Cách thủ đô Oslo của Na Uy 177 km về phía nam, dọc theo con đường cao tốc rợp bóng cây thông và bạch dương, một trạm sạc điện bóng loáng hé lộ khung cảnh tương lai, nơi xe điện thống trị.
Số lượng trạm sạc điện đang vượt xa số cây xăng tại khu dịch vụ do chuỗi bán lẻ Circle K điều hành. Marit Bergsland, một nhân viên tại cửa hàng, đã phải học cách kết nối bộ sạc cho ô tô bên cạnh công việc bán đồ ăn cho khách.
Người sở hữu xe điện dành thời gian ở Circle K lâu hơn vì sạc pin mất nhiều thời gian.
Việc phát triển trạm sạc là một nhiệm vụ khó khăn vì mỗi hãng xe có một phần mềm khác nhau.
Năm 2022, 80% doanh số bán ô tô mới ở Na Uy là xe điện, đưa quốc gia này đi tiên phong trong việc chuyển đổi sang phương tiện chạy điện. Điều này cũng biến Na Uy thành trung tâm quan sát tác động của cuộc cách mạng xe điện đối với môi trường, người lao động và cuộc sống nói chung. Nước này sẽ ngừng bán ô tô động cơ đốt trong từ năm 2025.
Kinh nghiệm của Na Uy cho thấy xe điện mang lại nhiều lợi ích mà không gây ra những hậu quả nghiêm trọng như một số nhà phê bình dự đoán. Tất nhiên, số trạm sạc và thời gian sạc điện trong giờ cao điểm vẫn là vấn đề cần giải quyết. Quá trình chuyển đổi này cũng thay đổi toàn ngành ô tô, biến Tesla thành thương hiệu bán chạy nhất và hạ gục các nhà sản xuất ô tô lâu đời như Renault và Fiat.
Không khí ở thủ đô Oslo trong lành hơn. Thành phố cũng bớt ồn ào khi số lượng xe xăng giảm. Lượng phát thải khí nhà kính của Oslo đã giảm 30% kể từ năm 2009, nhưng không có tình trạng nhân viên trạm xăng thất nghiệp hàng loạt hay lưới điện bị sập vì quá tải.
Việc chuyển đổi sang xe điện giúp giảm đáng kể mức độ nitơ oxit, chất gây ô nhiễm không khí và bệnh tật.
Na Uy bắt đầu quảng cáo xe điện từ thập niên 1990 để hỗ trợ công ty khởi nghiệp xe điện trong nước Think. Xe điện được miễn thuế VAT, thuế nhập khẩu và phí cầu đường. Chính phủ cũng trợ cấp cho hoạt động xây dựng trạm sạc điện nhanh. CEO Jim Rowan của Volvo Cars tại nước láng giềng Thuỵ Điển cho biết sự kết hợp giữa các ưu đãi và bổ sung trạm sạc đã “loại bỏ mọi yếu tố bất lợi”.
Các chính sách của Na Uy đi trước Mỹ cả thập kỷ. Chính quyền tổng thống Joe Biden đặt mục tiêu 50% doanh số bán xe mới vào năm 2030 là xe điện, trong khi Na Uy đã vượt qua mốc này từ năm 2019.
Trạm sạc điện cho các chuyến phà.
Cách đường cao tốc 6 làn xe vài bước chân là tòa nhà đo mức độ ô nhiễm giao thông. Mức độ nitơ oxit (NOx) đã giảm mạnh khi số lượng xe điện tăng lên. Nó là sản phẩm phụ của quá trình đốt xăng, dầu diesel, gây ra khói bụi, bệnh hen suyễn và các bệnh khác.
Nhưng vẫn còn một vấn đề về hạt vi nhựa trong không khí từ quá trình ma sát giữa lốp xe với nhựa đường. Xe điện nặng hơn xe xăng nên chúng có thể gây mài mòn nhiều hơn. Một vấn đề nan giải khác là người dân sống ở chung cư gặp khó khăn trong việc tìm chỗ sạc xe.
