Liên quan tới giá thành sách giáo khoa (SGK) lớp 3, 7, 10 theo chương trình giáo dục phổ thông mới tăng cao, gấp 2-3 lần giá thành SGK hiện hành, chuyên gia giáo dục thạc sĩ Nguyễn Quốc Vương cho rằng sự bức xúc của dư luận về giá sách là chính đáng.

“Việt Nam vẫn là một nước nghèo. Một bộ SGK có giá lên đến vài trăm nghìn đồng, chưa kể sách tham khảo, sách bài tập, sách tiếng Anh là một gánh nặng cho các gia đình, nhất là đối với những gia đình có đến 2-3 trẻ đi học. Trong khi đó SGK có thể không được tận dụng sử dụng lại là một sự lãng phí rất lớn”, thạc sĩ Nguyễn Quốc Vương nói.

Bảng giá sách giáo khoa lớp 7 (chưa gồm sách tiếng Anh), Bộ Kết nối tri thức với cuộc sống (NXB Giáo dục Việt Nam).

Là chuyên gia giáo dục và cũng là một nhà làm sách, thạc sĩ Nguyễn Quốc Vương ủng hộ chủ trương một chương trình nhiều SGK. Tuy nhiên việc thực hiện chủ trương này đang tồn tại những bất cập trong công tác quản lý.

Về mặt chiến lược lâu dài, chuyên gia giáo dục Nguyễn Quốc Vương cho rằng nếu coi giáo dục phổ thông (từ lớp 1-9-12) là bắt buộc thì nhà nước nên bỏ ngân sách để mua SGK và phát cho học sinh (hoặc bán lại với giá rẻ nhất có thể) giống như nhiều nước trên thế giới đang làm.

Còn về mặt kỹ thuật quản lý giá, thạc sĩ Nguyễn Quốc Vương tính toán hoàn toàn có thể giảm giá SGK. Từ kinh nghiệm của một người làm công tác biên tập, xuất bản sách, anh Vương cho biết, thông thường sách khi bán ngoài thị trường người tiêu dùng được hưởng chiết khấu phần trăm. Ví dụ, một cuốn sách có giá 100.000 đồng, khi độc giả mua sách sẽ được nhà cung cấp cuối cùng bán với giá chiết khấu 10%, 15%, 20%, thậm chí 25%.

“Nhưng SGK và kể cả sách tham khảo, sách bài tập bán kèm SGK đều được phụ huynh mua theo giá bìa. Nó đặt ra một vấn đề mang tính kỹ thuật, đó là phần trăm chiết khấu từ nhà cung cấp đầu tiên đến học sinh đã đi đâu? Đây là một câu hỏi cần có câu trả lời thỏa đáng”, thạc sĩ Nguyễn Quốc Vương đặt vấn đề.

Chuyên gia giáo dục Nguyễn Quốc Vương.

Cũng theo anh Vương, đơn vị cung cấp SGK là đơn vị kinh doanh, phải có lợi nhuận họ mới làm. Tuy nhiên nếu giải quyết được vấn đề học sinh, phụ huynh không phải là người mua sách với giá bìa thì chúng ta sẽ thấy giá thành SGK sẽ giảm đi rất nhiều.

Trước lý giải của các NXB và Bộ GD-ĐT về chi phí biên soạn, in ấn, phát hành SGK theo chương trình giáo dục phổ thông mới cao khiến cho giá thành SGK bị đội lên, Thạc sĩ Nguyễn Quốc Vương cho rằng điều này vừa hợp lý vừa vô lý.

Hợp lý nếu nhìn từ góc độ kinh doanh, khi đầu tư nhiều tiền hơn, làm sách đẹp hơn thì đương chi phí sản xuất tăng, kéo theo giá thành tăng lên. Tuy nhiên, SGK không phải là hàng hóa thông thường mà là mặt hàng bắt buộc tất cả học sinh trong độ tuổi đi học phải dùng, phải được trang bị.

