Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, xuất khẩu giày dép các loại trong tháng 3 đã hồi phục rất mạnh, thu về 1,7 tỷ USD, tăng hơn 600 triệu USD so với tháng trước đó.

Với mức thực hiện này, đưa tổng kim ngạch xuất khẩu giày dép trong quý đầu năm đạt 4,85 tỷ USD, tăng 11,7% so với cùng kỳ năm trước.

Nếu tính cả kim ngạch xuất khẩu túi xách 866 triệu USD (tăng 5,2% so với cùng kỳ) trong quý I/2024, toàn ngành da giày mang về kim ngạch hơn 5,7 tỷ USD.

Theo báo Công Thương, nguyên nhân khiến xuất khẩu của ngành da giày bứt tốc trong tháng 3/2024 là bởi đơn hàng tăng mạnh. Theo ông Nguyễn Chí Trung - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tập đoàn Gia Định, doanh nghiệp nhận được hàng loạt đơn hàng của các đối tác lớn trên thế giới và đã có đơn hàng đến hết tháng 6/2024. Để đáp ứng kịp cho các đơn hàng xuất khẩu, tại các nhà máy của công ty, công nhân đang được huy động tăng ca trong cả 5 ngày/tuần, mỗi ngày tăng thêm 2 - 2,5 tiếng.

Đơn hàng tăng khiến một số doanh nghiệp phải tuyển dụng thêm lao động để đẩy mạnh sản xuất, tăng sản lượng. Đơn cử, Công ty TNHH Hwaseung Vina, từ đầu năm đến nay đã tuyển được hơn 1.000 lao động và đang tiếp tục tuyển thêm 1.000 lao động phổ thông nữa với mức lương từ 6,7-10 triệu đồng/tháng. Doanh nghiệp đưa ra chính sách hỗ trợ công nhân mới 2 triệu đồng/người, lao động có kinh nghiệm, tay nghề hỗ trợ thêm 500 ngàn đồng.

Việc các doanh nghiệp da giày “dễ thở” hơn về đơn hàng đã được các chuyên gia nhận định từ đầu năm dựa trên sự phục hồi tiêu dùng tại các thị trường xuất khẩu lớn của ngành như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc… Thậm chí, khách hàng quốc tế đặt hàng may mặc và giày dép từ Việt Nam đã thông báo cho các đơn vị sản xuất về việc chuẩn bị đón lượng đơn hàng lớn hơn trong năm nay.

Tuy nhiên, theo báo Đầu tư, mức tăng trưởng xuất khẩu giày dép, túi xách của quý I năm nay chưa phản ánh sự hồi phục hoàn toàn của thị trường giày dép thế giới, bởi năm ngoái, ngành da giày bị sụt giảm hàng tỷ USD kim ngạch xuất khẩu. Điển hình là giày dép giảm gần 15%, túi xách giảm 9%, với doanh thu lần lượt 20,37 tỷ USD và 3,76 tỷ USD.

Tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành trong năm ngoái đạt trên 24 tỷ USD, giảm gần 3 tỷ USD so với mục tiêu 27 tỷ USD đề ra, còn so với mức cao điểm 28 tỷ USD của năm 2022, kết quả xuất khẩu năm qua đã hụt khoảng 4 tỷ USD.

Thị trường xuất khẩu của ngành da giày năm qua bị thu hẹp, khi kim ngạch xuất khẩu sang hầu hết các thị trường chủ lực đều giảm, điển hình là Mỹ, EU, Trung Quốc...

Thực tế cho thấy, từ quý IV/2022, trước tác động của lạm phát, các thị trường xuất khẩu chính như Mỹ, EU, Nhật Bản đều suy giảm tiêu dùng. Trong khi nhu cầu tại các thị trường xuất khẩu chậm lại, hàng tồn kho của các nhà bán lẻ và các nhãn hàng tiếp tục ở mức cao đã khiến ngành da giày rơi vào tình trạng thiếu đơn hàng trầm trọng trong nửa đầu năm 2023.

