Haruki Murakami và âm nhạc của ngôn từ của Jay Rubin khá đồ sộ về dung lượng. Tác phẩm mở ra một lối vào cho những ai muốn khám phá thế giới văn chương Haruki Murakami - Ảnh: NỮ LÂM

Jay Rubin là dịch giả quan trọng giúp đưa các tác phẩm của Haruki Murakami đến với độc giả Anh ngữ, trong đó có những tác phẩm nổi tiếng như Rừng Na Uy, Biên niên ký chim vặn dây cót, 1Q84...

Tác phẩm Haruki Murakami và âm nhạc của ngôn từ lần theo bước đường văn chương của Murakami từ lúc còn là chủ của một quán bar nhạc jazz đến khi thành nhà văn toàn cầu. Jay Rubin đưa ra một bức tranh toàn cảnh về sự xuất hiện của Murakami trên văn đàn. Hành trình theo đuổi văn chương, những tháng năm chu du hải ngoại cũng như khắc họa "hiện tượng Murakami" ở thế giới phương Tây, nơi mà một nhà văn đến từ nước ngoài không dễ tìm được chỗ đứng.

Có thể xem cuốn sách như một lược sử về nhà văn Nhật lừng danh này. Tuổi thiếu niên của ông, thời đại học, gia đình, Yoko - người bạn, sau này thành người yêu và thành vợ của ông, độc giả đầu tiên của mọi thứ mà Murakami viết ra.

Nhưng còn hơn một tiểu sử. Song hành với cuộc đời là những tác phẩm làm xáo trộn cuộc sống của Murakami cũng như đưa ông thành nhà văn đương đại Nhật Bản nổi tiếng nhất. Ở khía cạnh này, Jay Rubin đã chứng tỏ khả năng của một chuyên gia văn học Nhật khi đưa ra những phân tích thấu đáo các tác phẩm của Murakami. 

Tác giả cho thấy từ tác phẩm đầu tay Lắng nghe gió hát đến tác phẩm đồ sộ nhất 1Q84, bút pháp, thế giới quan, và cả con người Murakami đã có những thay đổi gì. Mối liên kết giữa Rubin với Murakami không chỉ đơn thuần là dịch giả và tác giả. Trong nhiều trường hợp, có thể xem Rubin là cộng sự đắc lực đã giúp "tái tạo" những tác phẩm của Murakami trong bản tiếng Anh.

Ở đây, lại phát sinh một vấn đề gây tranh cãi về độ khả tín của những bản dịch các tác phẩm của Murakami ở nước ngoài. Rõ ràng, rất nhiều nơi trên thế giới chỉ có thể tiếp cận các tác phẩm của Murakami thông qua bản dịch tiếng Anh.

Cả một ngành công nghiệp xuất bản và một chiến lược dài hơi để làm nên tên tuổi nhà văn vượt ra biên giới nước Nhật được ông phân tích kỹ càng.

Trên vai trò bạn bè, Rubin bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với nhà văn. Ông đã dành mười năm trong cuộc đời mình chỉ dịch các tác phẩm của Murakami chứ không phải tác giả nào khác. Ông thấy may mắn vì sống cùng thời với Murakami và còn được kết thân và trao đổi với nhà văn.

Nhưng Jay Rubin cũng là một nhà nghiên cứu văn học. Những nhận định của ông về tác phẩm của Murakami xác đáng và thuyết phục. Ông chỉ ra những điểm mạnh yếu trong từng tác phẩm. Trên hết, ông chỉ ra được vì sao tác phẩm của Haruki Murakami lại có sức hút đến vậy:

"Khả năng diễn đạt cảm thức về thực tại hữu hình của sự bí ẩn nơi nhà văn gần như chắc chắn là yếu tố đơn lẻ lớn nhất giải thích cho sự nổi tiếng của ông trên toàn thế giới. Nhà văn tiếp xúc với cái cảm giác "ý nghĩa" cuộc sống theo từng sát-na mà gần như tất cả con người đều có chung, bất kể quốc tịch hay mức độ họ tin vào siêu nhiên. Cho dù tác phẩm của ông có chứa đựng bao nhiêu vụ tự sát hay cái chết vô nghĩa đi chăng nữa, cú hích sau cùng của chúng đều luôn luôn tích cực bởi chúng diễn tả cảm thức cuộc sống này".

Haruki Murakami là "ngôi sao" của văn học đương đại. Mỗi lần tác phẩm mới của ông phát hành đều trở thành một sự kiện. Mỗi khi ông thuyết trình, các khán phòng chật cứng đến nỗi ban tổ chức phải giải tán bớt khán giả. Nhưng độc giả biết bao nhiêu về nhà văn tưởng quen thuộc này?

Những thế giới ngầm của Haruki Murakami

TTCT - Nhà văn nói về phong cách, quá trình và những khoảng tăm tối, xa lạ mà ông gặp gỡ trên trang viết.