“Không thể nào lấy cái cớ là do chi phí sản xuất cao nên giá thành cao. Bởi vì kinh doanh SGK không chỉ mang lợi nhuận trực tiếp từ SGK mà lợi nhuận đi kèm đó là vở bài tập, sách bài tập, sách tham khảo, đồ dùng học tập...”, anh Vương nêu ý kiến.

Ngoài ra để giảm giá thành SGK, chuyên gia giáo dục Nguyễn Quốc Vương cho rằng cần minh bạch tất cả các khâu, trong đó có khâu đấu thầu, in ấn SGK. Người dân chỉ được biết chi phí đầu vào tăng khiến cho giá thành sách cao mà không có những thông tin cụ thể.

“Một bất cập nữa là các đơn vị làm SGK hiện nay vẫn còn quá ít. Dù có nhiều bộ sách khác nhau nhưng cũng chỉ có các đơn vị của NXB Giáo dục Việt Nam làm. Cần có cách nào đó để có nhiều đơn vị khác nhau tham gia làm SGK, tạo nên sự cạnh tranh lành mạnh từ đó có thể hạ giá thành SGK”, anh Vương kiến nghị./.

Trước ý kiến của nhiều ĐBQH về các bất cập trong đổi mới sách giáo khoa, tại phiên thảo luận tổ của Quốc hội ngày 25/5, Bộ trưởng GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cho rằng, khi so sánh giá sách thì chúng ta so sánh giá sách tương đồng. Tức là so sánh giá các bộ sách được biên soạn mới theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 với nhau.

Ví dụ sách mới cho lớp 1, lớp 2, lớp 3, lớp 7, lớp 10, tức là một hệ thống biên soạn mới, xã hội hóa theo chủ trương của Quốc hội là xã hội hóa nhiều bộ sách.

Các loại sạch này biên soạn với khổ lớn hơn, giấy tốt hơn. Quy trình từ biên soạn cho đến giới thiệu, thử nghiệm, phát hành là các doanh nghiệp là hoàn toàn đảm nhiệm việc đó và kê khai giá với Bộ Tài chính.

Giá thành các bộ sách lớp 3, lớp 7, lớp 10 của Nhà xuất bản giáo dục năm nay là giảm được từ 10-15% so với các sách tương ứng mới của năm ngoái, trong khi giá thành vật liệu, nhiên liệu tăng lên.

Còn nếu so với các bộ sách cũ thuộc chương trình 2016 thì đấy là các sách mà nhà nước đã bỏ tiền cho rất nhiều các khâu từ biên soạn, thẩm định.

Tức là những phần đã được nhà nước tổ chức trước đây theo hệ thống cũ, khổ nhỏ hơn, giấy xấu. Nếu so với bộ sách cũ thì giá thành dao động từ 50.000 đến hơn 100.000 đồng Còn giá bộ sách mới giá thành dao động từ 200.000 - 300.000 đồng tùy từng loại sách.

“Nếu như so với sách của hệ thống cũ thì chúng ta thấy nó khác nhau. Nhưng nếu so với sách của chương trình mới thì nó đồng đẳng, nên hợp lý hơn. Nếu như so với các bộ sách mà nhà nước tổ chức trước đây mà chúng ta nói nó tăng thì sự so sánh đấy nó không tương đồng” - Bộ trưởng GD-ĐT nói.

Bộ trưởng GD-ĐT cũng cho hay, đối với Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam thì Bộ đã chỉ đạo mỗi bản sách có dành 25.000 bản để phát cho học sinh ở các vùng sâu, vùng xa. Tuy nhiên, con số này vẫn là ít. Do vậy, cần có các biện pháp khác.

Bên cạnh đó, ngay khi sách chưa phát hành thì đã yêu cầu nhà xuất bản cung cấp file PDF lên các trang của nhà xuất bản để học sinh có thể lấy các file xuống một cách thuận tiện. Bộ trưởng GD-ĐT cũng cho biết bộ đang triển khai các giải pháp để đưa giá thành sách ở mức hợp lý nhất, thuận tiện cho người học./.

Trần Ngọc