Theo trang tin Firstpost của Ấn Độ, trong những tháng gần đây, Mỹ đã có động thái ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận các chất bán dẫn tiên tiến nhất cũng như các thiết bị và nhân tài cần thiết để sản xuất chúng, với lý do an ninh quốc gia.

Trung Quốc đã bác bỏ những lo ngại đó, cáo buộc Mỹ là “khủng bố công nghệ” và cản trở tăng trưởng kinh tế của nước này một cách không công bằng. Và Trung Quốc cũng tìm cách chống lại các biện pháp ngăn chặn của Mỹ.

Tại sao chip lại quan trọng?

Vi mạch là “huyết mạch” của nền kinh tế toàn cầu hiện đại: những mảnh silicon nhỏ xíu được tìm thấy trong tất cả các thiết bị điện tử, từ bóng đèn LED và máy giặt cho đến ô tô và điện thoại thông minh.

Chúng cũng rất quan trọng đối với các dịch vụ cốt lõi như chăm sóc sức khỏe, luật pháp, đặt hàng và các tiện ích.

Theo một báo cáo của công ty tư vấn quản trị McKinsey được công bố vào năm ngoái, chất bán dẫn được dự báo sẽ trở thành ngành công nghiệp trị giá 1 nghìn tỷ USD trên toàn cầu vào năm 2030.

Theo trang tin Firstpost, không nơi nào thể hiện bản chất thiết yếu của chất bán dẫn rõ ràng hơn ở Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ hai thế giới - vốn dựa vào nguồn cung cấp chip ổn định từ nước ngoài để phục vụ các cơ sở sản xuất điện tử khổng lồ của mình.

Hạn chế nhắm vào Trung Quốc

Theo trang tin Firstpost, ngoài điện thoại iPhone, xe điện Tesla và máy chơi game PlayStation, những con chip mạnh mẽ nhất rất quan trọng đối với sự phát triển của công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, cũng như các loại vũ khí hiện đại bao gồm tên lửa siêu thanh và máy bay chiến đấu tàng hình.

Năm ngoái, Washington đã áp đặt một loạt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu khi nói rằng mục đích để ngăn chặn “các công nghệ nhạy cảm với các ứng dụng quân sự” không bị các lực lượng vũ trang của Trung Quốc cũng như các cơ quan tình báo và an ninh của nước này mua lại.

Tháng 3 năm nay, Chính phủ Hà Lan đã làm theo khi áp đặt các biện pháp kiểm soát đối với việc bán mặt hàng này ra nước ngoài để ngăn chặn việc sử dụng cho mục đích quân sự, với lý do bảo vệ an ninh quốc gia.

Cùng tháng, Nhật Bản cũng công bố các biện pháp tương tự nhằm ngăn chặn “sự chuyển hướng công nghệ quân sự”.

Các hạn chế nhắm vào chip và công nghệ sản xuất chip tiên tiến nhất có thể được sử dụng cho siêu máy tính, thiết bị quân sự cao cấp và phát triển trí tuệ nhân tạo (AI)...

Theo Firstpost, Hà Lan - một thành viên NATO - và Nhật Bản - một đồng minh của Mỹ - không nêu tên Trung Quốc, nhưng những hạn chế của các nước này đã khiến Bắc Kinh tức giận.

Tại sao Trung Quốc lo ngại?

Việc sản xuất chip cực kỳ phức tạp và thường liên quan đến nhiều quốc gia. Nhiều công đoạn phụ thuộc vào đầu vào ở Mỹ, và các bên tham gia quan trọng khác là các công ty Nhật Bản và ASML của Hà Lan - công ty thống trị việc sản xuất máy in thạch bản dùng để in ra các con chip.

Vì vậy, ba nước này có một sức ảnh hưởng lớn đối với ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu.

Chris Miller - tác giả cuốn sách “Cuộc chiến chip: Cuộc chiến giành công nghệ quan trọng nhất thế giới” – nói: “Trung Quốc sẽ mất nhiều năm để phát triển các giải pháp thay thế trong nước có khả năng tương đương với các công cụ mà họ đang mất dần khả năng tiếp cận”.

