Chiều 24/5, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc thừa uỷ quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày tờ trình về việc tiếp tục thực hiện chính sách giảm thuế VAT 2% theo Nghị quyết số 43 của Quốc hội.

Ngân sách giảm thu 24.000 tỷ đồng

Theo đó, Chính phủ đề xuất tiếp tục thực hiện chính sách giảm thuế VAT 2% quy định tại điểm a khoản 1.1 Điều 3 Nghị quyết số 43 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội (Nghị quyết số 43) trong thời gian từ ngày 1/7 đến hết 31/12/2023, với mức giảm 2% thuế suất thuế VAT, áp dụng đối với các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất 10% (còn 8%).

Việc giảm thuế VAT 2% sẽ giữ nguyên như đã triển khai năm vừa qua và sẽ không áp dụng với nhóm hàng hoá gồm: viễn thông, công nghệ thông tin, tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kim loại, sản phẩm từ kim loại đúc sẵn, sản phẩm khai khoáng, dầu mỏ tinh chế, sản phẩm hoá chất và các mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Theo Chính phủ, thực hiện theo phương án này nhằm đảm bảo đúng mục tiêu kích cầu tiêu dùng, phù hợp với bối cảnh kinh tế hiện nay, qua đó, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh sớm phục hồi và phát triển để đóng góp trở lại cho ngân sách nhà nước cũng như nền kinh tế.

Việc giảm thuế VAT 2% sẽ tác động đến ngân sách Nhà nước. Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, nếu áp dụng trong 6 tháng cuối năm thì dự kiến số giảm thu ngân sách Nhà nước tương đương khoảng 24.000 tỷ đồng (đối với thu ngân sách Nhà nước năm 2023 thì dự kiến giảm 20.000 tỷ đồng do số thu thuế VAT phải nộp của tháng 12/2023 nộp trong tháng 1/2024).

Đề nghị cân nhắc kéo dài thời gian áp dụng

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội bày tỏ sự đồng tình về việc giảm thuế VAT 2% để tiếp tục hỗ trợ cho người dân và khu vực doanh nghiệp phục hồi và phát triển, đặc biệt trong giai đoạn kinh tế đang có những dấu hiệu suy giảm và các khu vực sản xuất, kinh doanh hiện đang gặp rất nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ hơn về tác động của việc giảm thuế để bảo đảm đạt được mục tiêu đặt ra khi đề xuất ban hành chính sách như kích cầu tiêu dùng, thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh để đóng góp trở lại cho ngân sách Nhà nước.

Một số ý kiến đề nghị cân nhắc việc tiếp tục thực hiện chính sách giảm thuế VAT trong thời điểm hiện nay vì còn băn khoăn về tính hiệu quả của chính sách đồng thời lo ngại về tác động giảm thu trong bối cảnh nhiệm vụ thu năm 2023 là rất khó khăn.  

Điều này có thể sẽ gây bị động cho quá trình điều hành thực hiện dự toán ngân sách Nhà nước năm 2023 đã được Quốc hội thông qua.

Có ý kiến đề nghị cân nhắc mở rộng phạm vi đối tượng được giảm thuế VAT theo hướng áp dụng thuế suất 8% đối với tất cả các nhóm hàng hoá đang áp dụng mức thuế suất 10% theo quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng vì hiện nay các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh đều đang gặp khó khăn. Cũng có ý kiến đề nghị cân nhắc nâng tỉ lệ giảm thuế VAT đến 4% để khoan thư sức dân, nuôi dưỡng nguồn thu.

Tuy nhiên, một số ý kiến trong cơ quan thẩm tra còn băn khoăn về các nội dung giải trình của Chính phủ khi đề xuất việc giảm thuế VAT trong 6 tháng cuối năm 2023.

Việc đánh giá tình hình thực hiện chính sách giảm thuế VAT trong năm 2022 để làm căn cứ cho việc tiếp tục đề xuất ban hành chính sách giảm thuế VAT thể hiện trong Báo cáo đánh giá tác động số 226 của Chính phủ có thể còn chưa thật sự phù hợp với thực tế.

Chính phủ cho rằng giải pháp giảm thuế VAT theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 đã gián tiếp kích cầu tiêu dùng nội địa tăng cao, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng năm 2022 tăng 19,8% so với năm trước, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô với nhiều điểm sáng về các chỉ tiêu phát triển kinh tế năm 2022.

Tuy nhiên, sức mua và tiêu dùng vào giai đoạn hiện nay đã khác so với bối cảnh năm 2022. Trong năm 2022 sức mua và tiêu dùng của người dân đã bung ra và tăng trưởng cao sau một thời gian bị kìm nén bởi dịch bệnh, tới giai đoạn này, cả người dân và các doanh nghiệp đều đã và đang rất khó khăn.

Vì vậy, một số ý kiến trong Ủy ban Tài chính ngân sách cho rằng, chính sách giảm thuế VAT vào giai đoạn nửa cuối 2023 khó có thể phát huy được tác dụng kích cầu và thúc đẩy tăng trưởng như trong năm 2022.

Theo đó, đề nghị các biện pháp kích cầu trong năm 2023 tập trung vào tháo gỡ các nút thắt để tăng cường giải ngân và phát huy hiệu quả của chi đầu tư công trong gói phục hồi kinh tế hơn là tiếp tục các chính sách giảm thu ngân sách.

Cũng có ý kiến cho rằng chính sách giảm thuế VAT 2% theo Nghị quyết số 43 hết hiệu lực thi hành từ 31/12/2022. Từ đầu năm 2023, các nhóm hàng hóa đã áp dụng trở lại mức thuế 10% theo quy định của Luật Thuế Giá trị gia tăng. Tại thời điểm cuối năm 2022 đã có nhiều hiệp hội, địa phương đề nghị được tiếp tục gia hạn Nghị quyết số 43.

Nếu như giải pháp này được tiếp tục thực hiện ngay từ đầu tháng 1/2023 thì sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho khu vực sản xuất kinh doanh. Việc Chính phủ đề xuất giảm thuế VAT từ thời điểm 1/7/2023 là tương đối muộn và việc giảm thuế không được thực hiện một cách liên tục nên chính sách không phát huy được nhiều tác dụng cho các doanh nghiệp.

"Sự ngắt quãng trong thực hiện chính sách còn dẫn đến những hạn chế và phí tổn khác trong quản lý và thực hiện, phức tạp trong xử lý chuyển tiếp cho các doanh nghiệp và ảnh hưởng đến việc khấu trừ thuế VAT đầu vào", cơ quan thẩm tra nhấn mạnh.

Đa số ý kiến trong Ủy ban Tài chính, Ngân sách nhất trí về thời gian áp dụng chính sách giảm thuế VAT là từ 1/7/2023 đến hết 31/12/2023.

Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, việc thực hiện chính sách trong 6 tháng cuối năm 2023 có thể chưa đủ thời gian để chính sách phát huy tác dụng, làm cho chính sách khó đạt được các mục tiêu đặt ra.

Do đó, đề nghị cân nhắc kéo dài thời gian áp dụng chính sách so với đề xuất của Chính phủ để bảo đảm sự ổn định, chủ động trong thực hiện và đủ thời gian để chính sách phát huy hiệu quả.