Nhiều nước và lãnh thổ đang thực hiện chiến lược tự xét nghiệm nhanh Covid-19 tại nhà

Tại Đài Loan, do dịch bệnh bùng phát và tăng nhanh dữ dội đã khiến toàn thành phố Đài Bắc rơi vào khủng hoảng, số người cần xét nghiệm Covid-19 tăng lên nhanh chóng.

Tuy nhiên, việc người dân đi xét nghiệm sàng lọc Covid-19 đã gây ra sự tắc nghẽn giao thông lớn và tụ tập đông người ở các cơ sở xét nghiệm.

Đối phó với tình hình này, nhiều nước và lãnh thổ đã phải thay đổi cách xét nghiệm, bằng việc chấp thuận giải pháp của các đại lý sàng lọc tự mua dụng cụ xét nghiệm nhanh từ khu vực y tế tư nhân.

Hiện đã có nhiều nơi áp dụng việc "tự kiểm tra nhanh" theo cách này. Mọi người có thể tự kiểm tra tại nhà mà không cần phải ra ngoài vì sẽ làm tăng nguy cơ lây nhiễm chéo. Nước Anh thậm chí còn gửi dụng cụ về nhà miễn phí, mỗi người 2 bộ mỗi tuần để người dân tự xét nghiệm.

Để nâng cao năng lực sàng lọc, Hàn Quốc và Singapore năm ngoái đã thiết lập "tốc độ phát hiện" không chạm, cho phép nhân viên y tế lấy mẫu từ bên ngoài cửa kính ô tô, để mọi người không phải xuống xe trong toàn bộ quá trình thực hiện.

Israel đã phát triển một "ki-ốt sàng lọc không chạm" để giảm nguy cơ lây nhiễm trong quá trình sàng lọc nhanh, điều này cũng đã được áp dụng gần đây ở Quận Wanhua, Đài Loan.

Ngoài việc bổ sung thêm các trạm xét nghiệm nhanh, nhiều nơi cũng đã áp dụng "bộ xét nghiệm nhanh tại nhà" để người dân tự làm xét nghiệm.

Những người có kết quả xét nghiệm dương tính sau đó sẽ được cách ly độc lập theo luật định.

Tự xét nghiệm nhanh được thực hiện như thế nào?

Nguyên tắc của bộ khám sàng lọc nhanh (test nhanh Covid-19) là cho người dân lấy mẫu xét nghiệm ở mũi họng, dò tìm vi khuẩn protein trên bề mặt virus để khẳng định có mang mầm bệnh hay không. Phương pháp đầu tiên là đưa tăm bông dài vào đáy họng và hốc mũi để lấy bệnh phẩm.

Tiếp theo, cho tăm bông vào hộp nhỏ giọt có chứa đệm chiết và nhỏ chất lỏng lên thuốc thử. Sau khi chờ 30 phút, cửa sổ đọc của que thử sẽ xuất hiện kết quả giống như que thử thai, nếu xuất hiện hai vạch có nghĩa là kết quả xét nghiệm đã dương tính.

Một số bộ dụng cụ xét nghiệm sàng lọc nhanh ở Hoa Kỳ cho phép mọi người lấy mẫu tại nhà, sau đó gửi qua đường bưu điện đến các phòng thí nghiệm chuyên nghiệp để thử nghiệm và xác định.

Dù với hình thức nào thì mục đích cũng nhằm tránh việc người dân ra vào các trạm sàng lọc nhanh hay cơ sở xét nghiệm, tiếp xúc với người khác làm tăng nguy cơ lây nhiễm, tránh gây tắc đường ở một mức độ nhất định.

Sử dụng "Bộ xét nghiệm sàng lọc nhanh" có chính xác không?

Bộ xét nghiệm nhanh chỉ có thể đánh giá xét nghiệm là âm tính hay dương tính, không thể biết được giá trị Ct, cũng như không thể thực hiện giải trình tự gen để xác nhận bệnh nhân mắc chủng virus nào.

Do quy trình đơn giản và việc thu thập và kiểm tra thuận tiện, so với sàng lọc PCR, độ chính xác, độ nhạy và độ đặc hiệu của nó cũng bị ảnh hưởng rất nhiều.

