Kiểm toán Nhà nước (KTNN) vừa hoàn tất thực hiện kiểm toán Chuyên đề việc huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng chống dịch Covid-19 và các chính sách hỗ trợ. Cuộc kiểm toán được triển khai trên phạm vi toàn ngành với quy mô lớn, thực hiện kiểm toán tại 9 bộ, cơ quan trung ương và 32 tỉnh, thành.

Kết quả kiểm toán cho thấy, tổng nguồn lực đã huy động cho công tác phòng, chống dịch tính đến 31/12/2021 là 376.217.681 triệu đồng. Ngoài ra, NSNN còn hỗ trợ các địa phương 142.017,3 tấn gạo; tổng số phân bổ, sử dụng năm 2020, 2021 là 351.177.656 triệu đồng.

“Nguồn lực toàn xã hội (chủ đạo là nguồn lực Nhà nước) được phân bổ kịp thời, cơ bản đáp ứng yêu cầu cấp bách trong phòng, chống dịch Covid-19” – báo cáo nhận định.

Đề cập đến việc quản lý và sử dụng kit test, KTNN tổng hợp từ báo cáo của các bộ, ngành, địa phương được kiểm toán trong giai đoạn 2020-2021 cho thấy, các đơn vị đã thực hiện mua sắm sinh phẩm, hóa chất và 58.716.805 kit test, sinh phẩm xét nghiệm PCR, với tổng giá trị 7.973 tỷ đồng.

Giá các mặt hàng này có các mức giá khác nhau, tùy thuộc vào chủng loại, xuất sứ, hãng sản xuất. Trong đó có một số đơn vị mua sắm kit test từ Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á giá trị 2.161,6 tỷ đồng (trực tiếp hoặc qua đơn vị trung gian phân phối).

Trong 32 địa phương được kiểm toán có 30 địa phương mua kit test của Việt Á. Cụ thể, Hà Nội mua trị giá hơn 41 tỷ đồng, Bắc Ninh gần 30 tỷ đồng, Vĩnh Phúc hơn 64 tỷ đồng, Nghệ An gần 29 tỷ đồng, Hà Tĩnh hơn gần 9 tỷ đồng, Đà Nẵng hơn 275 tỷ đồng, Quảng Nam 126 triệu đồng, TPHCM hơn 33 tỷ đồng, Bình Dương gần 93 tỷ đồng, Long An hơn 38 tỷ đồng, Tây Ninh hơn 13 tỷ đồng, Kiên Giang hơn 2,7 tỷ đồng, Hậu Giang hơn 12 tỷ đồng, Cần Thơ gần 22 tỷ đồng, Hải Dương hơn 166 tỷ đồng.

Các tỉnh Bắc Giang, Phú Thọ, Yên Bái, Khánh Hoà, Lâm Đồng, Đồng Tháp, Tiền Giang, Bến Tre, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Thanh Hoá, Ninh Bình, Đắk Lắk, Gia Lai, Đồng Nai chi mua lần lượt hơn 194 tỷ đồng, hơn 8,2 tỷ đồng, 4,8 tỷ đồng,  hơn 25 tỷ đồng, hơn 22 tỷ đồng, hơn 174 tỷ đồng, hơn 19 tỷ đồng, hơn 611 tỷ đồng, hơn 76 triệu đồng, hơn 14 tỷ đồng, 55 tỷ đồng, hơn 1 tỷ đồng, Đắk Lắk hơn 10 tỷ đồng, Gia Lai gần 986 triệu đồng, Đồng Nai gần 2,5 tỷ đồng.

Chỉ 2 tỉnh trong các địa phương được kiểm toán không mua kit test của Việt Á là Bà Rịa – Vũng Tàu và Bình Thuận.

Cũng theo kết quả kiểm toán, Bộ Y tế và các đơn vị trực thuộc mua sắm sinh phẩm, kit test nhanh, PCR trị giá 617.297,1 triệu đồng, trong đó có 1.269.404 kit test nhanh; 237.452 bộ kit test PCR với nhiều mức giá khác nhau, (giá mua kit test nhanh từ 47.000đ - 220.500đ/test; bộ kit test xét nghiệm PCR từ 126.042đ - 653.571đ/bộ).

