Ảnh hưởng của El Nino đến khí hậu toàn cầu

Theo trang The Conversation, dù sự kiện El Nino 2023-2024 đạt đỉnh điểm vào tháng 12 năm 2023 nhưng nó vẫn còn mạnh. El Nino có khả năng kết thúc vào cuối mùa xuân hoặc đầu mùa hè, chuyển sang trạng thái trung tính trong thời gian ngắn. Rất có thể chúng ta sẽ chứng kiến hiện tượng La Nina vào mùa thu năm nay.

Tổ chức khí tượng thế giới (WMO) dự báo El Nino sẽ suy yếu dần và chuyển sang trạng thái trung tính trong khoảng thời gian từ tháng 4-6 với xác suất 75-80%. Từ tháng 7-9/2024, dự báo ENSO có khả năng chuyển sang trạng thái La Nina với xác suất 55-65%.

Các nhà khoa học cũng cho biết sự chuyển pha đột ngột giữa El Nino sang La Nina khiến thời tiết sẽ có nhiều biến động, nhiều hình thái thời tiết cực đoan như nắng nóng, mưa dông, lũ lụt và bão nhiều.

Và ngày 19/3, Tổ chức Khí tượng Thế giới công bố báo cáo khí hậu thường niên, trong đó nêu rõ, trong năm ngoái, nhiệt độ toàn cầu đã phá vỡ các kỷ lục, nhưng năm 2024 có thể còn nóng hơn nữa.

WMO cho biết, năm ngoái, nhiệt độ tăng ở mức 1,45 độ C so với mức tiền công nghiệp - gần đến mức nguy hiểm 1,5 độ C.

Nhiều kỷ lục đã bị phá vỡ, đặc biệt là với sự ấm lên chưa từng có của đại dương, sự tan chảy của sông băng và sự tan băng ở biển Nam Cực.

Cuối năm 2023, hơn 90% đại dương đã trải qua tình trạng nắng nóng vào một thời điểm nào đó trong năm. WMO cảnh báo các đợt nắng nóng ở biển thường xuyên và dữ dội hơn sẽ tác động tiêu cực đến hệ sinh thái biển và các rạn san hô. Trong khi đó, các sông băng quan trọng trên toàn thế giới đã mất đi lượng băng lớn nhất kể từ khi dữ liệu được vào năm 1950.

Sự nóng lên của đại dương cùng với sự tan chảy nhanh chóng của các sông băng đã đẩy mực nước biển lên cao nhất vào năm ngoái kể từ khi dữ liệu vệ tinh bắt đầu ghi vào năm 1993. Mực nước biển dâng trung bình toàn cầu trong thập kỷ qua (2014-2023) cao hơn gấp đôi tốc độ trong thập kỷ đầu tiên được ghi lại từ vệ tinh.

Những thay đổi khí hậu mạnh mẽ đang gây thiệt hại nặng nề trên toàn thế giới, gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lũ lụt và hạn hán, làm mất đa dạng sinh học cũng như mất an ninh lương thực.

Chia sẻ với Sức khỏe & Đời sống, TS. Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tai cho biết, cuối tháng 5 sẽ nắng nóng đỉnh điểm, nhiệt độ ở các thành phố khu vực Đông Nam Á hầu hết đều sẽ ở mức 40 độ C. Giai đoạn này áp thấp nóng phía Tây hoạt động mạnh tạo một sóng nhiệt từ Ấn Độ dịch chuyển dần sang phía Đông.

Thời tiết của Việt Nam khi El Nino chuyển sang La Nina

Vậy trong giai đoạn chuyển từ El Nino sang La Nina, thời tiết tại Việt Nam sẽ như thế nào?

Trả lời phỏng vấn của Vnexpress, PGS.TS Phạm Thị Thanh Ngà cho biết, dự báo giai đoạn chuyển từ El Nino sang La Nina, thời tiết và khí hậu thường sẽ có những diễn biến bất thường, ngoài quy luật và khó dự báo. Việc giám sát chặt chẽ, cập nhật tình hình ENSO và tác động là hết sức quan trọng.

Nếu La Nina xuất hiện vào nửa cuối năm 2024 thì khả năng bão và áp thấp nhiệt đới xảy ra dồn dập hơn; mưa lớn, lũ lụt, lũ quét ở Trung Bộ; mưa trái mùa ở Nam Bộ. Đặc biệt trong bối cảnh phát triển nhanh của đô thị hiện nay, ngập lụt tại các đô thị xảy ra thường xuyên hơn. Đối với các tỉnh miền núi phía Bắc, chúng ta cần chú ý đến tác động của rét đậm và rét hại vào các tháng mùa đông 2024-2025.

Sở dĩ các chuyên gia đưa ra dự báo này là bởi dựa vào chuỗi số liệu lịch sử, El Nino mạnh vào mùa đông thường dẫn đến La Nina vào mùa hè hoặc mùa thu năm sau, ví dụ các năm 1972-1973; 1997-1998; 2015-2016. Sự dịch chuyển từ El Nino sang La Nina nhanh hay chậm sẽ quyết định mức độ ảnh hưởng của nó đối với hoàn lưu toàn cầu và khu vực.

Ngoài ra, giai đoạn El Nino yếu và chuyển sang La Nina có thể xảy ra những diễn biến thời tiết bất thường do chưa có sự ổn định của hệ thống hoàn lưu quy mô lớn. Khi đó các hệ thống quy mô nhỏ hơn sẽ tác động đến thời tiết nhanh hơn nên rất khó dự báo.

Còn theo nhận định của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, từ tháng 5 trở đi, khi El Nino bắt đầu chuyển sang trạng thái trung tính, Nam bộ cũng bắt đầu chuyển sang mùa mưa. Năm nay, mùa mưa phổ biến từ giữa tháng 5; không quá muộn so với trung bình nhiều năm, nơi nào muộn cũng chỉ khoảng 7 - 10 ngày. Giai đoạn chuyển mùa và đầu mùa mưa thường xuất hiện những cơn mưa rất lớn và các hiện tượng thời tiết cực đoan, người dân cần đặc biệt chú ý phòng tránh.

Từ khoảng tháng 6 đến tháng 8 là trạng thái trung tính của El Nino, sau đó chuyển sang La Nina vào những tháng cuối năm nay. Trong khoảng thời gian nửa cuối năm 2024, với kịch bản La Nina xuất hiện và bắt đầu tác động đến nước ta vào đúng thời kỳ mưa, bão tập trung ở Trung Bộ nên khả năng diễn biến bão, mưa, lũ trong nửa cuối năm nay sẽ có nhiều diễn biến phức tạp cần phải lưu ý ứng phó.

Thông tin từ báo Chính phủ cho thấy, trong những năm La Nina xuất hiện, lượng mưa thường vượt trung bình nhiều năm ở các tỉnh ven biển Trung Bộ và Tây Nam Bộ, thấp hơn trung bình nhiều năm ở Bắc Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Đáng lưu ý, khả năng xuất hiện các đợt mưa lớn ở khu vực Trung Bộ, nhất là trong các tháng mùa thu.

Vì vậy, các địa phương cần chủ động thường xuyên rà soát các điểm xung yếu lũ quét, sạt lở đất trước mùa mưa bão và trước các đợt mưa lớn để đảm bảo an toàn cho nhân dân.

Tổng hợp