Trong suốt thời gian từ năm 2016 đến nay, trên địa bàn TP.HCM không có dự án nhà ở xã hội (NƠXH) nào được đề xuất đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách (NƠXH thuộc sở hữu nhà nước) mà chủ yếu là tư nhân đầu tư. Trong khi đó, các doanh nghiệp vẫn phải dành 20% quỹ đất hoặc đóng bằng tiền vào ngân sách theo quy định khi thực hiện đầu tư xây dựng các dự án nhà ở thương mại.

Tại buổi giám sát của HĐND TP về chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 2016-2025 với bốn sở QH-KT, KH&ĐT, Tài chính, GTVT, các đại biểu HĐND TP đề nghị các sở, ngành rà soát để có thêm nguồn lực đầu tư NƠXH trong thời gian tới.

Dự án NƠXH tại phường Long Trường, TP Thủ Đức là một trong số dự án đầu tư bằng nguồn vốn của chủ đầu tư, vừa được khởi công dịp 30-4. Ảnh: VIỆT HOA

Cần hơn 37.600 tỉ đồng để xây dựng NƠXH

Cuối năm 2021, UBND TP.HCM đã phê duyệt kế hoạch phát triển nhà ở TP.HCM giai đoạn 2021-2025. Trong đó, TP.HCM phấn đấu đến năm 2025, sẽ có khoảng 35.000 căn NƠXH để phục vụ cho các đối tượng là người lao động thu nhập thấp.

Giai đoạn 2021-2025, chỉ tiêu phát triển NƠXH trong danh mục là 47 dự án, trong đó 10 dự án NƠXH sử dụng quỹ đất ở 20%. Trường hợp chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại tự thực hiện NƠXH trên quỹ đất 20% này thì giao chủ đầu tư thực hiện. Trường hợp chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại không thực hiện dự án NƠXH thì sẽ thu hồi và thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư NƠXH theo quy định. Còn 37 dự án có nguồn gốc do doanh nghiệp tự bồi thường, thực hiện lựa chọn chủ đầu tư và công nhận chủ đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư và Luật Nhà ở.

Tại buổi giám sát, bà Lê Thị Huỳnh Mai, Giám đốc Sở KH&ĐT, cho biết trong giai đoạn này, TP cũng đã xác định nhu cầu vốn để đầu tư NƠXH là khoảng 37.693 tỉ đồng (giai đoạn 2015-2020 là 21.834 tỉ đồng). Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện các dự án NƠXH sẽ gặp phải khó khăn, vướng mắc vì chưa có khả năng cân đối vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 cho các dự án đầu tư mới. Trong đó bao gồm cả các dự án đầu tư xây dựng NƠXH từ nguồn vốn ngân sách TP.

Vì vậy, nguồn vốn đề đầu tư xây dựng NƠXH dự kiến trong thời gian tới chủ yếu từ nguồn xã hội hóa của các doanh nghiệp, các tổ chức tín dụng ưu đãi, Ngân hàng Chính sách xã hội. Giám đốc Sở KH&ĐT kiến nghị TP kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét chấp thuận giao bổ sung tăng nguồn vốn đầu tư công trung hạn cho ngân sách TP giai đoạn 2021-2025 để làm cơ sở xem xét bố trí cho các dự án đầu tư công cấp bách của TP. Trong đó bao gồm các dự án đầu tư xây dựng NƠXH bằng ngân sách TP.

TP.HCM phấn đấu đến năm 2025, sẽ có khoảng 35.000 căn NƠXH để phục vụ cho các đối tượng là người lao động thu nhập thấp.

Xem xét nguồn thu từ 20% nghĩa vụ NƠXH của chủ đầu tư

Theo quy định tại các nghị định 100/2015 và 49/2021, nhà đầu tư khi xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị thì đều phải bố trí 20% quỹ đất trong tổng diện tích đất ở để sử dụng làm NƠXH.

Giám đốc Sở KH&ĐT cho biết trong quá trình tham mưu UBND TP xem xét chủ trương đầu tư dự án, Sở KH&ĐT luôn đảm bảo chặt chẽ điều kiện này tại quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư. Từ năm 2016 đến nay, sở chưa nhận được đề xuất của chủ đầu tư xây dựng NƠXH thuộc sở hữu nhà nước sử dụng nguồn vốn từ ngân sách TP để thực hiện.

Tại buổi giám sát, bà Trần Mai Phương, Phó Giám đốc Sở Tài chính, cũng cho biết qua rà soát từ năm 2015 đến nay, việc đầu tư xây dựng NƠXH từ nguồn vốn ngân sách nhà nước thực hiện theo quy định của Luật Đầu tư công. “Tuy nhiên, không có đơn vị nào đề xuất chủ trương đầu tư đối với dự án NƠXH nên ngân sách TP không bố trí vốn cho nội dung này” - bà Phương nói.

Theo bà Phương, hiện nay nguồn thu 20% nghĩa vụ NƠXH của các chủ đầu tư nộp bằng tiền đã nộp vào ngân sách TP. Tuy nhiên, nguồn thu này được gộp chung với tiền sử dụng đất của toàn dự án nên hiện chưa xác định cụ thể là bao nhiêu.

“Số tiền 20% thu được từ nghĩa vụ điều tiết 20% NƠXH được nộp vào ngân sách nhà nước. Do đó, việc sử dụng số tiền này để thực hiện các dự án đầu tư NƠXH thuộc sở hữu nhà nước phải thực hiện theo quy định của Luật Đầu tư công. Cụ thể là phải lập báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư trình cấp thẩm quyền thông qua và đưa vào danh mục kế hoạch trung hạn, kế hoạch hằng năm để có cơ sở triển khai thực hiện” - bà Mai thông tin.

Bà Mai cho biết hiện TP đang giao Sở Xây dựng làm rõ 20% nghĩa vụ tài chính của các dự án khi nộp vào ngân sách nhà nước. Sở Tài chính cũng đề nghị Sở Xây dựng báo cáo, tổng hợp các dự án phải thực hiện nghĩa vụ 20% NƠXH, số dự án đã và chưa hoàn thành nghĩa vụ NƠXH và số dự án dự kiến hoàn thành trong tương lai phải thực hiện nghĩa vụ này. Từ đó, Sở Tài chính sẽ tổng hợp nguồn lực, báo cáo TP để có cơ sở xem xét nguồn lực cho việc phát triển NƠXH trên địa bàn TP.•