Das trong Vir Das là một họ phổ biến ở Nam Á, từ chữ tiếng Phạn dasa दास: người hầu, tôi tớ, người phụng sự Thượng đế.

Diễn viên hài sinh năm 1979 trình diễn ở Liên hoan Nghệ thuật (và Hài kịch) lớn nhất và lâu đời nhất thế giới Edinburgh Festival Fringe năm 2011 và 2022. 

Năm 2017, Das được tờ Variety xếp vào 10 diễn viên hài độc thoại đáng xem của năm, cùng năm Abroad Understanding phát hành trên Netflix và đưa Vir Das trở thành diễn viên hài Ấn đầu tiên có Special (chương trình đặc biệt) trên nền tảng này.

Diễn viên phơi bày cả hai nước Ấn

Das có tài giả giọng, tạo hình thành những nhân vật để anh có thể móc mỉa, và một thiên bẩm khi đùa về những chủ đề không hề dễ dàng. Das được nhận xét thuộc nhóm những diễn viên hài hấp dẫn nhất, về khả năng chơi chữ, nhịp diễn và các quan sát cuộc sống rất sắc bén, táo gan, có khi còn vô cùng thâm thúy.

Sô diễn của Vir Das không dành riêng chỉ cho khán giả Ấn, dù hay chêm tiếng Ấn, mà còn thu nạp khán giả da trắng - trong tập Special Losing It, anh "chọc" "80% người Mỹ nói tiếng Anh good, và 20% nói tiếng Anh well".

"Tôi xuất thân từ nước Ấn có lực lượng lao động dưới 30 tuổi đông nhất hành tinh, nhưng vẫn lắng nghe những vị lãnh đạo 75 tuổi và những sáng kiến từ 150 năm". Trong phòng khách sạn, Das viết những dòng này lúc 16h chiều, trình diễn lúc 20h tối, ở cuối chặng lưu diễn qua nhiều thành phố trên đất Mỹ. Người nghệ sĩ đã lưu diễn suốt sáu tuần thừa nhận anh đang nhớ nhà, nhớ quê hương.

Phần trình diễn chưa đầy 7 phút có tên Hai nước Ấn (Two Indias) vào cuối đêm diễn của anh ở Trung tâm Kennedy, thủ đô Washington D.C., nay đã có 6,5 triệu lượt xem trên YouTube, khiến rất nhiều người cho rằng diễn viên hài làm nhục quốc gia của mình. 

Video còn mang tới bảy đơn tố cáo, kết tội gây mất trật tự, bị gọi khủng bố ở ba kênh tin tức lớn ở Ấn. Lãnh đạo đảng đối lập với BJP Abhishek Singhvi trên Twitter viết rằng "phỉ báng quốc gia trước toàn thể thế giới vẫn chưa chấm dứt".

Chính trị gia phẫn nộ, người dùng Twitter chia hai phe hệt như ướm theo nội dung của video: "Tôi xuất thân từ nước Ấn nơi chúng tôi tự hào vì ăn chay, nhưng lại đàn áp nông dân trồng trọt rau quả". "Tôi xuất thân từ nước Ấn có chỉ số chất lượng không khí (AQI) 9000, nhưng vẫn ngủ trên mái nhà và ngắm sao trời".

Kangana Ranaut - diễn viên Bollywood công khai ủng hộ chính quyền Modi - cho rằng "tác phẩm sáng tạo nhắm tới cả một dân tộc chính là khủng bố mềm. Cần có biện pháp cứng rắn trước những phần tử tội phạm này". 

Trong khi đó, nhà văn kiêm thành viên Hạ viện Ấn Shashi Tharoor cho rằng Das đang "đứng lên" (chơi chữ standup - hài độc thoại, và stand up - đứng lên) thay công dân Ấn, trong khi chính trị gia Mahua Moitra cảm ơn diễn viên đã phơi bày cả hai nước Ấn - "một đang cười hả hê và một còn lại đang khuyến nghị cảnh sát".

