu vực ngân hàng cũng là thiết yếu để hỗ trợ một cách bền vững cho tăng trưởng trong trung hạn. Việt Nam nên chấm dứt nới lỏng các quy định về phân loại nợ và trích lập dự phòng khi sự phục hồi trở nên mạnh mẽ hơn. Các quy định cho phép cơ cấu lại nợ mà vẫn giữ nguyên nhóm nợ không nên được gia hạn áp dụng sau thời hạn tháng 6/2022 vì điều này sẽ làm chậm trễ việc ghi nhận các tài sản xấu và có thể làm trầm trọng thêm tình trạng phân bổ tín dụng sai lệch và chấp nhận rủi ro quá mức.
Bên cạnh đó, việc quản lý, giám sát khu vực tài chính nên được tăng cường để giải quyết những rủi ro đang nổi lên và xây dựng một hệ thống ngân hàng có khả năng chống chịu tốt hơn, theo IMF. Cơ quan này cho rằng khuôn khổ an toàn vĩ mô có thể đóng vai trò quan trọng trong đảm bảo ổn định tài chính. Các khuôn khổ về thể chế và phá sản nên được củng cố để tạo điều kiện thuận lợi cho việc xử lý nợ xấu.
Cuối cùng, đại diện IMF lưu ý, Việt Nam cần có những cải cách cơ cấu, cải thiện môi trường kinh doanh quyết liệt hơn; nâng cao chất lượng lao động. Các chính sách cũng cần lưu tâm đến những hàm ý với bất bình đẳng thu nhập và tài sản. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy sự gia tăng bất bình đẳng sẽ làm suy giảm tăng trưởng. Đồng thời, nên duy trì nỗ lực nhằm tăng cường quản trị, khắc phục các khoảng trống dữ liệu khi đang hướng tới các chuẩn mực của nền kinh tế mới nổi.
Đức Minh