Mức giá ghi nhận của một số đơn vị tại các địa phương như Hà Nội giá test nhanh từ 48.500 đồng đến 242.000 đồng/test; giá kit Test Realtime RT-PCR từ 48.500 đồng đến 210.000 đồng/test.

Ở Quảng Nam, giá kit test nhanh từ 48.500đ/test đến 198.000đ/test; giá kit test PCR từ 200.000/test đến 300.000đ/test. Hải Dương kit test nhanh đơn giá từ 63.000đ- 198.000đ/kit; kit test RT-PCR đơn giá từ 84.000đ-181.000đ/kit tách chiết, từ 305.000đ-509.000đ/bộ kit định tính SARS-CoV-2…

Các đơn vị đã xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch xét nghiệm đột xuất, định kỳ, xét nghiệm cộng đồng, xét nghiệm tại khu cách ly, phong tỏa… Bên cạnh đó, còn tổ chức các dịch vụ xét nghiệm theo nhu cầu của người dân.

Nêu tồn tại, KTNN khẳng định, việc quản lý, sử dụng sinh phẩm, kit test còn một số hạn chế như việc xây dựng kế hoạch xét nghiệm, phê duyệt, phân bổ kit test chưa kịp thời phục vụ công tác xét nghiệm. Như Bình Thuận, khâu lập kế hoạch xét nghiệm, mua sắm, phân phối vật tư chưa chuẩn xác, chưa dựa trên nguồn lực, vật lực và kinh phí hiện có của đơn vị, dẫn đến các cơ sở y tế tuyến dưới phải đi mượn (ứng trước) hàng hóa, vật tư sinh phẩm.

Việc quản lý, giám sát chưa chặt chẽ, chưa theo dõi được số lượng thực dùng… Theo KTNN, có lô kit test PCR tài trợ qua lấy mẫu thử nghiệm chưa bảo đảm chất lượng sử dụng. Điển hình, Đà Nẵng có lô 4.000 kit được tài trợ chưa được Bộ Y tế thực hiện thử nghiệm chất lượng, song kết quả thử nghiệm của Viện Pasteur Nha Trang cho thấy bộ kit không có giá trị sử dụng do kết quả độ nhạy bằng 0%.

Trong khi đó, việc hạch toán, lập, quản lý, lưu giữ hồ sơ, tài liệu liên quan như chứng từ phân bổ, kế hoạch xét nghiệm, phiếu nhập, xuất, danh sách cấp phát… chưa đầy đủ; kit test viện trợ hết hạn sử dụng phải tiêu hủy.

Vẫn theo cơ quan kiểm toán, một số đơn vị chưa kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc quản lý, sử dụng kit test, hóa chất, sinh phẩm xét nghiệm, như chưa thống kê, kiểm kê, theo dõi đầy đủ, chính xác số lượng nhập, xuất, tồn, còn chênh lệch số liệu giữa các bên liên quan.

Các đơn vị theo dõi chủ yếu tại khoa cấp phát, chưa theo dõi được theo từng nguồn và số lượng thực dùng tại đơn vị sử dụng. Một số hàng hóa chỉ theo dõi về số lượng nhập xuất tồn, chưa có đầy đủ hồ sơ theo dõi về giá trị; điều chuyển kit test cho đơn vị khác chưa có Quyết định của Bộ Y tế.

Một số đơn vị, địa phương ghi nhận việc mượn, mua vật tư, kit test, sinh phẩm xét nghiệm từ các nhà cung cấp với nhiều hình thức khác nhau như có hoặc không có văn bản thỏa thuận, có hoặc không có hợp đồng, đơn giá, phương án hoàn trả…, hoặc thiếu thông tin chi tiết chủ yếu chỉ có biên bản bàn giao với tổng giá trị hàng hóa mượn theo hợp đồng, thỏa thuận là 1.061.892 triệu đồng và mượn bằng hiện vật không có giá trị.

KTNN đã chuyển danh sách các đơn vị, địa phương vay, mượn kit test có dấu hiệu bất thường sang Thanh tra Chính phủ để biết và lưu ý khi thực hiện thanh tra theo chuyên đề tại các bộ, ngành, địa phương.

“Trách nhiệm đối với các hạn chế tồn tại nêu trên thuộc về các đơn vị được kiểm toán” – KTNN khẳng định.