Theo sở TN&MT TPHCM, trên địa bàn TP hiện nay đang tồn tại các trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất nông nghiệp đã được UBND cấp huyện cấp giấy chứng nhận.
Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng các thửa đất trên phát sinh biên động như: hộ gia đình tự tách hộ ra riêng để ở, được thừa kế, được tặng cho, chuyển nhượng một phần diện tích của thửa đất...
Phần lớn các trường hợp trên xảy ra trước thời điểm Luật Đất đai năm 2003 có hiệu lực nên không có quy định về diện tích tối thiểu đế tách thửa. Điều này dẫn đến việc các hộ gia đình, cá nhân đã tự ý tách thửa, tự chuyển mục đích (xây dựng nhà ở, ...) và tự chuyển quyền bằng giấy tay cho người khác không đúng quy định pháp luật về đất đai. Đến nay những trường hợp này còn tồn tại chưa được cơ quan có thẩm quyền giải quyết cấp Giấy chứng nhận.
Theo quy định, các trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất phải được phép của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Tuy nhiên, các trường hợp trên là tự ý chuyển mục đích, không lập thủ tục chuyển nhượng mục đích sử dụng đất. Ngoài ra, các trường hợp chuyển quyền bằng giấy tay không phù hợp với quy định pháp luật tại thời điểm thực hiện chuyển quyền, nhiều trường hợp chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp có diện tích rất nhỏ.
Căn cứ vào các quy định hiện hành, Sở TN&MT TPHCM kiến nghị đối với các trường hợp người sử dụng đất đã tự ý chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp sang sử dụng vào mục đích khác không được cơ quan có thẩm quyền cho phép thì cần phải xử lý người có hành vi vi phạm Luật Đất đai.
Với các trường hợp chuyển quyền một phần thửa đất tự ý thay đổi mục đích sử dụng so với Giấy chứng nhận đã cấp. Sở TN&MT cho rằng các trường hợp này tương tự trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất phải xin phép theo quy định tại Điều 57 Luật Đất đai 2013 là phải được chấp thuận của UBND cấp huyện theo khoản 2 Điều 59 Luật Đất đai 2013. Đồng thời tại khoản 15 Điều 6 Thông tư số 33/2017/TT-BTNMT ngày 29-9-2017 của Bộ TN&MT quy định: “UBND cùng cấp quyết định cho phép chuyến mục đích sử dụng đất, cấp Giấy chứng nhận”.
Sở TN&MT xét thấy việc xem xét, cấp Giấy chứng nhận cho các trường hợp nêu trên sẽ được căn cứ theo điểm b, khoản 3, khoản 5 Điều 22 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15-5-2014 tương tự theo Điều 57 Luật Đất đai năm 2013 và chỉ được thực hiện sau khi cơ quan quản lý đất đai tại địa phương đã giải quyết xong việc xử lý vi phạm chuyển mục đích sử dụng đất trái phép và phải bảo đảm nguyên tắc sử dụng đất đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, phù hợp với quy định của pháp luật về xây dựng.
Sở TN&MT TPHCM kiến nghị Bộ xem xét, hướng dẫn xác định thẩm quyền giải quyết cấp Giấy chứng nhận đối với các trường hợp nêu trên. Trên cơ sở ý kiến của Bộ TN&MT, Sở sẽ tham mưu văn bản cho UBND TP chỉ đạo thống nhất thực hiện trên địa bàn TP.