Năm 1992, Hội đồng Phúc lợi Động vật Nông nghiệp Anh (United Kingdom Farm Animal Welfare Council) đã đề xuất một khung đánh giá "5 tự do (5 không)" bao hàm các khía cạnh chính liên quan phúc lợi động vật (PLĐV).

Kể từ thời điểm đó, cùng với yếu tố về kinh tế, xã hội và môi trường, PLĐV đã trở thành một trụ cột hình thành nên hệ thống chăn nuôi bền vững, góp phần mở ra một chương phát triển an toàn và nhân đạo hơn của ngành nông nghiệp hiện đại. Song, vai trò của PLĐV không dừng lại ở đó.

Trong những chuyển biến quan trọng của ngành nông nghiệp nói chung (trong đó có chăn nuôi) - đơn cử như giai đoạn hồi phục hậu đại dịch đang diễn ra, PLĐV thậm chí còn đóng vai trò như một trợ lực tái tạo môi trường cạnh tranh và thúc đẩy sự hồi phục của cả thị trường.

Tiêu dùng nội "cộng sinh" phúc lợi động vật

Tại Việt Nam, ngành nông nghiệp - trong đó chăn nuôi được xem là một mũi nhọn, được xác định là động lực chính thúc đẩy quá trình phục hồi sau đại dịch.

Số liệu từ Oxford Economics cho thấy vào năm 2019, một nửa lực lượng lao động của Việt Nam - gần 27,5 triệu người - tham gia vào lĩnh vực nông sản. Ngành công nghiệp này đã đóng góp hơn một phần tư GDP của đất nước, tổng cộng là 86,4 tỷ đô la Mỹ và mang lại nguồn thu thuế đáng kể.

Việt Nam hiện đang đẩy nhanh các kế hoạch hiện có trong chương trình nghị sự Nông nghiệp Thông minh và Nông nghiệp 4.0 nhằm xây dựng một ngành nông nghiệp xanh hơn, bền vững hơn. Trong quá khứ, hai mệnh lệnh tăng trưởng kinh tế và thực hành bền vững - có thể được coi là loại trừ lẫn nhau. Nhưng xu hướng toàn cầu cho thấy: người tiêu dùng, chính phủ và các cơ quan quản lý ngày càng đồng ý rằng lợi nhuận không được đánh đổi bằng môi trường.

Đáng chú ý, tính khả thi của định vị này có trợ lực không nhỏ từ việc thị trường tiêu dùng ngày càng đồng thuận về thực hành bền vững.

Về nguyên lý chung,"người tiêu dùng quyết định toàn bộ hoạt động của một chuỗi ngành hàng" vì họ là người duy nhất trả tiền cho toàn bộ ngành hàng đó. Do đó, vai trò của khách hàng là vai trò của thượng đế như chúng ta vẫn thường nói.

Khách hàng văn minh ngày nay đòi hỏi sản phẩm họ tiêu thụ không những ngon mà phải truy xuất được nguồn gốc rõ ràng để biết được rằng đó là sản phẩm từ những hệ thống sản xuất văn minh, có đạo đức, con vật không bị đối xử tàn nhẫn.

Nói cách khác, muốn bán được sản phẩm chăn nuôi cho những thị trường này (thường với giá cao) thì phải đảm bảo cho người tiêu dùng cuối cùng tin tưởng được vào điều kiện PLĐV tốt của hệ thống sản xuất. Đó là một áp lực lớn đòi hỏi người chăn nuôi phải đảm bảo phúc lợi cho vật nuôi nếu muốn phát triển chăn nuôi bền vững.

Vì thế, quyền lợi động vật cũng đang nhận được lực kéo mạnh mẽ hơn, với việc người tiêu dùng đòi hỏi sự minh bạch hơn về cách thức thực phẩm của họ đến bàn ăn. Trong khi đó, các chính phủ, bao gồm cả Việt Nam, cũng đang tiến hành tăng cường các quy định nhằm cải thiện phúc lợi động vật giữa các ngành.

Với trọng tâm là nâng cao năng suất thông qua công nghệ, cần phải quan tâm đến việc đảm bảo rằng quyền lợi của động vật không bị bỏ qua khi hướng tới một ngành nông nghiệp tiên tiến và hiệu quả.

Để thực sự thúc đẩy sự phục hồi bền vững cho ngành nông sản của Việt Nam, quyền lợi động vật phải đóng một vai trò trong những tính toán này - trường hợp kinh doanh đã rõ ràng.

Chìa khóa để tiếp cận thị trường xuất khẩu

Tăng doanh thu xuất khẩu là một trụ cột chính trong các mục tiêu tăng trưởng GDP đầy tham vọng của Việt Nam cho năm 2022 và ngành nông nghiệp được xác định sẽ đóng vai trò hàng đầu trong việc thúc đẩy tăng trưởng này. Cải thiện phúc lợi động vật có thể giúp mở ra những cánh cửa hỗ trợ xuất khẩu nông sản.

Để duy trì khả năng cạnh tranh và nâng cao giá trị của mình trên thị trường xuất khẩu, các nhà xuất khẩu Việt Nam phải cố gắng đạt được các chứng chỉ về phúc lợi động vật xuất sắc. Điều này không chỉ quan trọng để đáp ứng các yêu cầu tiếp cận thị trường và quy định, mà còn nói lên nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng đối với động vật được nuôi có trách nhiệm.