Theo thống kê của một số doanh nghiệp sản xuất quy mô lớn, trong năm qua, lượng đơn hàng của ngành dệt may, da giày sụt giảm 25-50%, không ít doanh nghiệp phải tiến hành cắt giảm lao động, giờ làm, ngày làm, thu hẹp quy mô sản xuất.

Xuất khẩu tăng trưởng 2 con số trong quý I, nhưng Hiệp hội Da - Giày - Túi xách Việt Nam (Lefaso) nhận định, khó khăn về thị trường vẫn còn nhiều bởi tổng cầu chưa hồi phục hoàn toàn, các doanh nghiệp Việt vẫn phải theo dõi sát thông tin thị trường để có kế hoạch sản xuất kinh doanh phù hợp, tận dụng tối đa cơ hội từ các thị trường có FTA để tăng hưởng ưu đãi thuế quan.

Chưa kể, một loạt các quy định về các sản phẩm sinh thái, trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, truy xuất chuỗi cung ứng, các yêu cầu về giảm thiểu phát thải carbon đối với các sản phẩm sản xuất…được các nhà nhập khẩu EU đưa ra đang tạo thách thức lớn đối với các mắt xích trong chuỗi cung ứng, trong đó có Việt Nam.

Đặc biệt, căng thẳng ở khu vực Biển Đỏ đã đẩy chi phí vận chuyển tăng cao cũng là nỗi lo lớn của doanh nghiệp xuất khẩu nói chung, doanh nghiệp da giày nói riêng. Trước xung đột Biển Đỏ, giá cước tàu biển từ Việt Nam sang châu Âu khoảng 2.100 USD/container, hiện đã tăng lên 4.000-5.000 USD/container.

Giá cước tăng đang tác động đến giá thành hàng hóa, đặc biệt là những mặt hàng có giá trị thấp và ảnh hưởng đến doanh nghiệp Việt Nam. Phạm vi ảnh hưởng lan rộng sang các doanh nghiệp không ký hợp đồng đặt tàu. Nhiều trường hợp doanh nghiệp không chấp nhận chia sẻ một phần tài chính có thể khiến các nhà mua hủy đơn hàng, thậm chí không duy trì quan hệ thương mại lâu dài.

Có thể thấy, dù kim ngạch xuất khẩu quý I/2024 có tăng nhưng thách thức đang chờ doanh nghiệp da giày trong quý II/2024 không hề nhẹ nhàng. Theo đó, Hiệp hội Da giày- Túi xách Việt Nam khuyến cáo, doanh nghiệp trong nước tích cực tận dụng ưu đãi từ những thị trường Việt Nam có FTA; tiếp tục mở rộng và đa dạng hoá thị trường, cùng đó chú trọng duy trì thị trường truyền thống như Mỹ, EU bởi sức mua và dung lượng thị trường lớn.

Về phân khúc sản phẩm, Việt Nam được đánh giá có thể sản xuất được những sản phẩm giày dép có chất lượng từ trung bình trở lên và sản phẩm có độ khó cao. Trong thời gian tới, ngành không định hướng sản xuất sản phẩm có giá trị thấp bởi lợi nhuận thấp, lãng phí nguồn lực mà tiếp tục tập trung vào phân khúc sản phẩm trung và cao cấp.

Ngoài ra, để hạn chế rủi ro từ căng thẳng ở Biển Đỏ, lời khuyên của các chuyên gia thương mại là chú ý tới các đơn hàng xuất khẩu sang thị trường gần, đông dân như Trung Quốc, Ấn Độ, đồng thời khai thác tối đa dư địa tại khu vực ASEAN cũng như Hàn Quốc, Nhật Bản. Tìm kiếm các phương thức vận chuyển mới nhằm giảm thiểu tác động.

Minh Hoa (t/h)