Theo thống kê chính thức của Anh, tỷ lệ dương tính giả trong bộ thử sàng lọc nhanh là dưới 1 trên 1.000 người, nhưng tỷ lệ âm tính giả có thể lên tới 50%.

Nói cách khác, việc test nhanh này có thể giúp tìm ra những người bị nhiễm bệnh trong nhóm sẽ phù hợp hơn, nhưng không phù hợp để đánh giá người nào "không bị nhiễm bệnh".

Ngoài ra, những người không được đào tạo cách xét nghiệm chuyên nghiệp rất dễ mắc phải sai sót khi sử dụng bộ xét nghiệm nhanh này, ví dụ như cho tăm bông vào khoang mũi không đủ sâu, tăm bông không lấy đủ lượng mẫu cần thiết, dẫn đến âm tính giả trong quá trình lấy thuốc thử, điều này sẽ làm tăng nguy cơ đánh giá sai.

Vì vậy, mặc dù loại hình tự sàng lọc này cũng là loại sàng lọc kháng nguyên nhanh, nhưng khác với loại sàng lọc nhanh do cơ sở y tế chuyên nghiệp thực hiện và hiệu quả thấp hơn, nó chỉ có thể được sử dụng như một cách xác nhận kép.

Ngay cả khi bạn đang được xác nhận là âm tính, bạn vẫn chưa chắc đã không mang theo virus, vẫn phải thường xuyên rửa tay, đeo khẩu trang, giữ thái độ và khoảng cách xã hội, và quan trọng nhất là bạn nên chủ động đi tiêm phòng.

Vương Quốc Anh: Bộ xét nghiệm nhanh sẽ được giao hàng tận nhà miễn phí, mỗi người được 2 suất/tuần

Hiện tại, người dân Anh có thể đến các hiệu thuốc, trường học và những nơi khác gần nhà để khám sàng lọc nhanh chóng. Tuy nhiên, để thuận tiện cho người dân và để tăng tốc độ và tần suất khám sàng lọc nhanh, chính phủ mới đây đã triển khai dịch vụ "giao hàng miễn phí tại nhà" đối với các loại thuốc thử xét nghiệm sàng lọc nhanh, với tổng số lượng lên đến hàng triệu bản.

Mỗi người ở Vương quốc Anh có thể đăng ký 2 đợt thuốc thử xét nghiệm sàng lọc nhanh mỗi tuần, và 1 phần chứa 7 bộ.

Nếu là tự xét nghiệm tại nhà thì sau khi test nhanh phải đăng ký kết quả của mỗi lần test trên mạng. Hiện tại, người dân địa phương có thể tự sàng lọc trước khi ra vào các cơ sở có nguy cơ cao như địa điểm lớn hoặc viện dưỡng lão.

Tuy nhiên, do hạn chế về tỷ lệ test nhanh tự chủ chính xác, phương pháp này cũng bị nhiều chuyên gia chỉ trích, trớ trêu thay cách làm này là "ném tiền vào nước". Họ tin rằng thay vì chi ngân sách cho một việc như vậy, tốt hơn nên sử dụng các nguồn lực để theo dõi đầy đủ hơn, truy vết di chuyển của người được chẩn đoán, hoặc trợ cấp cho những bệnh nhân bị cách ly tại nhà.

Với sự gia tăng tỷ lệ phân phối vắc xin, ở giai đoạn này, Vương quốc Anh cũng đang phát triển một "thẻ thông hành vắc xin" để đăng ký trạng thái của chính quyền nhân dân và kết quả của việc thu thập như một bằng chứng về khả năng tiếp cận các dịp khác nhau.

Tuy nhiên, cố vấn khoa học của chính phủ Susan Michie nói rằng kết quả của quá trình sàng lọc nhanh tự động là tương đối không đáng tin cậy và không thể so sánh với các cuộc kiểm tra chuyên môn để tiêm vắc xin.

Hoa Kỳ: Kiểm tra tình trạng tắc đường nghiêm trọng, phê duyệt khẩn cấp 10 loại thuốc tự xét nghiệm

Vào giữa năm ngoái, nước Mỹ cũng từng trải qua tình thế tiến thoái lưỡng nan "người đi xét nghiệm PCR sàng lọc đông đến mức kẹt xe". Nói chung, kết quả của xét nghiệm PCR là tối đa 3 ngày, nhưng một số người vào thời điểm đó đã đợi từ 14 đến 26 ngày trước khi họ biết liệu họ có được chẩn đoán dương tính hay không.

