Thị trường chứng khoán Việt Nam đã lao dốc vào tháng 3/2020, trong bối cảnh các sàn chứng khoán khác trên thế giới cũng giảm điểm vào thời điểm đại dịch Covid-19 bùng phát. Nhưng thay vì hoảng sợ, nhìn cổ phiếu rớt giá ngày này qua ngày khác, anh Đinh Thành Công quyết định mở một tài khoản giao dịch.

Bạn bè nói với anh rằng, cổ phiếu giá rẻ là một cơ hội tốt để mua vào. Và như thế, Công đã trở thành một trong gần 400.000 nhà đầu tư cổ phiếu mới ở Việt Nam vào năm ngoái. Sự gia tăng kỷ lục của các nhà đầu tư nghiệp dư đánh dấu một bước ngoặt đối với thị trường chứng khoán Việt Nam, nơi những người dân địa phương từng dồn tiền vào bất động sản và tài khoản tiết kiệm đã chuyển sang cổ phiếu.

Một số nhà đầu tư muốn tìm kiếm lợi nhuận cao hơn, trong khi một số người khác đang đầu tư bằng tiền của gia đình, cũng có một số người bắt đầu yêu thích chứng khoán trong thời gian giãn cách xã hội Covid-19, các nhà phân tích cho biết.

Ở Mỹ, việc sử dụng ứng dụng đầu tư Robinhood tăng vọt khi người Mỹ mắc kẹt ở nhà. Ở Việt Nam, người Việt Nam cũng sử dụng ứng dụng trên điện thoại thông minh để giao dịch từ xa.

"Trong thời Covid-19, có một vài giai đoạn tôi phải làm việc ở nhà. Vì vậy, tôi có thời gian để làm những việc khác", anh Công, một kỹ sư cho biết. Anh ấy đã tải ứng dụng SSI để theo dõi danh mục của mình và kiểm tra lại bốn lần một ngày.

Các nhà đầu tư mới của Việt Nam đang sử dụng điện thoại thông minh của họ để giao dịch cổ phiếu, một xu hướng được thúc đẩy bởi đại dịch coronavirus. © Reuters

Các nhà đầu tư chuyên nghiệp cho biết, làn sóng nhà đầu tư mới đang tràn ngập thị trường chứng khoán Việt Nam vì ba lý do: Lãi suất giảm, khiến người gửi tiền tìm kiếm lợi nhuận ở nơi khác; Người Việt Nam có nhiều tiền mặt hơn để đầu tư, từ những doanh nhân phải đóng cửa doanh nghiệp trong thời kỳ đại dịch đến thế hệ trẻ được thừa kế tài sản; và sự giãn cách xã hội trong năm qua, khiến mọi người luôn ở trong nhà và với chiếc điện thoại thông minh của họ. Những lý do này đã tạo cơ hội cho những người nhiều tiền mặt ở Việt Nam tìm hiểu thị trường chứng khoán.

Năm 2020, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam thống kê được 2,7 triệu tài khoản cá nhân trong nước, tăng kỷ lục 16,8% so với năm 2019. Xu hướng này tiếp tục hiện diện trong năm nay, với 86.000 tài khoản giao dịch được mở chỉ trong tháng 1, cao hơn bất kỳ tháng nào trong năm 2020.

Ông Lim Shiu Beng, Phó tổng giám đốc công ty môi giới SBBS, nói với Nikkei Asia: "Chúng tôi chưa từng thấy làn sóng mở tài khoản ồ ạt nào như thế trước đây".

Ngay cả khi một số người lo ngại rằng giá cổ phiếu đang có hiện tượng "bong bóng", ông Lim cho biết, các nhà đầu tư cá nhân ngày càng hiểu rõ tình hình hơn. Ông dự đoán rằng, những thay đổi của thị trường sẽ giải thích việc khối lượng giao dịch tăng gấp đôi hoặc gấp ba trong vài năm tới.

Chính phủ đặt mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ vị thế thị trường cận biên lên thị trường mới nổi theo các tiêu chí của MSCI và FTSE. Tuy nhiên, điều đó sẽ yêu cầu nới lỏng các hạn chế, chẳng hạn như cho phép sở hữu nước ngoài lớn hơn và giao dịch trong ngày.

Trong quá khứ, người Việt Nam gọi các nhà đầu tư tân binh là "gà" - giống như để "thịt". Gần đây hơn, họ đã được gọi với cái tên "F0", một thuật ngữ lấy cảm hứng từ cuộc chiến chống lại đại dịch.

Ông Huỳnh Minh Tuấn, Giám đốc môi giới tại Mirae Asset Securities, cho biết đối với thị trường chứng khoán non trẻ của Việt Nam, sự gia tăng của các nhà đầu tư mới chứng tỏ việc sở hữu cổ phiếu đang trở thành một chuẩn mực.

"Tư duy của người Việt Nam đã thay đổi, trước đây, họ thường có cái nhìn rất đơn giản về tài sản", ông nói trong một cuộc phỏng vấn. "Bây giờ suy nghĩ của họ sẽ là, 'Tôi phải có nhiều loại tài sản'".

Năm 2019, lãi tiền gửi ngân hàng vượt 8%. Tuy nhiên, để đối phó với đại dịch, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ba lần cắt giảm lãi suất trong năm ngoái. Các ngân hàng thương mại cũng làm theo, việc này khuyến khích mọi người đổ tiền vào cổ phiếu.

Lãi suất có thể tăng nếu kinh tế thế giới phục hồi trong năm nay, nhưng các điều kiện khác đang đẩy người dân vào thị trường chứng khoán, bao gồm cả nguồn cung bất động sản đang co hẹp của Việt Nam, trước đây từng là phương thức tích trữ tài sản phổ biến.

Theo Cushman & Wakefield, một công ty tư vấn bất động sản, doanh số bán căn hộ tại Thành phố Hồ Chí Minh đã giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái trong khi doanh số bán ở khu vực vùng ven Hà Nội giảm 52%.

Ông Tuấn cho biết, cũng có một lý do khác khiến dòng tiền đổ vào cổ phiếu: sự trỗi dậy của một thế hệ được thừa kế. Nhiều doanh nhân lớn từng khởi nghiệp từ giai đoạn 1980, ba thập kỷ sau, con cái của họ đã đến tuổi trưởng thành. Họ đi du học, tiếp quản công ty của cha mẹ, đầu tư thu nhập thừa kế vào cổ phiếu hoặc các tài sản khác.

Sự kết hợp của các hành vi này làm cho mặt bằng chung các nhà đầu tư ngày càng hiểu biết hơn, ông Tuấn nói, bao gồm thế hệ doanh nhân tiếp theo và những công dân giàu có hơn. Thu nhập khả dụng trên đầu người đang tăng hơn 9% hàng năm và được dự báo sẽ đạt 3.062 USD vào năm 2023, theo công ty tư vấn McKinsey & Co. của Mỹ.

"Những người mới tham gia thị trường chứng khoán có lẽ sẽ được học nhiều hơn, tự nghiên cứu nhiều hơn," Lim nói. "Thị trường sẽ được thay máu".

Một số nhà phân tích cho biết, người Việt Nam đã chuyển sang đầu tư chứng khoán để kiếm tiền - một số vì họ mất việc làm, một số khác vì họ không thể tiếp tục hoạt động của doanh nghiệp mình. Năm ngoái, 101.700 công ty đã đóng cửa hoặc tạm ngừng hoạt động, tăng 13,9% so với năm 2019, theo Tổng cục Thống kê .

Thái Quỳnh