Mới đây, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Thông tư số 03/2023 quy định ngưng hiệu lực thi hành khoản 11 Điều 4 Thông tư số 16/2021 quy định việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua, bán trái phiếu doanh nghiệp (TPDN).
NHNN lý giải việc ban hành Thông tư số 03/2023 nhằm góp phần gia tăng thanh khoản, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển thị trường TPDN trong tình hình khó khăn hiện nay.
Bình luận về tác động của thông tư này, Công ty chứng khoán SSI cho biết: Thông tư này chủ yếu nhằm giải quyết vấn đề có thể phát sinh từ các trái chủ nhỏ lẻ hoặc để giải quyết vấn đề liên quan đến việc phân phối trái phiếu qua kênh ngân hàng.
 |
Sẽ có hơn 70.900 tỉ đồng TPDN đáo hạn trong quý 2. |
Với việc cho phép tổ chức tín dụng mua lại trái phiếu trước đây đã bán, một phần rủi ro tín dụng sẽ được quay lại bảng cân đối kế toán của các ngân hàng, sau đó có thể được giải quyết thông qua các phương án đàm phán, cơ cấu lại thời hạn theo quy định mới của Thông tư 02.
Tuy nhiên, thực tế áp dụng là rất khác nhau tùy thuộc vào khẩu vị rủi ro của từng ngân hàng. Ngoài ra, NHNN vẫn giữ nguyên tiêu chí trong Thông tư 16 là không cho phép ngân hàng mua TPDN nếu phát hành có mục đích cơ cấu lại các khoản nợ của chính doanh nghiệp đó để đảm bảo an toàn, ổn định cho toàn hệ thống. Do đó, khó có thể trông chờ vào việc ngân hàng giải cứu thị trường TPDN chỉ thông qua việc cho phép họ mua lại trái phiếu đã bán trong vòng 12 tháng.
Tương tự, các chuyên gia kinh tế tại Công ty chứng khoán VNDirect cho rằng Thông tư 03 là một cách để các ngân hàng có thể thúc đẩy tăng trưởng cho vay qua việc mua TPDN, trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng còn yếu (chưa tới 2% tính đến cuối quý 1-2023) và thanh khoản tại ngân hàng đang dư thừa.
Bên cạnh đó, việc cho phép ngân hàng mua lại TPDN cũng sẽ giúp tăng cầu trái phiếu, có lợi cho các nhà băng có dư nợ TPDN cao như Techcombank, MBBank (9% tổng tín dụng), VPBank (8% tổng tín dụng).
Thông tư 03 được ban hành chỉ có một điều khoản nới lỏng là các ngân hàng được phép mua lại trái phiếu mà ngân hàng đã bán trước đây nhưng có điều kiện kèm theo.
Điều kiện đi kèm là doanh nghiệp được tổ chức tín dụng mua lại TPDN phải thanh toán toàn bộ số tiền tại thời điểm mà tổ chức tín dụng ký kết hợp đồng bán trái phiếu trước đó. Doanh nghiệp phát hành trái phiếu phải được xếp hạng tín dụng ở mức cao nhất theo quy định nội bộ của tổ chức tín dụng tại thời điểm gần nhất trước khi bắt đầu mua lại trái phiếu.
Ở khía cạnh khác, VNDirect cho rằng điều kiện kèm này sẽ phần nào làm giảm rủi ro tín dụng, rủi ro chất lượng tài sản cho các ngân hàng khi mua lại trái phiếu của các doanh nghiệp (đặc biệt là doanh nghiệp bất động sản).
Theo VNDirect Research, giá trị đáo hạn TPDN ước tính trong năm 2023 rơi vào khoảng hơn 232.600 tỉ đồng, tăng 51,6% so với 2022.
Riêng quý 2, sẽ có hơn 70.900 tỉ đồng TPDN đáo hạn, cao hơn 127% so với quý 1, cho thấy áp lực đáo hạn sẽ bắt đầu tăng mạnh trong quý 2-2023. Trong đó, bất động sản vẫn là nhóm có tỉ trọng lớn nhất, chiếm gần 39,9% tổng giá trị TPDN đáo hạn. Đứng thứ 2 là nhóm tài chính – ngân hàng với tỉ lệ chiếm 37,1% tổng giá trị đáo hạn.
