Tôi cùng bạn trai dự định kết hôn thì anh ấy bị bắt và bị kết án 2 năm tù giam. Chúng tôi có kế hoạch cưới xong sẽ cùng mua nhà và một số tài sản khác. Để kế hoạch không bị gián đoạn, tôi muốn đăng ký kết hôn ngay khi anh ấy đang ở trong tù thì có được không?
Bạn đọc Phương Hằng (huyện Nhà Bè, TP.HCM)
Luật sư NGUYỄN MINH LUẬN, Đoàn Luật sư TP.HCM, trả lời:
Công dân bị kết án phạt tù về tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội phạm khác trong những trường hợp do bộ luật này quy định thì bị tước một hoặc một số quyền công dân sau đây: Quyền ứng cử đại biểu cơ quan quyền lực Nhà nước; quyền làm việc trong các cơ quan nhà nước và quyền phục vụ trong lực lượng vũ trang nhân dân (Theo Điều 44 Bộ luật Hình sự 2015).
Do đó, người chấp hành án phạt tù được hưởng các quyền công dân trừ một số quyền bị pháp luật hoặc tòa án tước. Như vậy, quyền tự do kết hôn của người bị kết án tù giam không bị tước bỏ theo quy định của Bộ luật Hình sự và cũng không bị cấm theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình.
Hiện không có quy định cụ thể về việc giới hạn quyền kết hôn của người đang chấp hành án phạt tù. Nếu đủ điều kiện kết hôn theo Điều 8 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 thì về nguyên tắc, người đang phải chấp hành án phạt tù không bị cấm kết hôn. Các điều kiện kết hôn là nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên; việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định; không bị mất năng lực hành vi dân sự; việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn theo quy định như kết hôn giả tạo, cưỡng ép kết hôn, lừa dối kết hôn...
Tuy nhiên, về thủ tục đăng ký kết hôn quy định tại Điều 18 Luật Hộ tịch năm 2014 thì hai bên nam, nữ nộp tờ khai đăng ký kết hôn theo mẫu quy định cho cơ quan đăng ký hộ tịch và cùng có mặt khi đăng ký kết hôn. Ngay sau khi nhận đủ giấy tờ đăng ký kết hôn, nếu thấy đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình, cán bộ tư pháp - hộ tịch ghi việc kết hôn vào sổ hộ tịch; cùng hai bên nam, nữ ký tên vào sổ hộ tịch. Hai bên nam, nữ cùng ký vào Giấy chứng nhận kết hôn; cán bộ tư pháp - hộ tịch báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức trao Giấy chứng nhận kết hôn cho hai bên nam, nữ.
Như vậy, việc đăng ký kết hôn không thể ủy quyền cho ai khác mà bắt buộc cả hai bên phải có mặt để đăng ký kết hôn. Mặc dù pháp luật không tước quyền kết hôn của những người đang chấp hành án phạt tù nhưng do họ đang chịu sự quản lý giam giữ, giáo dục cải tạo của Nhà nước nên để họ tuân thủ quy định bắt buộc về thủ tục đăng ký kết hôn như đã nêu ở trên thì rất khó thực hiện trên thực tế.