Có tâm rồi hãy để trí đi theo

Nam Thụ

(KTSG) - Chỉ trong vòng sáu tháng, kể từ khi lập ra trang fanpage Facebook “Hỗ trợ trẻ em” và đăng gần 250 bài viết kêu gọi cộng đồng mạng giúp đỡ các bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn, Trần Văn Lâm (ngụ tỉnh Hà Nam) đã bỏ túi riêng gần 6,6 tỉ đồng. Số tiền ấy còn lớn hơn so với các cuộc kêu gọi vốn khởi nghiệp, hay gọi đầu tư vào một dự án nào trên các chương trình truyền hình.

Trần Văn Lâm đã bị Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) Bộ Công an phối hợp với Công an tỉnh Hà Nam bắt giữ vào 12-5-2021, nhưng những băn khoăn từ sự vụ vẫn còn đó.

Ngoài fanpage nói trên, Lâm còn lập ra nhiều trang khác có những cái tên mỹ miều, thân ái, từ tâm, như Quỹ bảo trợ trẻ em; Quỹ bảo trợ trẻ em Việt Nam; Phật tại tâm; Chia sẻ yêu thương; Quan thế âm bồ tát; Kết nối yêu thương. Tất cả đều chỉ để làm một việc hút tiền từ các tấm lòng yêu người hoạn nạn chảy về túi tham của Lâm. Trước đó, tháng 1-2021, Cơ quan Công an tỉnh Lâm Đồng cũng đã bắt giữ Đào Bá Lộc và Huỳnh Ngọc Phúc vì cách lừa đảo tương tự. Những kẻ này đã lập ra fanpage “Chia sẻ vì người nghèo” và lấy hơn 600 triệu đồng từ những nhà hảo tâm gửi về.

Hơn cả tội danh “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, những kẻ này về mặt đạo đức đã làm một việc độc ác đó là đánh cướp lòng tin vào sự lương thiện, vào sự tương trợ, vào tình nhân ái của người Việt với nhau. Chính nghĩa đồng bào, sẻ chia khi khốn cùng ấy, là một nguồn lực lớn đã đỡ đần một số phận rơi vào tình huống ngặt nghèo, nâng đỡ cả một cộng đồng điêu tàn vì cảnh thiên tai, vực dậy cả một vùng đất khi rơi vào cảnh tang hoang vì một biến dịch kinh tế, một mùa vàng không có đầu ra…

Trong tình thế nền kinh tế đang phải đối đầu với dịch bệnh, những sinh kế đang ngắc ngoải tìm đường, tấm lòng bao dung, sẻ chia, hướng về nhau ấy, là một phần của niềm hy vọng phục hồi và phát triển. Việc đánh cắp, cướp sạch niềm tin ấy của bọn lừa đảo rồi phải trả giá trước pháp luật, nhưng nỗi chua xót, bẽ bàng, tiếc nuối của những nhà hảo tâm khi số tiền trao không đến được tay người cần, khi lòng tốt đã bị chiếm đoạt sẽ khó được đền bù. Và biết đâu, trong số nhà hảo tâm ấy, có người lụi mất niềm tin, có người bớt đi sự lân mẫn, sẻ chia, những thiệt hại ấy đo đếm làm sao hết.

Những người bị lừa trong những vụ việc này đều là những nhà hảo tâm, những người nghĩ cho người khác. Thế nhưng giá như họ biết cách phối kiểm thông tin, giá như họ hiểu được rằng mạng xã hội không phải là nơi tất cả thông tin đều được kiểm chứng và là sự thật.

Những bài viết trên những fanpage từ thiện lừa đảo này hầu hết đều lấy về từ các mục nhân đạo của các báo, có những trường hợp, hình ảnh, được đăng đi đăng lại nhiều lần dù sự vụ đã trôi qua hàng chục năm, tất cả thông tin chỉ cần tra cứu qua Google Search là thấy. Tất cả các fanpage mạo danh đều không có một cơ sở bảo chứng nào về mặt pháp luật, những bài viết lủng củng, chắp vá, những sai lệch về thời gian, người nhận tiền… đều không bị chú ý. Chỉ cần một chút phản biện, một chút công tra cứu, kẻ lừa đảo đã không thể bào mòn lòng tốt ra nhiều tỉ đồng như thế.

Có lẽ, để đảm bảo cho niềm tin chúng ta, không cho bọn xấu có cơ hội và cả để lòng tốt chúng ta không bị tổn thương, để lương tri chúng ta neo giữ được tình người, khi trao đi cơ hội cho một người, một cộng đồng hay cả xã hội qua làm từ thiện, ngoài sự thương cảm, tấm lòng chúng ta cần thêm một chút lý trí. Tâm ta sẽ có nhiều cơ hội được trao đúng nơi nếu chúng ta chọn các nguồn làm từ thiện tốt như báo chí, những người uy tín đã được công nhận bởi cộng đồng, những quỹ hoạt động có giấy phép; và tất cả những nguồn ấy đều phải minh bạch tài chính.