Phó thị trưởng Sirin Hellvin Stav phụ trách giao thông và môi trường của Oslo cho biết thành phố muốn lắp nhiều trạm sạc công cộng hơn, nhưng cũng giảm 1/3 số ô tô để đường phố thêm an toàn và có nhiều không gian cho người đi bộ, đi xe đạp.
Xe điện cũng nằm trong kế hoạch của Oslo nhằm giảm lượng khí thải carbon dioxide (CO2) xuống gần bằng 0 vào năm 2023. Tất cả xe buýt thành phố sẽ chạy điện vào cuối năm nay.
Phương tiện chạy điện giúp giảm tiếng ồn và khói bụi trong quá trình xây dựng.
Thủ đô Na Uy cũng nhắm mục tiêu đến lĩnh vực xây dựng, vốn thải ra 1/4 lượng khí nhà kính. Các nhà thầu dự án công có cơ hội thắng cao hơn nếu họ sử dụng các thiết bị điện như máy xúc điện, xe ủi điện.
Ở một số khu vực, lưới điện của Na Uy vẫn hoạt động tốt ngay cả khi nhu cầu về điện tăng cao. Vì quốc gia này có nguồn thuỷ điện dồi dào. Chưa kể, hầu hết mọi người đều sạc xe điện vào ban đêm, thời điểm nhu cầu về điện thấp và rẻ hơn.
Na Uy cũng không ghi nhận tỷ lệ thất nghiệp trong ngành cơ khí ô tô gia tăng. Xe điện không cần thay dầu và ít phải bảo dưỡng hơn xe chạy xăng, nhưng chúng vẫn hỏng hóc. Và vẫn còn rất nhiều xe chạy xăng cần bảo trì trong nhiều năm.
Nhiều nhân viên được đào tạo để chuyển sang bảo dưỡng xe điện.
Xe điện còn đang tạo ra việc làm trong các ngành công nghiệp khác. Ở thành phố Fredrikstad, cách thủ đô Oslo 88 km về phía nam, một nhà máy thép cũ đã trở thành trung tâm tái chế pin. Công nhân tháo dỡ các bộ pin, sau đó họ tách nhựa, nhôm và khối đen chứa thành phần quan trọng như lithium, niken, coban, mangan và than chì. Pin tái chế có thể giúp giảm đáng kể nhu cầu khai thác.
Nếu bất cứ ai phải lo lắng về việc làm, thì đó là các đại lý xe hơi. Sự biến mất gần như hoàn toàn của xe chạy bằng xăng và dầu diesel khỏi các phòng trưng bày đang thay đổi ngành công nghiệp. Doanh số xe điện của Tesla, các hãng ô tô điện Trung Quốc như BYD và Xpeng đang tăng nhanh. Với đà này, một số nhà sản xuất ô tô lâu đời có thể biến mất.
Xe điện là một phần trong kế hoạch của Oslo nhằm giảm lượng khí thải CO2 xuống gần bằng 0 vào năm 2030.
Circle K đang chọn Na Uy làm nơi để học cách phục vụ những người dùng xe điện ở Mỹ và châu Âu. Circle K hiện thuộc sở hữu của công ty Alimentation Couche-Tard với hơn 9.000 cửa hàng ở Bắc Mỹ.
Khó khăn của Circle K là phát triển cơ sở hạ tầng sạc xe điện linh hoạt cho hàng chục hãng xe khác nhau mà mỗi hãng lại có phần mềm riêng.
Chủ sở hữu xe điện có xu hướng dành nhiều thời gian hơn tại Circle K để chờ xe đầy pin. Điều đó sẽ có lợi cho các quầy bán đồ ăn. Nhưng xăng vẫn là một nguồn thu quan trọng. Circle K coi xe điện là một cơ hội, nhưng nếu không nhanh chóng năm bắt, nó sẽ sớm trở thành mối đe doạ.
Tham khảo: New York Times