Năm 2022, Tổng thống Mỹ Joe Biden ký Đạo luật Khoa học và CHIPS, phân bổ 52,7 tỉ USD thúc đẩy nghiên cứu, phát triển, sản xuất thiết bị bán dẫn và tăng cường lực lượng lao động trong ngành này tại Mỹ. Đạo luật này được cho nhằm tăng cường vai trò dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn tiên tiến và đối phó với sự cạnh tranh từ Trung Quốc (TQ).
Cuối tháng 3, Mỹ đề xuất quy định mới, theo đó các công ty chip sẽ không được nhận ưu đãi từ Đạo luật Khoa học và CHIPS của Mỹ nếu mở rộng hoạt động ở TQ và một số quốc gia khác mà Mỹ cho là đáng quan ngại, theo tờ The Wall Street Journal. Các hạn chế này được áp dụng với các nhà máy bán dẫn sản xuất phục vụ cho các hệ thống vũ khí quân sự tiên tiến cũng như cho các thiết bị điện tử tiêu dùng.
Các hạn chế của Mỹ đối với việc xuất khẩu chip tiên tiến và thiết bị sản xuất chip sang TQ sẽ khiến các công ty Hàn Quốc gặp khó khăn hơn trong việc tiếp tục mở rộng đầu tư vào TQ.
Bộ trưởng Bộ Thương mại
Hàn Quốc AHN DUK-GEUN
Mỹ bảo vệ lợi ích trước Trung Quốc
Quy định này chặn “các giao dịch quan trọng” liên quan đến việc mở rộng sản xuất thiết bị bán dẫn tiên tiến ở các nước mà Mỹ coi là đáng quan ngại, được xem là hàng rào bảo vệ lợi ích của Mỹ trước TQ.
“Các giao dịch quan trọng” là những giao dịch trị giá ít nhất 100.000 USD và “mở rộng sản xuất”, tức tăng công suất của một cơ sở lên 5% trở lên. Các quy tắc có thời hạn 10 năm, cho phép các công ty điều chỉnh chiến lược dài hạn ở TQ.
Đề xuất mới cũng áp đặt các hạn chế đối với các công ty nhận ưu đãi của Mỹ không được tham gia các hoạt động nghiên cứu và cấp phép công nghệ với các tổ chức nước ngoài (các nước gây quan ngại).
Bộ Thương mại Mỹ cho rằng những hạn chế như vậy là cần thiết. Dù thế, Bộ trưởng Bộ Thương mại Mỹ Gina Raimondo vẫn khẳng định chính quyền ông Biden không tìm cách tách rời kinh tế khỏi TQ: “Chúng tôi muốn các doanh nghiệp Mỹ tiếp tục kinh doanh tại TQ, với TQ và ngược lại. Tuy nhiên, chúng tôi cũng phải nhìn xa hơn về những rủi ro có thể xảy ra với Mỹ”. Bà Raimondo nhấn mạnh việc TQ muốn ứng dụng các công nghệ tiên tiến nhất vào năng lực quân sự của Bắc Kinh và đó là điều mà Mỹ không thể cho phép xảy ra.
 |
Một nhà máy của Samsung Electronics ở Gumi (Hàn Quốc). Ảnh: ZUMA PRESS |
Thế lưỡng nan với các công ty chip
The Wall Street Journal dẫn ý kiến của bà Reva Goujo, Giám đốc tư vấn doanh nghiệp TQ tại Công ty nghiên cứu Rhodium Group (Mỹ), rằng “về cơ bản, đây là việc Mỹ sử dụng chính sách công nghiệp để điều khiển chuỗi cung ứng bán dẫn theo hướng mà họ muốn và rõ ràng là không hướng về TQ”. Theo bà, chính sách này gửi đến các công ty một “tín hiệu rõ ràng rằng việc sản xuất thiết bị bán dẫn tiên tiến tại TQ sẽ không bền vững”.
Các hạn chế của Mỹ sẽ đặc biệt khó khăn đối với các công ty Đông Á có hoạt động lớn ở TQ khi đã đầu tư hàng tỉ USD vào thị trường tỉ dân này. Đối với các nhà sản xuất chip, các cơ sở đặt ở TQ là kết quả tiêu biểu cho nhiều năm đầu tư và hiện đang chiếm phần lớn năng lực sản xuất chip của thế giới.
Có thể kể đến Samsung Electronics và SK Hynix của Hàn Quốc - hai nhà sản xuất chip nhớ hàng đầu thế giới và Taiwan Semiconductor Manufacturing (hay TSMC) - nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới.
Samsung vận hành một nhà máy sản xuất chip nhớ NAND flash ở TP Tây An, miền Trung TQ và một cơ sở đóng gói chip ở TP Tô Châu, miền Đông TQ. SK Hynix vận hành các cơ sở sản xuất chip nhớ DRAM tại TP Vô Tích và sở hữu các nhà máy sản xuất chip bộ nhớ NAND flash của Intel Corp. tại Đại Liên. TSMC cũng vận hành các cơ sở sản xuất chip tại TP Nam Kinh và TP Thượng Hải của TQ.
Theo Công ty nghiên cứu thị trường công nghệ TrendForce, tính đến cuối năm ngoái, nhà máy Tây An của Samsung chiếm khoảng 16% sản lượng bộ nhớ NAND flash toàn cầu. Nhà máy Vô Tích của SK Hynix chiếm khoảng 12% sản lượng bộ nhớ DRAM toàn cầu. Trong khi đó, các nhà máy Thượng Hải và Nam Kinh của TSMC đóng góp khoảng 6% tổng năng lực sản xuất chip theo hợp đồng của công ty này.
Theo bà Angela Styles, luật sư thuộc Công ty pháp lý Akin Gump chuyên tư vấn cho các công ty trong ngành công nghiệp bán dẫn, các công ty chip muốn nhận ưu đãi từ Đạo luật Khoa học và CHIPS của Mỹ có thể đối mặt với quyết định khó khăn: Nhận tài trợ của Washington và mở rộng ở Mỹ, hoặc duy trì khả năng mở rộng ở TQ nhưng gặp khó ở Mỹ.
Hiện các công ty lớn được coi là các ứng viên tiềm năng nhận tài trợ từ đạo luật của Mỹ hạn chế bình luận công khai về vấn đề này. Samsung cho biết đã “thảo luận chặt chẽ với các cơ quan chính phủ có liên quan của Mỹ và Hàn Quốc” và đang lên kế hoạch xác định các bước tiếp theo sau khi xem xét chi tiết khoản tài trợ.•
Trung Quốc điều tra công ty chip Mỹ
Tháng 3, Cục Quản lý không gian mạng TQ (CAC) cho biết đã mở cuộc điều tra an ninh mạng đối với việc bán chip nhớ của Micron Technology - công ty chip lớn nhất nước Mỹ, theo tờ South China Morning Post (SCMP).
Theo CAC, hành động này nhằm “bảo vệ an ninh chuỗi cung ứng cơ sở hạ tầng thông tin quan trọng”, cũng như để “ngăn ngừa rủi ro an ninh không gian mạng do các sản phẩm có vấn đề và đảm bảo an ninh quốc gia”.
Phía Micron cho biết “đang liên lạc với CAC và hợp tác đầy đủ”, đồng thời cho biết thêm rằng luôn đảm bảo tính bảo mật cho các sản phẩm của công ty, theo đài CNN.
Theo SCMP, động thái của TQ báo hiệu sự gia tăng căng thẳng công nghệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.