Đã có những biện pháp trừng phạt như thế nào?

Theo Firstpost, các công ty sản xuất chip Trung Quốc đã dự trữ linh kiện và máy móc trước lệnh kiểm soát xuất khẩu của Mỹ vào tháng 10 năm ngoái để giảm bớt tác động.

Nhưng một công ty sản xuất chip lớn cho biết, một khi hết hàng trong kho hoặc cần sửa chữa, các biện pháp kiểm soát sẽ bắt đầu có ảnh hưởng.

Một số công ty Trung Quốc đột nhiên không thể đảm bảo quyền tiếp cận nguồn cung cấp chip đã chứng kiến các hợp đồng béo bở với đối tác nước ngoài “bốc hơi”, buộc họ phải cắt giảm nhân công và đóng băng các kế hoạch mở rộng sản xuất.

Các biện pháp hạn chế của Mỹ, Hà Lan và Nhật Bản đã ảnh hưởng trực tiếp đến một số nhà sản xuất chip lớn nhất của Trung Quốc, bao gồm cả Tập đoàn Công nghệ Bộ nhớ Dương Tử (YMTC).

Theo trang tin Firstpost, một trong những biện pháp chủ yếu mà các lệnh trừng phạt bắt đầu có tác động là làm cạn kiệt nguồn nhân tài mà Trung Quốc đã dựa vào.

Một cuộc khảo sát bán chính thức gần đây cho thấy, các công ty chip Trung Quốc ước tính cần 800.000 lao động nước ngoài vào năm 2024, một nhu cầu ngày càng khó đáp ứng khi Washington hạn chế người Mỹ làm việc trong ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc.

Trung Quốc đã phản ứng như thế nào?

Bắc Kinh đã phản ứng với sự tức giận và thách thức, quyết tâm tăng tốc để trở nên tự chủ về chất bán dẫn.

Để vượt qua giới hạn của Mỹ, hai nhà nghiên cứu chất bán dẫn có ảnh hưởng tại Học viện Khoa học Trung Quốc đã đưa ra một kế hoạch chi tiết vào tháng 2 khuyên Bắc Kinh nên đầu tư hiệu quả hơn vào nhân tài chất lượng cao và nghiên cứu ban đầu.

Firstpost nhận định, điều này báo hiệu một sự suy nghĩ lại về chiến lược tiềm năng của Trung Quốc và một trong những đối tượng hưởng lợi chính dường như là YMTC.

Hồ sơ của YMTC cho thấy, công ty bị Mỹ trừng phạt đã nhận được khoản tiền trị giá 7,1 tỷ USD kể từ khi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới có hiệu lực.

Đầu tư nhiều hơn có phải là câu trả lời cho Trung Quốc?

Tuy nhiên, theo Firstpost, hàng chục tỷ USD mà Trung Quốc đã “bơm” vào ngành công nghiệp bán dẫn trong nước vẫn chưa mang lại nhiều kết quả.

Trung Quốc đã đặt mục tiêu đạt 70% khả năng tự cung cấp chip vào năm 2025, nhưng một số chuyên gia tư vấn ước tính, nước này hiện chỉ đáp ứng dưới 20% nhu cầu.

Qi Wang – người đồng sáng lập MegaTrust Investment có trụ sở tại Hồng Kông - nói: “Tiền không phải là vấn đề”.

John Lee - Giám đốc công ty tư vấn East-West Futures - cho biết: “Trung Quốc không có lựa chọn nào tốt, ngoại trừ việc tăng gấp đôi hỗ trợ của nhà nước cho ngành công nghiệp này”.

Các chuyên gia cũng cho rằng, Trung Quốc có thể đạt được mục tiêu tự cung tự cấp nhưng sẽ mất nhiều thời gian hơn trước những hạn chế như vậy.

“Tôi không nghĩ rằng Mỹ sẽ thành công trong việc ngăn chặn Trung Quốc sở hữu những con chip tuyệt vời… Nhưng chúng ta đang buộc họ phải dành thời gian và rất nhiều tiền để tự làm”, tỷ phú Bill Gates – người đồng sáng lập Microsoft – nhận định vào hồi tháng 3.