Ai cũng biết rằng Elon Musk đã rất nản lòng với OpenAI kể từ khi từ chức khỏi hội đồng quản trị của tập đoàn này vào tháng 2/2018. Đỉnh điểm là khi ông còn gửi một bức thư kêu gọi OpenAI ngừng làm việc trên những hệ thống mạnh mẽ hơn.

“Sẽ rất khó hiểu khi một thứ gì vốn phi lợi nhuận, mã nguồn mở nhưng bằng cách nào đó lại chuyển thành tổ chức vì lợi nhuận và mã nguồn đóng”, Musk nói trong bài phỏng vấn với tờ CNBC vào tuần này. “Điều này sẽ giống kiểu, nói bạn tài trợ cho một tổ chức để cứu rừng Amazon nhưng thay vào đó họ lại trở thành một công ty buôn gỗ, rồi chặt phá rừng và bán lấy tiền”.

Musk vốn đưa ra những lời chỉ trích mạnh mẽ kể trên là bởi ông chính là 1 trong những người giúp tạo ra OpenAI. Tuy nhiên, chính xác sự hỗ trợ về tiền của ông cho tổ chức này là bao nhiêu thì ngay cả Musk cũng không nhớ rõ!

Ngày 15/3, Musk chia sẻ: “Tôi vẫn khá khó hiểu khi một tổ chức phi lợi nhuận mà tôi đã quyên góp 100 triệu USD lại trở thành một công ty vì lợi nhuận có vốn hoá 30 tỷ USD”. Một tuần sau đó, ông phàn nàn trên Twitter rằng: “Tôi đã quyên góp 100 triệu USD đầu tiên cho OpenAI khi đây còn là tổ chức phi lợi nhuận nhưng lại không có quyền sở hữu và kiểm soát nào”.

Thông tin về số tiền quyên góp 100 triệu USD này sau đó đã được lan truyền rộng rãi. Nhưng cũng trong 1 bài phỏng vấn vào tuần này, Musk đột ngột rút lại tuyên bố. Khi được hỏi ông đã quyên góp bao nhiêu cho OpenAI, Musk đáp: “Tôi không chắc con số chính xác nhưng khoảng 50 triệu USD”.

Vậy điều gì đã thay đổi sau 8 tuần với lời phát biểu của Musk?

Theo như dòng tweet ban đầu vào hồi tháng 3, TechCrunch bắt đầu điều tra về việc gây vốn của OpenAI, bao gồm cả những đóng góp của Musk. Các chuyên gia của tờ báo này bắt đầu phân tích các tài liệu và dữ liệu cho thấy Musk không quyên góp 100 triệu USD như phát ngôn ban đầu của ông.

Thực tế, dù các nguồn vốn của OpenAI hiện vẫn chưa rõ ràng nhưng các tài liệu mà TechCrunch tiếp cận được chỉ thể hiện khoảng 15 triệu USD được quyên góp rõ ràng từ Musk.

Hồ sơ thuế cũng tiết lộ những chi tiết chưa từng được biết tới trước đây về một trong những công ty công nghệ hoạt động tốt nhất, giá trị nhất hiện nay. Những chi tiết này bao gồm cả mức độ của khoản đầu tư bởi Reid Hoffma, những chiếc xe Tesla miễn phí cho các kỹ sư OpenAI đầu tiên và hoá đơn máy tính tăng vọt.

Khía cạnh tài chính của OpenAI đã trở nên mờ ám kể từ khi tổ chức này được công bố bởi các nhà nghiên cứu AI Greg Brockman và Ilya Sutskever vào tháng 12/2015. Họ viết rằng mục tiêu của OpenAI là "thúc đẩy trí thông minh kỹ thuật số theo cách có khả năng mang lại lợi ích cho toàn nhân loại, không bị hạn chế bởi nhu cầu tạo ra lợi nhuận tài chính". Tổ chức phi lợi nhuận này sẽ do Musk và Sam Altman đồng chủ trì.

Trang blog tuyên bố rằng Altman, Musk và Brockman sẽ quyên góp cho một tổ chức phi lợi nhuận mới, cùng với Reid Hoffman, Peter Thiel, Amazon, Infosys, Y Jessica Livingston và YC Research, một tổ chức phi lợi nhuận khác tách ra từ Startup Accelerator. "Tổng cộng, các nhà tài trợ này đã cam kết 1 tỷ USD", họ viết. Năm sau, tờ Wired đã có bài viết nói về việc OpenAI là một "nỗ lực tỷ USD" và con số sau đó đã được chia sẻ rộng rãi.

