Theo ghi nhận của Bloomberg, trong vài tháng qua, nhiều loại thực phẩm trở nên đắt đỏ hoặc khó tìm một cách bất thường. Chúng bao gồm rau diếp (Australia), hành tây và xúc xích (Nhật Bản) và thậm chí cả bia đóng chai (Đức). Tình hình này khiến doanh nghiệp phải vật lộn để tìm các lựa chọn thay thế cho khách hàng.

Vấn đề thường không nằm ở việc thiếu sản phẩm mà là do chuỗi cung ứng toàn cầu căng thẳng. Đó là một cơn lốc tổng hợp các yếu tố, từ thời tiết bất lợi, đại dịch cho đến căng thẳng địa chính trị và nhu cầu của người tiêu dùng tăng trở lại.

Khi các nhà sản xuất không thể làm ra đủ chai thủy tinh và lon nhôm, mọi người càng khó mua những thứ như soda và bia. Sự thiếu hụt container vận chuyển và thị trường lao động thắt chặt làm tăng thêm thách thức cho chuỗi cung ứng. Cùng với đó, khủng hoảng Ukraine đã làm trầm trọng thêm vấn đề, nguồn cung cấp ngũ cốc và dầu ăn bị cắt, còn giá lương thực và năng lượng tăng cao.

Ở Đức, những người uống bia phải đối mặt với tình trạng thiếu chai, một phần do cuộc chiến ở Ukraine, nơi cung cấp thủy tinh cho các nhà sản xuất bia. Các nhà máy bia vốn đã trả nhiều tiền hơn cho điện và lúa mạch, nay lại đang kêu gọi khách hàng trả lại chai bia rỗng.

"Giá vỏ chai đã bùng nổ", ông Fritsche nói. 1.500 nhà máy bia của Đức có tới 4 tỷ chai thủy tinh đang lưu hành. Khách hàng sẽ được nhận lại 8 cent euro nếu mang trả lại vỏ chai. Nhưng vấn đề là nhiều người vẫn bỏ xó chúng ở đâu đó cho đến khi họ hết chỗ chứa hoặc muốn nhận lại ít tiền lẻ.

Holger Eichele, người đứng đầu hiệp hội các nhà sản xuất bia quốc gia Đức, đã phải lên sóng truyền hình và các phương tiện truyền thông xã hội để kêu gọi người Đức trả lại những chai bia rỗng. Các nhà sản xuất bia không muốn cạn kiệt chai khi mùa hè đến gần, lúc nhu cầu tiêu thụ bia tăng cao.

Giá vỏ chai được sản xuất ở Czech, Pháp, Đức đã đạt mức kỷ lục từ 15 đến 20 cent euro mỗi chai, bởi việc sản xuất thủy tinh đòi hỏi mức nhiệt khổng lồ và giá năng lượng đã tăng vọt. Hiệp hội các nhà sản xuất bia Đức cho biết các nhà máy không có hợp đồng cung cấp dài hạn đang chứng kiến mức tăng giá hơn 80% với chai thủy tinh mới.

Stefan Fritsche, Giám đốc nhà máy bia Klosterbrauerei Neuzelle có tuổi đời hàng thế kỷ ở Neuzelle, đã chứng kiến hóa đơn khí đốt tự nhiên tăng 400% trong năm qua. Hóa đơn tiền điện cũng tăng 300%. Và giờ ông đang trả nhiều tiền cho lúa mạch hơn bao giờ hết.

Tại Mỹ, tình trạng khan hiếm bỏng ngô cũng gây lo lắng khi hàng triệu người tìm đến các rạp chiếu cho mùa phim bom tấn hè. Nông dân cũng có thể từ bỏ ngô để chuyển sang các loại cây trồng sinh lợi hơn.

Cũng ở nước này, tương ớt sriracha là mặt hàng thực phẩm mới nhất tham gia danh sách thiếu hụt. Nhà sản xuất Huy Fong Foods đã buộc phải tạm ngừng sản xuất do thiếu ớt. Người tiêu dùng đang đổ xô tích trữ, một số người than thở thiếu tương ớt là "tin tức tồi tệ nhất trong năm".

Các nông dân Mỹ cảnh báo giá dầu diesel ở mức kỷ lục, cùng với lạm phát tăng vọt và cuộc chiến tại Ukraine, có thể dẫn đến tình trạng thiếu lương thực. "Chúng ta chưa bao giờ phải đối mặt với tình trạng như thế và tôi nghĩ điều đó sẽ xảy ra trong những tháng tới", John Boyd Jr., chủ tịch Hiệp hội Nông dân Da màu Quốc gia Mỹ, nhận định.

Nông dân Mỹ dùng dầu diesel làm nhiên liệu cho máy kéo và các máy móc hạng nặng khác để trồng và thu hoạch. Họ đốt cháy tới hàng nghìn gallon mỗi tháng, tùy thuộc vào quy mô hoạt động của từng nông hộ. Giá dầu quá cao có thể khiến họ ngừng trồng một số loại cây nhất định, dẫn đến giá lương thực cao hơn.

Trong khi đó, Nhật Bản khan hiếm từ hành tây đến xúc xích Italy (salami), khiến một số quán ăn phải loại bỏ chúng khỏi thực đơn. Saizeriya, một chuỗi nhà hàng Italy kiểu gia đình ở Nhật, đã tạm ngừng phục vụ gà nướng vì tình trạng thiếu nguồn cung ở Thái Lan.

Món khai vị 300 yen gồm xúc xích Italy từ Milan cũng bị loại khỏi thực đơn tại tất cả địa điểm sau khi Nhật Bản ngừng nhập khẩu thịt lợn từ Italy vì dịch tả lợn châu Phi bùng phát tại đó. Saizeriya đã thực hiện các bước này vào tháng 4. Công ty đang chuyển sang thu mua trong nước nhằm có đủ nguyên liệu và đối phó với tình trạng đồng yen yếu, theo Chủ tịch Issei Horino.

Ngay cả rau cũng khó kiếm hơn. Tình trạng khan hiếm rau diếp ở Australia đã khiến KFC thay thế bằng bắp cải trong món burger. Gã khổng lồ thức ăn nhanh nêu lý do bởi sự gián đoạn chuỗi cung ứng sau khi lũ lụt lớn ở một số khu vực vào đầu năm nay. Ở Anh, McDonald’s phải chia lại lượng cà chua, sử dụng một lát thay vì hai. Sự thiếu hụt cà chua là do chi phí sưởi ấm nhà kính cao bằng khí đốt.

Tình trạng khan hiếm khoai tây trên toàn cầu đã gây xôn xao dư luận sau khi McDonald’s phải dừng bán khoai tây chiên cỡ lớn ở một số quốc gia do những khó khăn trong chuỗi cung ứng khiến các lô hàng chậm lại.

Các nhà hàng KFC của Singapore đã thay thế khoai tây chiên bằng bánh quế băm. Tại Kenya, khi KFC hết khoai tây chiên do chậm trễ vận chuyển, người dùng mạng xã hội đã kêu gọi tẩy chay chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh vì không sử dụng khoai tây có nguồn gốc địa phương.

Madhav Durbha, Phó chủ tịch chiến lược chuỗi cung ứng tại Coupa Software, khuyến nghị các nhà lãnh đạo doanh nghiệp cần suy nghĩ lại về cách thức sản xuất và chọn nguồn cung từ đâu. Thông qua công nghệ mới và lập kế hoạch tốt hơn, họ có thể giảm thiểu thiếu hụt tiềm ẩn dẫn đến mất doanh thu.

Phiên An (theo Bloomberg, Nikkei, NYP)