Hôm nay 11-4 là phiên điều chỉnh giá xăng dầu, nhưng cách đây vài ngày trước, mức chiết khấu xăng dầu đã giảm mạnh, thậm chí chỉ còn... 0 đồng, khiến các doanh nghiệp (DN) bán lẻ lại "đứng ngồi không yên".

Lỗ nặng do chiết khấu giảm sâu

Ông N.V.T., một thương nhân phân phối tại Hà Nội, cho hay chiết khấu tại các kho xăng dầu phía Bắc mà DN này nhập hàng đã quay lại mức 0 đồng, thay vì được chiết khấu vài trăm đồng như trước đó. 

Do vậy DN bán lẻ đang phải chịu lỗ tiền vận chuyển, chưa kể tiền thuê mặt bằng, chi phí nhân công, lãi vay... càng khiến hoạt động kinh doanh rơi vào bế tắc.

Theo ông T., mức chiết khấu do DN đầu mối định đoạt, "cho bao nhiêu thì bán lẻ được bấy nhiêu".

"Trong hai tháng qua, khi giá cả trên thị trường khá ổn định, có xu hướng giảm nên chiết khấu ở mức khoảng 1.000 đồng, thậm chí có lúc lên tới gần 2.000 đồng/lít. Tuy vậy thời gian duy trì mức chiết khấu cao như vậy rất ít. Khi giá xăng dầu thế giới lên, chiết khấu giảm rất nhanh" - vị này nói.

Một thương nhân kinh doanh xăng dầu tại TP.HCM cho hay mức chiết khấu hiện nay chỉ còn gần 300 đồng/lít với xăng RON95, chưa kể nguồn cung hàng bị hạn chế, đại lý muốn mua thêm phải đặt trước đó nhiều ngày. 

Tình trạng bán hàng từ đầu mối hạn chế thường xảy ra mỗi khi giá tăng khoảng 1.000 đồng, nên các thương nhân bán lẻ không những gặp khó khăn về chiết khấu, mà còn khó duy trì hoạt động bán hàng.

Theo vị này, việc các DN đầu mối giảm mạnh chiết khấu khiến DN bán lẻ thu không đủ bù chi. "Với một cây xăng bán được 2.000 lít mỗi ngày tại TP.HCM, nếu chiết khấu ổn định 1.000 đồng/lít cũng chỉ vừa đủ trang trải chi phí nhân công, điện nước..., chứ chưa nói đến tiền mặt bằng, lãi vay... Nhưng chiết khấu cao nhất hiện nay chỉ 500 đồng/lít nên DN lỗ nặng", vị này than.

Giá xăng chưa được tính đúng, tính đủ?

Một DN đầu mối xăng dầu tại TP.HCM cho biết dự kiến ngày 11-4 giá xăng dầu sẽ tăng 750 - 1.100 đồng/lít, nên các đầu mối buộc phải giảm chiết khấu. 

Tuy vậy, có những thời điểm khi thị trường tốt, mức chiết khấu cho đại lý bán lẻ lên đến 2.000 đồng, do nguồn hàng dồi dào. Thực tế này phản ánh đúng cung cầu thị trường xăng dầu, có tăng có giảm chiết khấu theo cung cầu và biến động giá cả của thị trường.

Cũng theo vị này, việc giảm chiết khấu với DN bán lẻ mỗi chu kỳ tăng giá là do các chi phí để tính giá xăng dầu vẫn chưa được tính đúng, tính đủ. 

Chẳng hạn như chi phí dự trữ của các DN đầu mối theo quy định là 20 ngày, hoặc chi phí hao hụt trong kho, các chi phí định mức của bán lẻ xăng dầu... đều chưa tính đủ. "Do vậy khi giá xăng dầu có biến động mạnh, DN đầu mối buộc phải giảm mạnh chiết khấu, do không có nguồn để chia sẻ với nhà bán lẻ", vị này nói.

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, từ đầu năm 2023 đến nay, cơ quan quản lý đã hai lần điều chỉnh chi phí định mức kinh doanh xăng dầu, vào ngày 10-1 và 21-2. 

Tuy vậy DN kinh doanh xăng dầu cho rằng việc rà soát biến động chi phí theo biến động thị trường cần được tiếp tục thực hiện, bởi thị trường xăng dầu chưa thực sự ổn định trở lại và còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ tăng giá. 

Đồng thời trong công thức tính giá cần được tính toán đầy đủ chi phí để có dư địa tăng thêm chiết khấu cho nhà bán lẻ.