"Không khó để kiếm tiền trên thị trường chứng khoán. Điều khó có thể cưỡng lại chính là sức cám dỗ muốn ném tiền vào cơn sốt đầu cơ ngắn ngủi để rồi phất lên nhanh chóng. Đây rõ ràng là một bài học, thể nhưng người ta chẳng bao giờ để ý đến" - Burton G. Malkiel

Bước đi ngẫu nhiên trên phố Wall - một trong những cuốn sách kinh điển trong lĩnh vực tài chính được viết bởi nhà kinh tế học người Mỹ Burton G. Malkiel. Cuốn sách viết về các loại kỹ thuật mà các nhà đầu tư và học giả sử dụng để định giá cổ phiếu, viết về lý thuyết bước đi ngẫu nhiên. Burton G.Malkiel đã trình bày những chủ đề phức tạp này theo cách mà một người bình thường có thể hiểu được.

Sự điên rồ của đám đông

Không phải lúc nào con người cũng hành động theo lý trí và trên thị trường chứng khoán thể hiện rất rõ điều này. Lịch sử thị trường chứng khoán đã cho thất rất nhiều ví dụ về hành vi phi lý trí của các nhà đầu tư. Để minh chứng cho điều này Malkiel đã dẫn ra một số ví dụ như: cơn cuồng loạn Hoa tulip Hà Lan vào thế kỷ 17. Tác giả đã chỉ rõ đôi khi các nhà đầu tư cá nhân hay tổ chức hành động theo cảm tính và xây dựng cái gọi là "lâu đài trên cát".

Thuyết Lâu đài trên cát tập trung vào các giá trị tinh thần. Nó tồn tại khi một cổ phiếu được thị trường định giá quá cao nhưng các nhà đầu tư vẫn mua cổ phiếu đó vì họ tin rằng trong tương lai giá cổ phiếu vẫn tiếp tục tăng. Trong trường hợp này Giá trị cổ phiếu không được xác định bởi giá trị nội tại của công ty mà dựa trên sự kỳ vọng của các nhà đầu tư về cổ phiếu đó trong tương lai.

"Một thứ chỉ đáng giá với những gì mà người khác trả cho nó".

Phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật

Sau khi chỉ ra mức độ phi lý của thị trường, tác giả chuyển sang thảo luận về các kỹ thuật phổ biến nhất mà nhà đầu tư sử dụng để định giá cổ phiếu. Hai trong số các kỹ thuật đó là phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật.

Rõ ràng tác giả không phải là người ưa thích phương pháp phân tích kỹ thuật. Ông đã đề cập đến rất nhiều công bố khoa học về việc cho sử dụng phương pháp phân tích kỹ thuật không phát huy được tác dụng và không mang lại lợi ích gì trong cuốn sách của mình.

"[..], Theo lý thuyết về mặt kỹ thuật, nếu giá của một loại cổ phiếu tăng vào ngày hôm qua thì có nhiều khả năng sẽ tiếp tục tăng vào ngày hôm nay. Thế nhưng, hóa ra mối tương quan giữa dao động giá trong quá khứ, ở hiện tại và tương lai gần như bằng không. - Burton G. Malkiel

Tác giả cũng lập luận một cách thuyết phục rằng: phân tích cơ loại - phương pháp được hầu hết các nhà phân tích sử dụng hiện nay cũng có những sai lầm. Một trong những sai lầm đó là thực tế việc phân tích các đặc điểm hiện tại của một công ty có thể không nói lên bất cứ điều gì về hoạt động trong tương lai của nó.

"Rất khó đưa ra các dự báo - đặc biệt là những dự báo về tương lai."- Burton G. Malkiel

Thế giới học thuật

Bên cạnh việc xem xét các kỹ thuật mà nhà đầu tư sử dụng để định giá cổ phiếu, tác giả cũng bàn luận về các lý thuyết chính trong tài liệu khoa học. Malkiel đã dành rất nhiều trang để bàn về lý thuyết danh mục đầu tư. Phần này của cuốn sách thiên về kỹ thuật hơn một chút vì vậy một số độc giả có thể cảm thấy khó hiểu hơn.

"Một con khỉ bị bịt mắt ném phi tiêu vào tờ Wall Street Journal cũng có thể lựa chọn cổ phiếu thành công như các nhà quản lý danh mục đầu tư chuyên nghiệp."- Burton G. Malkiel

Có hai loại rủi ro liên quan đến cổ phiếu đó là rủi ro hệ thống và rủi ro phi hệ thống. Rủi ro hệ thống là rủi ro gắn liền với thị trường, ví dụ: rủi ro do suy thoái kinh tế. Loại rủi ro này tác động tới toàn bộ thị trường hoặc hầu hết các loại chứng khoán. Rủi ro phi hệ thống hay rủi ro đặc thù là loại rủi ro do các yếu tố nội tại của công ty gây ra, ví dụ như nguy cơ các nhà quản lý cấp cao trong tổ chức từ chức. Rủi ro này chỉ tác động đến một chứng khoán hoặc một nhóm nhỏ các chứng khoán.

Lý thuyết danh mục đầu tư cho rằng rủi ro hệ thống không được thị trường bù đắp. Tại sao? Bởi vì việc đa dạng hóa danh mục đầu tư chỉ có thể loại trừ các rủi ro phi hệ thống mà không thể loại trừ được các rủi ro hệ thống. Tác giả đã giải thích rất kỹ về các khái niệm này trong cuốn sách.

Có một điều quan trọng cần chú ý trong lý thuyết này: Rủi ro hệ thống cần được đo lường. Tuy nhiên Malkiel cũng đã cho thấy việc đo lường rủi ro hệ thống này không hề đơn giản.

Hướng tới một cuộc dạo chơi ngẫu nhiên

Xuyên suốt cuốn sách, tác giả bàn rất nhiều về lý thuyết bước đi ngẫu nhiên. Về cơ bản, Lý thuyết bước đi ngẫu nhiên cho rằng giá cổ phiếu là không thể dự đoán trước.

Tôi cực kỳ thích cuốn sách: Bước đi ngẫu nhiên trên phố Wall. Mặc dù là người đầu tư kinh doanh đã quá quen với các khái niệm được trình bày trong cuốn sách, nhưng nhờ nó tôi đã có thêm những biết sâu sắc hơn về những thuật ngữ này từ một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực đầu tư tài chính.

Mai Lâm