Nhưng "cam kết" không giống như con số "thực sự được quyên góp". Theo hồ sơ thuế liên bang, ít nhất một trong những nhà tài trợ được nêu tên là YC Research, chưa bao giờ quyên góp một USD nào và tổng số tiền quyên góp cho tổ chức phi lợi nhuận của OpenAI từ khi thành lập đến năm 2021 chỉ là 133,2 triệu USD. Phần lớn các quỹ đó đã đến trước khi ra mắt chi nhánh vì lợi nhuận của OpenAI vào năm 2019 và bản thân tổ chức phi lợi nhuận này hiện không còn tồn tại. Họ chỉ nhận được 3,066 USD quyên góp vào năm 2021.

Phần đóng góp của Elon Musk

Vậy Musk quyên góp bao nhiêu trong số 133 triệu USD mà OpenAI nhận được? Một manh mối dễ tìm kiếm câu trả lời nhất là với tổ chức Musk Foundation của ông.

Hồi năm 2016, Musk Foundation đã quyên góp 10 triệu USD cho một tổ chức phi lợi nhuận khác có tên YC.org. Hoá ra tổ chức này sau đó quyên góp 10 triệu USD cho OpenAI. Lý do cho quá trình chuyển tiền phức tạp kể trên sau này được người phát ngôn của OpenAI nói vào năm 2019 là là do sự chậm trễ trong việc thiết lập trạng thái miễn thuế của OpenAI với IRS.

Khoản tiền 10 triệu USD này cho tới giờ vẫn chỉ là con số tiết lộ công khai duy nhất từ đóng góp của Musk cho OpenAI. Tuy nhiên, một báo cáo tài chính đã được kiểm toán do YC.org nộp cho các cơ quan quản lý tổ chức từ thiện California vào năm 2020 cho thấy 15 triệu USD doanh thu năm 2016 của tổ chức đến từ một người đóng góp duy nhất – mà nhiều khả năng là Musk. YC sau đó đã trao cho OpenAI thêm 16 triệu USD vào năm 2017, trong đó ít nhất 5 triệu USD có thể là là từ túi Musk.

Khoản quyên góp duy nhất khác có thể gắn liền với Musk là một món quà là lô xe Tesla chưa được báo cáo trước đây cho OpenAI vào năm 2017 trị giá 248.295 USD và khoản quyên góp tiếp theo vào năm 2018 là 14.105 USD để nâng cấp xe. Một báo cáo tài chính đã được kiểm toán ghi nhận rằng các phương tiện đã được cung cấp cho nhân viên như một khoản thưởng.

Tuy nhiên, trên thực tế có nhiều cách để cung cấp tiền ẩn danh cho một tổ chức phi lợi nhuận. Các cá nhân giàu có thể che giấu quà tặng của họ bằng cách chuyển tiền thông qua cái gọi là Quỹ tư vấn cho nhà tài trợ (DAF). Musk Foundation đã quyên góp 12,4 triệu USD vào năm 2017 và 6,3 triệu USD vào năm 2018, cho một DAF có tên là Quỹ quà tặng từ thiện Fidelity Investments. Quỹ đó sau này đã quyên góp 7,8 triệu USD cho OpenAI từ năm 2018 đến năm 2020. Không có cách nào để biết liệu có bất kỳ khoản tiền nào trong số đó là của Musk hay không.

Các công ty và cá nhân có thể quyên góp trực tiếp cho các tổ chức phi lợi nhuận mà không cần công khai danh tính của họ. Musk có thể đã làm điều này với món quà trị giá 5 triệu USD bổ sung cho YC.org vào năm 2016.

Phần đóng góp của những nhà sáng lập khác

Sam Altman, hiện là Giám đốc điều hành của OpenAI cũng đóng góp cho tổ chức này. Ông đã cho tổ chức Young vay 3,75 triệu USD để bắt đầu - và sau đó xóa nợ hoàn toàn. Hoffman đã sử dụng quỹ của riêng mình, Aphorism, để trao 1 triệu USD cho YC vào năm 2016, mà tổ chức này dường như đã chuyển cho OpenAI vào năm 2017. Aphorism sau đó tiếp tục với khoản quyên góp 5 triệu USD trực tiếp cho OpenAI vào năm 2017 và 2018.

Amazon và Microsoft đã quyên góp ít nhất 800.000 USD cho các dịch vụ điện toán đám mây và Infosys xác nhận với TechCrunch rằng họ cũng đã quyên góp cho OpenAI. Có những món quà khác của công ty bằng hiện vật, bao gồm một máy tính hiệu suất cao trị giá 129.000 đô la từ NVIDIA, cũng như phần mềm và dịch vụ từ hơn một chục công ty khác.

OpenAI không chia sẻ chi tiết về những đóng góp của Brockman hoặc Livingston. Tương tự như vậy, không có hồ sơ nào về việc Peter Thiel cung cấp bất kỳ khoản tiền nào cho OpenAI, cũng như công ty VC của ông không trả lời yêu cầu cung cấp thông tin. Tuy nhiên, đã có một khoản quyên góp khiêm tốn 100.000 USD vào năm 2018 từ Donor's Trust, một DAF mà Thiel rất ưa chuộng.

