Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tuyên bố sẽ cử tàu quân sự đến Biển Đông nếu Trung Quốc bắt đầu khoan dầu ở khu vực mà Manila có yêu sách chủ quyền, hãng thông tấn nhà nước Philippines PNA đưa tin.
Trong bài phát biểu trước công chúng hôm 19-4, ông Duterte cho biết ông đã trực tiếp bày tỏ quan điểm với chính quyền Trung Quốc rằng Manila "muốn vẫn là bạn" với Bắc Kinh.
Tổng thống Duterte nói rằng hiện tại, ông "không quan tâm nhiều tới việc đánh bắt cá" và cho rằng tranh chấp về nghề cá không phải vấn đề đủ lớn để tranh cãi với Trung Quốc.
Tuy nhiên, Tổng thống Duterte cho biết Manila "chắc chắn" sẽ điều "tàu vỏ xám" - tức tàu quân sự được ngụy trang - đến Biển Đông nếu như Trung Quốc tìm kiếm dầu mỏ, niken, đá quý... ở Biển Đông.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte phát biểu hôm 19-4. Ảnh: PNA
Người đứng đầu Điện Malacanang cho rằng lúc Trung Quốc bắt đầu xâm phạm tài nguyên dưới đáy Biển Đông là thời điểm Philippines "nên hành động". Ông Duterte cũng nếu tuyên bố Trung Quốc khoan dầu ở Biển Đông thì Philippines sẽ hành động tương tự.
"Khi chúng tôi bắt đầu khai thác, khi chúng tôi bắt đầu lấy được thứ gì đó - bất kể là gì - từ lòng Biển Đông, tới thời điểm đó tôi sẽ gửi các tàu vỏ xám của mình đến để đưa ra yêu sách (chủ quyền)" - ông Duterte tuyên bố.
Ông Duterte còn cho biết ông đã thẳng thắn tuyên bố với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình về ý định khai thác dầu ở Biển Đông, song đã gác lại kế hoạch sau khi ông Tập đề xuất tạm "đóng băng" tranh chấp về tài nguyên ở đáy Biển Đông.
Ông Duterte nói về nguy cơ chiến tranh với Trung Quốc ở Biển Đông
Tổng thống Duterte thừa nhận không có cách nào Philippines có thể giành lại quyền kiểm soát các vùng biển mà nước này yêu sách ở Biển Đông nếu không đổ máu.
"Đối với tôi, con đường duy nhất là chiến tranh" - ông Duterte nói, song cảnh báo nếu kịch bản này xảy ra, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng.
Về vấn đề Trung Quốc đang kiểm soát bãi cạn Scarborough, ông Duterte đổ lỗi cho chính quyền tiền nhiệm của cựu Tổng thống Benigno Aquino. Năm 2012, sau khi tàu quân sự Philippines và tàu hải giám Trung Quốc đối đầu ở Scarborough, Bắc Kinh đã lật lọng, không tuân thủ thỏa thuận rút cùng lực lượng để hạ nhiệt căng thẳng. Từ đó, Trung Quốc đã kiểm soát bãi cạn này.
Ông Duterte nói rằng nếu tình huống như hồi năm 2012 tại bãi cạn Scarborough tái diễn, ông sẽ không hành động như ông Aquino mà yêu cầu lực lượng chấp pháp Philippines "giữ nguyên vị trí" và không rút các tàu về.
Tổng thống Duterte còn cho biết Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana đã thông báo với Điện Malacanang rằng lực lượng cảnh sát biển, thậm chí cả hải quân, nước này sẽ thường xuyên tuần tra ở Biển Đông.
Ông Duterte còn lặp lại quan điểm không đánh giá cao giá trị phán quyết năm 2016 của tòa án quốc tế trong vụ Philippines kiện các yêu sách vô căn cứ của Trung Quốc ở Biển Đông. Ông Duterte cho rằng phán quyết trên "chỉ là giấy tờ" và khuyên những "kẻ mơ mộng" không nên kỳ vọng Trung Quốc sẽ hành động theo phán quyết hay theo yêu cầu của Liên Hợp Quốc.
Trung Quốc đưa ra các yêu sách chủ quyền vô căn cứ bao chiếm gần hết Biển Đông, trong khi Philippines cũng yêu sách nhiều khu vực thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Việt Nam luôn khẳng định chủ quyền không thể tranh cãi đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, cũng như phản đối bất kỳ nước nào xâm phạm đến chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam ở khu vực. Việt Nam chưa có tuyên bố về bài phát biểu hôm 19-4 của Tổng thống Philippines. 