Vir Das đăng đàn bằng một dòng tweet dài, khẳng định anh chẳng ghét bỏ gì nước Ấn, cũng chẳng ra sức bêu riếu quốc gia lẫn con người Ấn. "Đây là một video châm biếm về thế lưỡng cực của hai nước Ấn. Như bất kỳ quốc gia nào cũng có phần tối và phần sáng, thiện và ác bên trong. Chẳng có điều gì nói ra là bí mật - Das viết - Tôi vô cùng tự hào về đất nước và mang lòng tự hào cùng với mình đi khắp thế giới".

Thời điểm này, anh về Mumbai quê nhà sau khi lưu diễn và tham dự lễ trao giải Emmy 2021 ở Mỹ cho tập Netflix Special có tên For India. Đây là tập trình diễn có lẽ là tròn trịa nhất của Vir Das, ví với bức tình thư trước lịch sử lập quốc nước Ấn.

Tiếng cười không phải là một mối nguy hại

Với Vir Das, người nghệ sĩ không quyết định khi nào họ rơi vào một đối thoại, hay khi nào họ dấy nên một đối thoại. Anh cũng không cho rằng một diễn viên hài có thể đe dọa bất kỳ ai hay bất cứ điều gì. 

Tiếng cười không phải là một mối nguy hại, mà là một điều hết sức đẹp đẽ. Das tự nhận đã khiến người Ấn cười suốt 10 năm qua, và hy vọng có thể tiếp tục viết thêm nữa những bức tình thư. "Tôi cho rằng tiếng cười là cả một sự ca tụng - diễn viên khẳng định - Công việc của một diễn viên hài là mang lại niềm vui cho mọi người".

"Chúng ta đang sống giữa một thế giới không thể nào đoán trước điều gì sẽ xảy ra và điều gì sẽ không khiến công chúng đồng tình hay khiến họ tức giận - anh quan sát - Khán giả sẽ mách tôi biết giới hạn nằm ở đâu. Tôi vẫn phải viết ra câu đùa, nhưng không bận tâm với giới hạn kia. Khi thưởng thức, chính khán giả mới quyết định nên đưa rượu mừng hay rượu phạt". 

"Tôi không anh hùng cũng chẳng nạn nhân", anh nhận thức rõ sau sự vụ Hai nước Ấn trước truyền thông. 

Với bản thân, anh "thấy vô cùng thôi thúc khi bất kỳ người nào xem tôi biểu diễn nên hiểu rõ hơn về mình. Họ nên biết về bản dạng, về xứ sở, về những gì tôi chọn đại diện. Sự thành thật chính là một mục tiêu". "Nước Ấn nào khiến tôi tự hào? Một trong hai. Nước Ấn nào tự hào về tôi? Cả hai đều không", Das phản hồi về video Hai nước Ấn.

Landing cho thấy một nghệ sĩ chững chạc, chín chắn phản pháo cho một không gian càng chật chội cho tinh thần đối kháng, dù có tính nghệ thuật hay là không. 

Das gọi chủ nghĩa dân tộc là "chủ nghĩa ái kỷ kèm thêm lá cờ". Trong Landing, anh cho mình "không đủ Ấn để học và trở thành bác sĩ, nhưng đủ Ấn để không bao giờ khám bệnh với bác sĩ da trắng. Tôi cần giải pháp rẻ tiền mà hiệu quả, của một kỹ sư Ấn".

Trích dẫn một cảnh trong phim The Prestige (Ảo thuật gia đấu trí), diễn viên Michael Caine nói mỗi trò ảo thuật bao gồm ba phần: bảo đảm, bước ngoặt, cao trào. Đó là cấu trúc nội dung của Landing: anh rải cát trắng lên nền sân khấu, nhưng chỉ một trong hai nửa. 

Cuối Landing, Das tiết lộ, mỗi khi "chọc" Mỹ, anh đứng trên đất Mỹ, và mỗi khi "chọc" Ấn, anh luôn đứng trên đất Ấn. Anh đứng trên nền cát trắng quê hương, cát biển Juhu, Mumbai.