Ngày 9-5, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành cáo trạng truy tố 33 người trong vụ án khai thác than lậu, mua bán trái phép hóa đơn xảy ra tại Thái Nguyên.

Trong đó, chủ mưu vụ án bị truy tố là Châu Thị Mỹ Linh, giám đốc Công ty cổ phần Yên Phước.

Hai anh em song sinh Bùi Hữu Thanh và Bùi Hữu Giang, thành viên góp vốn điều hành Công ty Đông Bắc Hải Dương, có vai trò hỗ trợ đắc lực cho Linh trong khai thác than lậu. Cả hai vốn nổi tiếng trên mạng là "đại gia" từng tổ chức giao dịch một cây lan đột biến với giá 250 tỉ đồng.

Nhiều lãnh đạo sở ngành của tỉnh Thái Nguyên cũng bị truy tố gồm: Nguyễn Ngô Quyết - nguyên giám đốc Sở Công Thương; Nguyễn Văn Phong và Đỗ Huy Cương - cùng là nguyên trưởng phòng thuộc Sở Công Thương; Nguyễn Thanh Tuấn - nguyên giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường; Nguyễn Thế Giang - nguyên phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường…

Ba năm khai thác "chui" 2,7 triệu tấn than

Theo cáo trạng, năm 2014, Công ty Yên Phước được UBND tỉnh Thái Nguyên cấp giấy phép khai thác khoáng sản tại mỏ than Minh Tiến thuộc huyện Đại Từ. Thời hạn khai thác đến năm 2031 với tổng trữ lượng được phép là hơn 136.000 tấn.

Sau khi hoàn thành giải phóng mặt bằng, từ năm 2018, Công ty Yên Phước khai thác than bằng hình thức lộ thiên.

Thế nhưng chưa đầy một năm sau (đầu năm 2019), Châu Thị Mỹ Linh đã "bán cái" toàn bộ việc khai thác tại mỏ than Minh Tiến cho hai anh em Bùi Hữu Thanh và Bùi Hữu Giang. 

Hai anh em song sinh này đã mua lại toàn bộ máy móc, thiết bị khai thác than của Công ty Yên Phước với giá 15 tỉ đồng.

Theo thỏa thuận, Công ty Yên Phước đồng ý cho Công ty Đông Bắc Hải Dương khai thác, chế biến than tại mỏ với giá 1 tấn than thành phẩm là 450.000 đồng. Hợp đồng ký kết giữa hai bên thể hiện khối lượng khai thác ít nhất 400.000 tấn/năm, có thời hạn trong 5 năm.

Như vậy, ngay từ khi thỏa thuận và ký hợp đồng, bị can Châu Thị Mỹ Linh đã để Công ty Đông Bắc Hải Dương vào khai thác gấp 47 lần công suất hằng năm (8.500 tấn), vượt cả sản lượng mỏ được cấp phép (136.000 tấn).

Kết quả điều tra xác định từ tháng 7-2018 đến tháng 8-2021, nhóm của Thanh và Giang khai thác tổng hơn 3 triệu tấn than lậu cùng khoáng sản đi kèm. Trong đó, có 2,7 triệu tấn than và 420.000m³ bã sàng cùng đá đen.

Tính trong ba năm, lượng than mà công ty này khai thác "chui" đã gấp hơn 115 lần sản lượng được phép khai thác.

Kết quả điều tra xác định hai anh em Thanh và Giang cùng nhóm thành viên góp vốn của Công ty Đông Bắc Hải Dương đã thu lời bất chính hơn 213 tỉ từ việc điều hành đường dây khai thác cả triệu tấn than lậu trên.

Mua bán trái phép hóa đơn để "phù phép" than lậu

Theo cáo trạng, Công ty Đông Bắc Hải Dương thông qua nhóm một số công ty liên quan, bán than khai thác trái phép cho các khách hàng tại Thái Nguyên, với tổng trị giá 386,7 tỉ đồng.

Trong đó, Công ty cổ phần vật liệu xây dựng An Khánh mua hơn 600 tấn; Công ty TNHH sản xuất và thương mại thiết bị công nghiệp Việt Nhật (Nhà máy giấy An Hòa) mua hơn 1.000 tấn; bán lẻ cho một số cá nhân khác 159 tấn…

Ngoài ra, một lượng than, bã sàng cũng được vận chuyển từ mỏ than Minh Tiến về các bãi tập kết tại thị xã Kinh Môn (tỉnh Hải Dương) để sàng tuyển, phối trộn với các nguồn than mua lậu không hóa đơn từ Tập đoàn Công nghiệp than - khoáng sản Việt Nam (TKV).

Sau khi phối trộn các nguồn than, Công ty Đông Bắc Hải Dương xuất bán cho Nhà máy Nhiệt điện Thăng Long (thông qua Công ty SHN) 1,28 triệu tấn than cám; xuất bán cho Nhà máy Nhiệt điện Phúc Thành hơn 145.000 tấn than cám…

Để hoàn thiện đầy đủ hồ sơ chứng minh nguồn gốc than lậu, nhóm của Thanh và Giang đã sử dụng 6 công ty do nhóm cổ đông Đông Bắc Hải Dương lập ra để ký hợp đồng mua bán than, mua hóa đơn mặt hàng than nhập khẩu, dầu diesel, dịch vụ bốc xúc, vận chuyển của 11 công ty tại Hải Phòng và Nam Định.

11 công ty này được xác định không có hồ sơ nguồn gốc than, không có hoạt động bán than, dầu và dịch vụ bốc xúc, vận chuyển với nhóm 6 Công ty Đông Bắc Hải Dương, chỉ xuất bán hóa đơn.