Để tăng tốc độ sàng lọc, sau đó Hoa Kỳ sẽ thực hiện phương pháp sàng lọc nhanh kháng nguyên tương tự như ở Đài Loan, khi có kết quả dương tính thì sẽ làm xét nghiệm PCR; sau đó, Hoa Kỳ sẽ phê duyệt các loại thuốc thử để sàng lọc nhanh để tự làm tại nhà.

Tính đến nay, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) đã chấp thuận bán 10 bộ dụng cụ tầm soát nhanh, cho phép mọi người mua tại các hiệu thuốc hoặc đặt hàng trực tuyến và về nhà để tự xét nghiệm nhanh chóng.

Các loại thuốc thử thương mại phổ biến nhất có giá từ 100-120 đô la Mỹ và cũng có những lựa chọn giá thấp hơn.

Do đại dịch COVID-19 nghiêm trọng, Hoa Kỳ đã tuyên bố là quốc gia có "tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng" từ rất sớm. Trong thời gian này, một số dược phẩm có thể được bán mà không cần FDA xem xét và chứng nhận; khi tình trạng khẩn cấp quốc gia được dỡ bỏ, sự ủy quyền đặc biệt cho dược phẩm sẽ bị chấm dứt.

Các thuốc thử sàng lọc nhanh nêu trên vẫn chưa được FDA xem xét chính thức và được nhập vào Hoa Kỳ với tư cách là "giấy phép sử dụng khẩn cấp (EUA)".

Giám đốc FDA Jeff Shuren

Tuy nhiên, giám đốc FDA Jeff Shuren cho biết trong một thông báo rằng những thuốc thử này vẫn đáp ứng các tiêu chuẩn khoa học nhất định, và công chúng có thể yên tâm sử dụng chúng.

Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ đẩy mạnh máy bán bộ sàng lọc nhanh, Đức cháy hàng ngay khi lên kệ

Nhật Bản, quốc gia lớn về máy bán hàng tự động, cũng đã đầu tư vào các bộ dụng cụ xét nghiệm sàng lọc nhanh.

Tại Tokyo và các khu vực đô thị khác, các máy bán bộ sàng lọc nhanh được thiết lập với giá khoảng 4.500 yên mỗi bộ.

Hàn Quốc cũng đã áp dụng hệ thống phê duyệt khẩn cấp dược phẩm tương tự như của Hoa Kỳ kể từ mùa xuân năm ngoái, cung cấp cho người dân các quốc gia các bộ dụng cụ sàng lọc nhanh độc lập, mỗi bộ có giá dao động từ 10.000 đến 12.000 won.

Dịch bệnh ở Ấn Độ gần đây đang gia tăng. Các quan chức đã phê duyệt CoviSelf, một bộ sàng lọc nhanh dành cho cá nhân. Sau khi làm xét nghiệm, hãy đợi 20 phút và bắn thuốc thử thông qua ứng dụng và bạn có thể xem kết quả giải đoán trên điện thoại di động của mình.

Bộ sàng lọc nhanh có giá khoảng 250 rupee cho mỗi phần, không cần toa bác sĩ và có thể mua ở các hiệu thuốc nói chung hoặc các kênh trực tuyến.

Ở Đức, mọi người có thể đến hiệu thuốc hoặc trạm kiểm tra nhanh để được kiểm tra nhanh miễn phí mỗi tuần một lần.

Bắt đầu từ tháng 3, Đức cũng đã phê duyệt việc bán các bộ dụng cụ sàng lọc nhanh độc lập, có thể mua được trong các siêu thị và các cơ sở kinh doanh bán lẻ khác. Giá khoảng 25 Euro. Nó chứa 5 bộ thuốc thử và mỗi người được giới hạn 1 bản tại một thời điểm.

Truyền thông Đức đưa tin, lô túi xét nghiệm nhanh đầu tiên đã bán hết sạch ngay khi lên kệ, thậm chí còn khiến một số kênh trực tuyến bị sập mạng vì quá nhiều người đăng ký mua.

Nguồn: NBC News, Healthline, The Guardian, Scientific American, First Post, CommonHealth

Vân Hồng