Sáng 9-6, tại phiên thảo luận tổ về dự thảo Luật đất đai (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tài nguyên - Môi trường Đặng Quốc Khánh đã trao đổi lại một số ý kiến của đại biểu.

Về ý kiến của đại biểu nói về tích tụ đất nông nghiệp, ông Khánh nói: "Đúng là bây giờ nên cố gắng tích tụ đất nông nghiệp để có những cánh đồng mẫu lớn và công nghiệp hóa, hiện đại hóa vào nông nghiệp. Bởi đất đai tủn mủn khó phát triển nông nghiệp".

Theo ông Khánh, muốn vậy phải đảm bảo đủ chỉ tiêu đất nông nghiệp và đảm bảo quy hoạch, cũng như mục đích sử dụng đất theo quy hoạch. Còn nếu quy định cứng, người đó phải sản xuất nông nghiệp mới có quyền nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp sẽ khó.

"Ví dụ bố mẹ làm nông nghiệp, con cái dù đang ở tại địa phương nhưng không làm nông nghiệp nhưng bố mẹ vẫn nên có quyền chuyển cho con để quản lý. Vì vậy, phải cố gắng không khống chế đối tượng trực tiếp sử dụng đất, mà chỉ ràng buộc quy định bắt buộc đảm bảo sử dụng mục đích đúng quy hoạch sử dụng đất. 

Việc này các địa phương cũng phải tuân thủ, không để lợi dụng nhận chuyển nhượng xong đất lại chuyển đổi, không sản xuất...", ông Khánh nói thêm.

Cũng trong phiên thảo luận, nhiều đại biểu quan tâm đến việc bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất của người dân. Trong đó làm rõ như thế nào là "bảo đảm người có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ".

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan chia sẻ: "Bồi thường bằng hoặc tốt hơn tưởng đơn giản nhưng nhức nhối nhất". Theo đó, dù chính quyền địa phương rất nỗ lực, quan tâm chế độ cho người dân bị thu hồi đất nhưng vẫn bị người dân phản ứng, xung đột, mâu thuẫn.

"Ngôi nhà với người dân bị thu hồi không chỉ là không gian sinh hoạt, sinh kế mà còn gắn với làng xóm, tập quán sinh hoạt… Vào khu tái định cư cuộc sống đảo lộn, hàng xóm mới, nghề nghiệp mới", ông Hoan nói.

Theo ông Hoan, các nhà đầu tư nước ngoài khi vào làm dự án họ sẽ khảo sát xã hội học, tâm lý học, dân tộc học… rất kỹ. Ngoài ra, họ còn điều tra về tình trạng việc làm, lứa tuổi, sức khỏe, học vấn… của từng người dân để có phương án hỗ trợ hiệu quả.

"Khâu này mới là khâu quyết định chứ không phải chỉ đơn giá quyết định. Đầu xuôi đuôi mới lọt", ông nói và đề nghị phải có những lớp tập huấn cho đội ngũ giải phóng mặt bằng để chuẩn bị kỹ và tốt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người dân.

Trao đổi sau đó, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh chia sẻ cuộc sống người dân bằng hoặc tốt hơn sau khi thu hồi đất phải hiểu là tốt hơn về cả về sinh kế, học tập, sản xuất, cộng đồng văn hóa… chứ không chỉ tốt hơn về hạ tầng kỹ thuật. Vì vậy, dự thảo luật cũng cố gắng phân cấp cho địa phương. 

Nếu lãnh đạo địa phương lắng nghe ý kiến người dân, điều tra xã hội học và cố gắng không quy định cứng nhắc các hình thức bố trí tái định cư.

"Ví dụ dân tộc Mông có tập tục, thói quen ở trên núi cao, nếu tái định cư đưa họ xuống dưới thấp sẽ không hợp lý", ông Khánh nói.

Dự án phải thật sự cần thiết mới được thu hồi đất

Quy định về thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng không chỉ phải đúng loại dự án quy định trong luật, mà cần quy định dự án đó phải thật sự cần thiết.