Bất chấp thuế chống bán phá giá, đường ngoại vẫn ồ ạt vào Việt Nam

Nam Bình

(KTSG Online) - Dù bị điều tra rồi sau đó là bị áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp tạm thời nhưng lượng đường nhập khẩu có nguồn gốc từ Thái Lan vào Việt Nam vẫn tăng đột biến trong những tháng qua, tiếp tục làm chủ thị trường và đe dọa khả năng phục hồi của ngành mía đường Việt Nam hiện nay.

Giá đường sụt giảm mạnh

Theo Báo cáo tình hình sản xuất mía đường của Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) vừa phát hành, đa số các nhà máy ép đường trong nước đã hoàn thành vụ mía 2020-2021 vào tháng 3 vừa qua. Số liệu của VSSA cho biết, lũy kế đến cuối tháng 3-2021, toàn ngành đã ép được 5,8 triệu tấn mía, sản xuất được hơn 600.000 tấn đường.

So sánh cùng kỳ vụ trước, sản lượng mía ép năm nay chỉ đạt 76,6%, sản lượng đường đạt 84,6%. VSSA ước tính, sản lượng đường của vụ 2020-2021 sẽ đạt khoảng 700.000 tấn, thấp hơn vụ 2019-2020.

Theo ông Nguyễn Văn Lộc – Quyền tổng thư ký VSSA – dù sản lượng giảm mạnh nhưng sản phẩm đường sản xuất từ các nhà máy trong nước đang gặp khó vì không cạnh tranh lại với đường nhập khẩu và phải chịu tồn kho.

Vụ mía năm nay dự báo sẽ kết thúc trong tháng 4 này với sản lượng đường ước đạt khoảng 700.000 tấn. Ảnh: Huỳnh Đặng.

Hồi đầu vụ mía năm nay, nhiều nhà máy đã tăng giá thu mua mía của bà con nông dân với kỳ vọng sẽ khuyến khích nông dân khôi phục diện tích mía, đồng thời, nhà máy tin rằng, khi ngành mía đường được “bảo vệ” nhờ quyết định áp thuế đường nhập khẩu có nguồn gốc từ Thái Lan, giá bán đường trong nước sẽ tăng theo.

Thế nhưng, tới thời điểm cuối tháng 3 vừa qua, một số nhà máy đã phải giảm giá bán sản phẩm để có tiền thanh toán tiền mía cho nông dân.

Cụ thể, vào đầu tháng 3, tại TPHCM, giá đường kính trắng là 16.800-17000 đồng/kg; đường tinh luyện là 17.800-18.000 đồng/kg còn đường vàng là 16.600 đồng/kg. Trong khi giá đường nhập khẩu trung bình ở mức 16.200 đồng/kg.

Đến cuối tháng 3, giá đường kính trắng tại TPHCM giảm còn 16.400-16.700 đồng/kg; đường tinh luyện còn 17.600-17.700 đồng/kg; đường vàng là 16.500 đồng/kg.

Đường nhập khẩu vẫn tăng dù bị áp thuế

Trước tình trạng ngành mía đường trong nước bị “áp đảo” bởi hàng nhập khẩu, chủ yếu là từ Thái Lan, tháng 9-2020, Bộ Công Thương quyết định điều tra và áp dụng biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với một số sản phẩm đường mía xuất xứ từ Thái Lan.

Đến ngày 9-2 vừa qua, Bộ Công Thương đã có quyết định về việc áp thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp đối với các sản phẩm đường nhập khẩu từ Thái Lan. Theo đó, mức thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp tạm thời đối với đường thô có xuất xứ Thái Lan là 33,88%.

Mặc dù bị áp thuế, thế nhưng lượng đường nhập khẩu vào Việt Nam trong những tháng qua vẫn tăng cao đột biến. Cụ thể, số liệu của Tổng cục Hải Quan Việt Nam cho thấy, trong tháng 2-2021, tổng lượng đường nhập khẩu là 163.881 tấn trong khi nhập khẩu đường trong tháng 1-2021 chỉ 120.510 tấn.

Tỷ lệ đường có nguồn gốc từ nước ngoài vẫn ồ ạt nhập khẩu vào Việt Nam. Đồ họa: VSSA.

Trước đó, tính chung từ tháng 1 đến tháng 9-2020, tức khoảng thời gian trước khi có quyết định điều tra, lượng đường nhập khẩu bình quân mỗi tháng là 116.353 tấn.

Còn từ tháng 10-2020 đến tháng 2-2021 (trong thời gian Bộ Công Thương tiến hành điều tra), lượng đường nhập khẩu bình quân mỗi tháng 165.250 tấn, tăng 142% so với trước khi có quyết định điều tra.

VSSA đánh giá, đây là khối lượng đường nhập khẩu rất đáng kể trong bối cảnh khủng hoảng vận chuyển container trên thế giới. Kịch bản xấu được nêu ra, nếu không khủng hoảng vận chuyển, khối lượng đường nhập khẩu đã lớn hơn nhiều.

“Lượng đường nhập khẩu này với ưu thế giá rẻ đã hoàn toàn bịt đầu ra của đường sản xuất từ mía trong nước khiến đường sản xuất buộc phải tồn kho hoặc giảm giá, nhà máy không có tiền trả tiền mía cho nông dân. Từ đó, hủy hoại chuỗi liên kết nông dân – nhà máy và gây ra thiệt hại khó có khả năng khắc phục cho ngành mía đường Việt Nam”, báo cáo của VSSA nêu rõ.

Ngoài ra, trong hai tháng 2 và 3 vừa qua vẫn tiếp tục ghi nhận dấu hiệu lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp tạm thời đối với sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Thái Lan.

Theo đó, lượng đường nhập khẩu vào Việt Nam từ các Campuchia, Lào, Malaysia, Myanmar, Indonesia tăng “bùng nổ”, trong khi năm quốc gia này lại không phải là nước xuất khẩu đường mà là các nhập khẩu đường, chủ yếu từ Thái Lan.

Mời xem thêm:

Doanh nghiệp đường được đề nghị tăng giá thu mua mía

Lo ngại đường Thái Lan đi vòng qua nước thứ 3 vào Việt Nam để tránh phòng vệ thương mại