Vào năm 2017, Open Philanthropy đã công bố khoản quyên góp 30 triệu USD cho OpenAI, được chuyển thành ba món quà trị giá 10 triệu USD vào mỗi năm 2017, 2018 và 2019, thông qua một tổ chức phi lợi nhuận do người đồng sáng lập Facebook Dustin Moskovitz kiểm soát. Giám đốc điều hành của Open Philanthropy, Holden Karnofsky, đã được trao một ghế trong hội đồng quản trị của OpenAI.

"Chúng tôi thấy một số rủi ro, cả từ những hậu quả không lường trước được của việc sử dụng AI và từ việc lạm dụng có chủ ý, và tin rằng chúng tôi - với tư cách là một tổ chức từ thiện, tách biệt với học viện, ngành công nghiệp và chính phủ - có thể có vị trí tốt để hỗ trợ công việc giảm thiểu những rủi ro đó", tổ chức này viết vào thời điểm đó.

Khi OpenAI mở rộng quy mô, chi phí của tổ chức bắt đầu tăng nhanh. Ngoài việc sử dụng các nhà nghiên cứu AI siêu sao với mức lương hàng triệu USD, hóa đơn máy tính của OpenAI đã tăng theo cấp số nhân và quyên góp máy tính bằng hiện vật chỉ như những giọt nước trong xô.

Theo hồ sơ thuế, OpenAI đã chi 2,3 triệu USD cho điện toán đám mây vào năm 2016, 7,9 triệu USD vào năm 2017 và 30,6 triệu USD vào năm 2018. Vào tháng 2/2018, OpenAI đã chuyển các nhà cung cấp đám mây từ Amazon sang Google, ký thỏa thuận chi ít nhất 63 triệu USD với gã khổng lồ công nghệ trong hai năm tới. Musk rời hội đồng quản trị của OpenAI cùng tháng đó.

Các sự kiện có thể không liên quan đến nhau, mặc dù Semafor gần đây đã báo cáo rằng Musk nghĩ OpenAI đang tụt lại phía sau Google và bỏ đi sau khi những người sáng lập khác từ chối lời đề nghị điều hành tổ chức phi lợi nhuận của ông.

Theo những người trong cuộc tại OpenAI được Semafor liên hệ, Musk đã ngừng quyên góp vào thời điểm đó, thúc đẩy sự ra đời của OpenAI LP vì lợi nhuận sẽ chào đón các nhà đầu tư bên ngoài. Vào mùa hè năm 2019, OpenAI đã chi tiền cho Google Computing và đang tìm kiếm một thỏa thuận khác. Vào tháng bảy, Microsoft đã đầu tư khoảng 1 tỷ USD vào thực thể vì lợi nhuận mới - với khoảng một nửa số tiền dưới dạng tín dụng cho dịch vụ điện toán đám mây Azure của riêng mình. Musk đã công khai chỉ trích quá trình chuyển đổi của OpenAI sang một doanh nghiệp vì lợi nhuận.

Với sự ra đi của Musk, OpenAI đã chào đón sáu thành viên hội đồng quản trị mới, mỗi người trong số họ cũng trở thành một nhà tài trợ vốn cho tổ chức. Cả 4 người này và OpenAI đều không chia sẻ số tiền họ nhận được, nhưng năm sau, OpenAI đã nhận được món quà công khai lớn cuối cùng: 30 triệu USD từ DAF có tên là Quỹ Cộng đồng Thung lũng Silicon. Không có hồ sơ nào về việc Musk hoặc quỹ của ông từng quyên góp cho DAF kể trên.

Mấu chốt

Cộng tất cả các khoản đóng góp không phải của Musk cho OpenAI (bao gồm cả tiền của Quỹ Cộng đồng Thung lũng Silicon) vào khoảng 75,8 triệu USD, trong tổng số 133,2 triệu USD.

Điều này có nghĩa là tất cả những khoản đóng góp của Musk cho OpenAI có thể vào khoảng 57,4 triệu USD – một mức thấp hơn nhiều so với con số 100 triệu USD như tuyên bố ban đầu của ông nhưng nó lại sát với con số mà ông mới đưa ra vào tuần này.

Tuy nhiên, con số này giả định rằng ba nhà tài trợ sáng lập (bao gồm cả Thiel), sáu nhà tài trợ mới hơn và nhiều người ủng hộ công ty như Infosys, chẳng đóng góp gì cả.

Nhưng khi nói về vấn đề tài chính của Musk, sự khác nhau giữa 35 triệu USD, 50 triệu USD hay thậm chí 85 triệu USD đôi khi chỉ nằm ở vấn đề… làm tròn.

Musk gần đây định giá Twitter ở khoảng 20 tỷ USD, tức là người giàu thứ 2 thế giới đã mất 100 triệu USD mỗi ngày kể từ khi ông mua mạng xã hội này từ năm ngoái.

Nguồn: Techcrunch