Eita Sato và Aoi Hoshi đi đến lễ tốt nghiệp trung học cơ sở. Tiếng bước chân của hai đứa trẻ vang vọng trong trên hành lang của trường vốn cũng đã từng là một nơi ồn ào và náo nhiệt tiếng cười đùa của rất nhiều học sinh trước đây.

Hai em là những học sinh tốt nghiệp duy nhất và cuối cùng của trường trung học cơ sở Yumoto của làng Ten-ei ở một vùng núi phía bắc Nhật Bản. Ngôi trường 76 năm tuổi sẽ đóng cửa vĩnh viễn khi năm học kết thúc.

“Chúng em đã nghe tin đồn về việc đóng cửa trường học nhưng vẫn không thể tưởng tượng được điều đó sẽ thực sự xảy ra. Em sốc lắm,” học sinh Eita 15 tuổi nói.

Khi tỷ lệ sinh của Nhật Bản giảm nhanh hơn dự kiến, việc đóng cửa các trường học đã tăng tốc, đặc biệt là ở các vùng nông thôn. Tình trạng này giáng một đòn mạnh hơn nữa vào các khu vực vốn đang phải vật lộn với tình trạng giảm dân số.

Tỷ lệ sinh giảm đang là một vấn đề của khu vực châu Á. Chi phí nuôi dạy trẻ là một trong những nguyên nhân làm giảm tỷ lệ sinh ở các nước láng giềng như Hàn Quốc và Trung Quốc. Nhưng tình hình của Nhật Bản đặc biệt nghiêm trọng.

Thủ tướng Fumio Kishida đã cam kết sẽ thực hiện các biện pháp chưa từng có để tăng tỷ lệ sinh, bao gồm tăng gấp đôi ngân sách cho các chính sách liên quan đến trẻ em, đồng thời cho biết việc duy trì môi trường giáo dục là rất quan trọng.

Nhưng những điều đó cũng không giúp ích gì nhiều.

Tỷ lệ sinh ở Nhật Bản đã giảm xuống dưới 800.000 vào năm 2022. Đây là mức thấp kỷ lục mới theo ước tính của chính phủ và sớm hơn 8 năm so với dự kiến. Điều này giáng một đòn mạnh vào các trường công lập nhỏ thường nằm ở trung tâm các thị trấn và các ngôi làng ở nông thôn.

Theo dữ liệu của chính phủ, có khoảng 450 trường học đóng cửa hàng năm. Từ năm 2002 đến 2020, gần 9.000 ngôi trường đã đóng cửa vĩnh viễn khiến các vùng sâu vùng xa càng khó thu hút thêm cư dân mới và trẻ hơn.

“Tôi lo lắng rằng mọi người sẽ không coi khu vực này là nơi để tái định cư và lập gia đình được nếu không có trường trung học cơ sở,” mẹ của Eita là Masumi nói. Bà cũng là một sinh viên đã tốt nghiệp của trường Yumoto.

Ten-ei là một ngôi làng nằm ở một vùng nông thôn yên tĩnh có chưa đến 5.000 cư dân với chỉ khoảng 10% dưới 18 tuổi. Vào thời kỳ đỉnh cao trong những năm 1950, ngôi làng có hơn 10.000 cư dân và phát triển nhờ nông nghiệp và sản xuất. Thế nhưng, sự bất tiện khi di lại đã khiến cư dân phải rời đi.

Eita và Aoi đã học cùng nhau từ năm 3 tuổi. Bàn của hai đứa trẻ được đặt cạnh nhau giữa một lớp học được thiết kế cho 20 người. Những năm đầu tiên học tại Yumoto rất khó khăn. Nhưng tất cả đều cố gắng để có thể tận hưởng những trải nghiệm học đường bình thường.

Đối với hoạt động câu lạc bộ sau giờ học vốn là một phần quan trọng trong giáo dục ở Nhật Bản, cả hai chơi các môn thể thao theo cặp như bóng bàn.

Vào ngày tốt nghiệp, các giáo viên cài hoa lên áo cho hai học sinh tốt nghiệp đang nở nụ cười. Đây vốn là công việc dành cho những học sinh nhỏ tuổi hơn. Nhưng rất tiếc, sẽ không còn đứa trẻ nào đến đây học nữa. Ngôi trường thực sự sẽ phải đóng cửa, giống như nhiều những ngôi trường khác của Nhật Bản.

Tham khảo Aljazeera