Gần gũi hơn, trong khi ngôn ngữ 'phúc lợi động vật' có thể không có sức hút ở Việt Nam so với châu Âu hay Mỹ, người tiêu dùng trong nước thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đến việc đảm bảo động vật được chăm sóc tốt.

Các nghiên cứu gần đây cho thấy đằng sau chất lượng và an toàn thực phẩm, quyền lợi và sự thoải mái của động vật là mối quan tâm ngày càng tăng đối với người tiêu dùng Việt Nam, những người ngày càng khẳng định rằng người chăn nuôi có trách nhiệm đối với sức khỏe của động vật và khẳng định tầm quan trọng của việc động vật được nuôi trong điều kiện tốt, hợp vệ sinh với đủ không gian để di chuyển và thể hiện hành vi tự nhiên của họ.

Trước bối cảnh đó, PLĐV cũng đồng thời trở thành một "điểm chạm" để các tổ chức, doanh nghiệp quốc tế tiếp cận và giới thiệu các giải pháp tiên tiến hơn đến thị trường Việt Nam.

Ông Kevin Ryan, Giám đốc khu vực ASEAN của Tổ chức chính phủ Enterprise Ireland cho biết: "Ireland được coi là trung tâm toàn cầu về đổi mới nông nghiệp, phát triển các giải pháp giúp chống lại những thách thức khó khăn nhất của ngành nông nghiệp. Vì lý do này, các khu vực phát triển năng động như Việt Nam với chúng tôi vừa là cơ hội, vừa là một sứ mệnh theo đúng tinh thần đổi mới nông nghiệp từ những ngày đầu.

Hiện Enterprise Ireland đang hợp tác chặt chẽ với các công ty nông nghiệp hàng đầu, chẳng hạn như EASYFIT để thúc đẩy mối quan hệ sâu sắc hơn với các trang trại địa phương ở Việt Nam và thúc đẩy nhận thức về quyền lợi động vật hỗ trợ chương trình nghị sự toàn cầu về đạo đức và tính bền vững trong chăn nuôi".

Động vật khỏe mạnh có thể đóng góp vào lợi nhuận lành mạnh

Có nhiều lý do để người nông dân cải thiện sự thoải mái cho vật nuôi, nhưng một trong những động lực thuyết phục nhất là kinh tế. Nói một cách đơn giản, khoản đầu tư vào động vật khỏe mạnh sẽ được đền đáp.

Những thực hành này áp dụng cho nhiều ngành chăn nuôi của Việt Nam. Các nghiên cứu được thực hiện bởi Novus International cho thấy rằng thực hiện các bước để cải thiện sự thoải mái của bò thông qua các biện pháp điều trị nhẹ nhàng và điều chỉnh điều kiện sống của chúng có thể tăng sản lượng sữa ít nhất 3,5 và nhiều nhất là 13%. Trong thời gian một năm, điều này có thể tăng lên đến hơn 880 lít sản lượng sữa bổ sung cho mỗi con bò có thể đạt được mà không làm tăng đáng kể chi phí cho người nông dân.

Là một trong mười nhà sản xuất thịt lợn hàng đầu thế giới, Việt Nam cũng có thể hưởng lợi từ việc áp dụng các biện pháp cải thiện phúc lợi cho lợn.

Những cải tiến mới trong ngành cung cấp một loạt các công cụ để cải thiện sức khỏe, bao gồm đồ chơi bồi bổ cho phép động vật tái tạo hành vi tự nhiên của chúng trong môi trường nông trại, cung cấp sự kích thích có thể giảm căng thẳng và giảm thiểu sự hung dữ để đảm bảo động vật linh hoạt hơn, ít bị bệnh tật và yêu cầu ít sự can thiệp của thú y.

Quan hệ đối tác giữa các nhà sản xuất địa phương và các công ty nông nghiệp quốc tế cung cấp một lộ trình có giá trị để đẩy nhanh những thay đổi này.

Đơn cử, EASYFIX (một công ty về giải pháp PLĐV vừa mới tiếp cận thị trường Việt Nam) đã làm việc với nhà cung cấp sữa hàng đầu PT Ultra ở Indonesia và công ty nông sản thực phẩm Desa của Malaysia để mang những tiến bộ nông nghiệp của Ailen về sự thoải mái cho vật nuôi đến Đông Nam Á, với những kết quả tích cực về tính bền vững và lợi nhuận. Những ví dụ này cho thấy phạm vi nâng cao các chỉ số này cho nông dân trên toàn khu vực, bao gồm cả Việt Nam.

Bằng cách đảm bảo những tiến bộ trong công nghệ canh tác tiếp tục ưu tiên sự thoải mái của vật nuôi, ngành nông nghiệp của Việt Nam không chỉ có thể theo đuổi các mục tiêu kinh tế và đạt được giá trị cho người nông dân mà còn có thể làm như vậy mà không phải hy sinh tính bền vững hoặc phúc lợi động vật.

http://tintuc.vdong.vn/06/1383499.htm

Quỳnh Như