Để chấm dứt sở hữu chéo, những chính sách đang thiết kế vẫn chưa đủ mạnh, đại biểu Trịnh Xuân An, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội nhận xét trong phát biểu về Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi (dự thảo) chiều 10/6.
50 ngân hàng có quá nhiều với nền kinh tế?
Nhắc lại những khẳng định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng khi trình sửa luật lần này là phải phòng ngừa được rủi ro, và dự thảo luật lần này có nhiều nội dung thiết kế xoay quanh vấn đề này, tuy nhiên, ông An cho rằng, cần có thiết kế phòng ngừa rủi ro cho hệ thống ngân hàng.
Với sự kiện SCB hay trường hợp của Mỹ có hệ thống ngân hàng mạnh vẫn để xảy ra các ngân hàng đổ vỡ. Do đó, sửa luật lần này cần bổ sung thêm quy định về phòng ngừa rủi ro hệ thống, để khi xảy ra sự cố thì hệ thống có thể chống đỡ.
Nhấn mạnh yêu cầu chấm dứt tình trạng sở hữu chéo, chứ không phải hạn chế, ông An cho rằng, tình trạng sở hữu chéo ai cũng biết, những điểm mặt chỉ tên thì lại rất khó, vì có sự lòng vòng trong hệ thống tín dụng.
Để chấm dứt sở hữu chéo, những chính sách đang thiết kế vẫn chưa đủ mạnh, như chỉ giảm tỷ lệ cổ phần, giảm hạn mức cấp tín dụng. “Đây là giải pháp mang tính chất thụ động, còn chấm dứt sở hữu chéo liên quan tới công khai minh bạch và xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân dính dáng tới việc này. Do đó, cần thiết đặt lại mô hình cơ quan giám sát, kiểm tra liên quan tới ngân hàng”, ông An phát biểu.
Bởi, để xảy ra trường hợp như SCB, vi phạm đều liên quan tới cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng, hiện luật mới thiết kế ở một điều, cần quy định rõ hơn thành một chương và cần có cơ quan thanh tra, kiểm tra hoạt động tín dụng mang tính độc lập. Hiện đã có quốc gia tái thành lập lại cơ quan này, đại biểu An góp ý.
Theo ông An, không nhất thiết giảm cổ phần, room cấp vốn, thậm chí có thể cho phép sở hữu ở mức cao hơn, nhưng quản lý được để tổ chức cá nhân không dám, không thể sử dụng tài sản chéo với công ty của mình. Cần thiết chế mạnh mới có thể xử lý nghiêm.
Nêu con số hiện có khoảng 50 ngân hàng, ông An đặt vấn đề “có quá nhiều với nền kinh tế hay không? cần rà soát lại, cần thiết để giới hạn kỹ thuật”.
Hiện nhiều ngân hàng đã đạt chuẩn, áp dụng chuẩn mực quốc tế Basel 2 và 3 - tiêu chuẩn quản trị rủi ro. Cần tiếp tục luật hoá các tiêu chuẩn Basel II và III tại dự thảo luật.
Về cấp hạn mức tín dụng, ông Trịnh Xuân An đồng tình thời điểm này có thể áp room tín dụng, tuy nhiên, nếu đã áp chuẩn quốc tế trong quản trị rủi ro ngân hàng, tại sao vẫn duy trì mô hình hạn mức tín dụng? Dự luật lần này cần có điều, mục quy định biện pháp quản trị rủi ro, để có hệ thống luật phù hợp hoàn cảnh Việt Nam, chuẩn mực quốc tế mà các ngân hàng đang áp dụng.
Cần luật hóa quy định tính chính danh khi mở tài khoản.
Cũng liên quan đến sở hữu chéo, đại biểu Nguyễn Hải Trung, Giám đốc Công an TP.Hà Nội cho rằng, tình trạng sở hữu chéo, thao túng, lợi ích nhóm trong lĩnh vực ngân hàng vẫn là vấn đề đáng lo ngại. Đặc biệt là việc huy động vốn để cho vay giữa các doanh nghiệp thuộc hệ sinh thái của các tập đoàn kinh tế tư nhân.
Theo ông Trung, dự thảo luật giảm điều chỉnh tỷ lệ sở hữu của các cá nhân, tổ chức mang tính đại chúng, các tổ chức tín dụng… giúp cơ cấu cổ đông ngân hàng thông thoáng, lành mạnh hơn. Điều này “tránh quyền tự quyết tập trung vào một ông bà chủ nào đó, hạn chế điều hành của tổ chức phục vụ cho các công ty sân sau và nhóm lợi ích mà tổn hại đến ngân hàng hoặc nhóm cổ đông nhỏ”.
Tuy nhiên, theo ông Trung, thực tế vẫn tồn tại cổ đông lớn đứng danh hoặc không đứng danh HĐQT để điều hành, nắm cổ phần chi phối và điều hành hoạt động ngân hàng.
Ông Trung nhận xét: “Các quy định trong dự thảo mới chỉ mang tính kỹ thuật. Cần bổ sung thêm 2 vấn đề là tăng cường vai trò của Ngân hàng Nhà nước để hạn chế hành vi lạm quyền cổ đông lớn, quyền quản trị điều hành để thao túng hoạt động của các tổ chức tín dụng. Hai là, thêm biện pháp, giải pháp kiểm soát việc lách luật sử dụng nhiều cá nhân khác đứng tên cổ phần nhóm cổ đông lớn để điều hành tổ chức tín dụng”.
Về vấn đề cung cấp thông tin cho các cơ quan chuyên trách phòng chống tội phạm, dự thảo luật quy định cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài yêu cầu cung cấp thông tin khách hàng.
Tuy nhiên, theo ông Trung, trong thực tiễn, tội phạm công nghệ cao, đánh bạc, rửa tiền trên không gian mạng rất phức tạp, gây hậu quả nghiêm trọng. “Sau các vụ việc, lực lượng công an ngay lập tức truy xét dòng tiền, phong tỏa tài khoản. Nhưng với các quy định hiện hành thì không thể đáp ứng được việc phong tỏa kịp thời, các đối tượng ngay lập tức chuyển tiền đi rất nhanh nên tỷ lệ thu hồi được tiền rất ít”, ông Trung cho hay.
Theo Giám đốc Công an Hà Nội, để nâng cao hiệu quả phòng chống tội phạm cần quy định rút ngắn thời gian phong tỏa tài khoản, có thể giao Chính phủ nghiên cứu quy định chi tiết nội dung này.
Về quy định tính chính danh khi mở tài khoản ngân hàng, ông Trung nêu, trong đấu tranh phòng chống tội phạm cao thời gian qua nổi bật lên các thủ đoạn sử dụng giấy tờ giả mở tài khoản, nhằm gây khó khăn, tránh né. Theo ông, cần luật hóa quy định tính chính danh khi mở tài khoản.
Đồng thời trong luật này cần có quy định cụ thể về các điều kiện bắt buộc các tổ chức tín dụng phải có nền tảng công nghệ, cơ sở vật chất trong nhận diện khách hàng để đảm bảo tính chính danh; yêu cầu tổ chức tín dụng có trách nhiệm rà soát, phát hiện và phối hợp với cơ quan công an các cơ quan có liên quan xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm về tài khoản không chính danh.