Tàu ngầm tự hành Ran thám hiểm bên dưới sông băng Thwaites - Ảnh:

Từ vài năm nay, các nhà nghiên cứu nhận thấy sông băng Thwaites là một trong những sông băng dễ bị tan chảy nhất do hiện tượng biến đổi khí hậu.

Từ đó, sông băng đã chết danh với cái tên "Sông băng ngày tận thế" hoặc "Thảm họa ngày phán xét cuối cùng".

Sông băng Thwaites ở phía tây Nam Cực có diện tích rộng 192.000 km², tức bằng 1/3 diện tích nước Pháp.

Trong những năm gần đây, sông băng này chiếm một phần đáng kể trong khối lượng băng tan trong vịnh đảo Pine mở ra biển Amundsen (chiếm 1/3 khối lượng năm 2012).

Ước tính nếu sông băng Thwaites bị sập, mực nước biển có thể dâng cao thêm hơn 0,5 m. Nếu cộng với lượng băng tan chảy từ các sông băng khác gần đó, nước biển có thể tăng cao tới 3 m đe dọa nhiều thành phố.

Kịch bản này có thể xảy ra theo báo cáo khoa học của các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Gothenburg (Thụy Điển) công bố trên tạp chí Science Advances ngày 9-4.

Tàu nghiên cứu Nathaniel B. Palmer (Mỹ) hoạt động gần sông băng Thwaites năm 2019 - Ảnh: thwaitesglacier.org

Mực nước biển dâng cao bao nhiêu phụ thuộc vào lượng băng trên đất liền. Thế nhưng giới khoa học vẫn chưa rõ diễn biến các con sông băng ở Tây Nam Cực trong tương lai.

Chúng đang chiếm 10% mực nước biển dâng hiện nay. Trong tương lai con số này sẽ cao hơn nhiều bởi khí hậu biến đổi xảy ra nhanh nhất tại khu vực này.

Vì lẽ đó, nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Gothenburg đã sử dụng tàu ngầm tự hành Ran để thu thập dữ liệu về sức mạnh, nhiệt độ, độ mặn và hàm lượng oxy của các dòng nước ấm bên dưới sông băng Thwaites.

Dữ liệu đo được cho thấy các dòng nước ấm hoạt động mạnh hơn dự kiến, từ đó chúng có thể làm tan nền đáy sông băng nhanh hơn  và sông băng Thwaites sẽ tan nhanh hơn dự tính.

GS hải dương học vật lý Anna Wåhlin - tác giả nghiên cứu chính giải thích: "Đây là các phép đo đầu tiên được thực hiện dưới sông băng Thwaites. Dữ liệu sẽ giúp chúng tôi mô hình hóa tốt hơn chuyển động của sông băng".

Trước mắt dữ liệu cung cấp thông tin về tình hình phân bố các dòng hải lưu chuyển động bên dưới phần nổi sông băng Thwaites và tiết lộ sự hiện diện của một số dòng nước ấm.

Dữ liệu mới thu thập cũng cho thấy có một khu vực đáng ngạc nhiên bao gồm nhiều khối lượng nước ấm tiếp xúc với nhau và trộn lẫn vào nhau.

Nghiên cứu hiện tượng này sẽ hiểu rõ quá trình tan chảy bên dưới sông băng. Nếu điều chỉnh được dòng chảy của chúng có thể bảo đảm sông băng bám giữ ổn định với đáy biển.

Cảnh báo tình trạng nước biển dâng ở nhiều nước châu Á

Các chuyên gia kêu gọi các nhà chức trách đầu tư nhiều hơn cho công tác phòng - chống lũ lụt cũng như lên kế hoạch di dời tài sản và người dân.