Châu Âu đang bỏ lại đằng sau những tháng mùa đông với các kho dự trữ khí đốt đầy ở mức cao nhất mọi thời đại. Lượng khí đốt dồi dào này đã khiến giá thị trường bán buôn khí đốt sụt giảm và hóa đơn năng lượng hộ gia đình giảm xuống mức thấp từng thấy trước khi xảy ra xung đột Nga-Ukraine.
Vậy sau nhiều năm phải gánh chịu chi phí năng lượng và sưởi ấm trong nhà ngày càng tăng, châu Âu đã chính thức thoát khỏi cuộc khủng hoảng năng lượng chưa? Các chuyên gia đã cảnh báo rằng thị trường điện và khí đốt suy yếu cùng hóa đơn giảm cho thấy tình trạng kinh tế trì trệ sâu sắc hơn có thể kéo dài sang thập kỷ tới.
“Cuộc khủng hoảng năng lượng đã kết thúc chưa? Chưa”, Tomas Marzec-Manser, người đứng đầu bộ phận phân tích khí tại đơn vị cung cấp dữ liệu ICIS, nhận định.
Trong hơn một thập kỷ trước khi xung đột Nga-Ukraine xảy ra vào tháng 2/2022, các đường ống của Nga là nguồn khí đốt nhập khẩu lớn nhất của châu Âu. Sau khi nổ ra xung đột, lượng nhập khẩu đã giảm 2/3 so với mức đỉnh vào năm 2019, gây ra cú sốc thị trường khiến giá bán buôn tăng gần 10 lần so với mức trước khủng hoảng.
Hiện tại, có những dấu hiệu rõ ràng rằng cuộc khủng hoảng nguồn cung khí đốt đã bắt đầu có dấu hiệu giảm bớt.
Theo cơ quan công nghiệp Cơ sở hạ tầng khí đốt châu Âu, châu Âu đã vượt qua mùa đông thứ hai mà không có nguồn cung cấp của Nga nhờ các kho khí đốt đã đầy ở mức kỷ lục 59%. Nguồn khí đốt này đến từ nhập khẩu qua đường ống từ Na Uy và dưới dạng hàng hóa đường biển từ Mỹ.
Theo ICIS, các cửa hàng xăng dầu sẽ đầy 95% vào đầu tháng 9 năm nay, vượt xa mục tiêu của EU là lấp đầy 90% cơ sở vào tháng 11. Lượng khí đốt dồi dào này có nghĩa là giá thị trường sẽ tiếp tục giảm.
Dự báo ban đầu cho thấy giá khí chuẩn của châu Âu có thể giảm xuống mức trung bình €28,32 (768.000 VND)/MWh trong những tháng mùa hè từ tháng 4 đến tháng 9, giảm hơn 17% so với mức trung bình vào mùa hè năm ngoái nhưng vẫn cao gấp đôi mức trung bình €11,58/MWh được ghi nhận vào mùa hè năm 2019.
Đối với thị trường điện, giá chuẩn được dự báo sẽ giảm hơn 1/3 so với mùa hè năm ngoái xuống mức trung bình 63,18 €/MWh trong từ tháng 4 đến tháng 9, mức thấp nhất trong mùa hè kể từ năm 2020.
“Nhưng giá giảm thôi thì không đủ để cuộc khủng hoảng năng lượng kết thúc. Có một bức tranh kinh tế rộng hơn cần xem xét”, Marzec-Manser nhận định.
Chuyên gia này cho rằng sụt giảm giá năng lượng gần đây một phần là do nền kinh tế ảm đạm mà chính cuộc khủng hoảng năng lượng gây ra. Hóa đơn năng lượng tăng cao đã gây ra lạm phát ở các nền kinh tế lớn, dẫn đến khủng hoảng chi phí sinh hoạt khiến nhu cầu của người tiêu dùng đối với các sản phẩm mới bị chậm lại.
Điều này lại làm giảm hoạt động kinh tế trên khắp các trung tâm công nghiệp của châu Âu và hạn chế nhu cầu khí đốt từ ngành công nghiệp nặng. Marzec-Manser dự kiến nhu cầu khí đốt công nghiệp sẽ duy trì ở mức thấp hơn 20% so với mức trước đại dịch trong năm nay.
Ông nói: “Mặc dù khí đốt có giá cả phải chăng hơn nhưng nhu cầu về sản phẩm vẫn giảm do cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt, điều đó có nghĩa là nhu cầu khí đốt công nghiệp vẫn chưa phục hồi”.
Nhu cầu công nghiệp phục hồi sẽ ngăn giá khí đốt giảm xuống mức thấp trước đại dịch và phần nào nêu bật sự phụ thuộc ngày càng tăng của châu Âu vào các nguồn khí đốt đắt tiền hơn. Các nước EU thường thay thế việc nhập khẩu khí đốt của Nga bằng các chuyến hàng khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) bằng đường biển, dẫn đến làn sóng đầu tư vào các cảng nhập khẩu mới.
Những người ủng hộ năng lượng sạch đã kêu gọi các chính phủ hành động nhiều hơn để thay thế khí đốt nhập khẩu từ Nga bằng các nguồn năng lượng tái tạo trong nước. Nhưng giá thị trường thấp hơn ở châu Âu có thể đang gây khó khăn hơn cho các nhà phát triển năng lượng sạch.
Jackson-Stroud cho biết thêm, giá thị trường thấp hơn và chi phí chuỗi cung ứng cao hơn đồng nghĩa với các kế hoạch hỗ trợ đầu tư vào các dự án điện mới của chính phủ sẽ gây áp lực lên ngân sách công. Ông nói: “Nó đã tạo ra một chu kỳ sẽ còn kéo dài trong một thập kỷ nữa”.
Theo The Guardian