Những căn nhà ống có diện tích nhỏ hẹp tại các đô thị đang bị biến thành "chuồng cọp", không có lối thoát cho người ở bên trong nhà nếu chẳng may có hỏa hoạn.

Bất an trong những nhà ống lồng sắt

Giữa tháng 5-2023, Hà Nội xảy ra vụ cháy ngôi nhà có ban công bị bịt kín bằng rào sắt ở phường Quang Trung, quận Hà Đông. Vụ cháy khiến bốn người chết, một người bị thương.

Ngôi nhà này được hàn khung sắt dạng ô mắt cáo phía trước ban công để ngăn trộm. Thời điểm xảy ra cháy, do không có cửa thoát nạn, lực lượng cứu hỏa đã phải cắt khung sắt ô mắt cáo trên tầng hai để chữa cháy.

Tại nhiều tuyến phố ở các quận Ba Đình, Đống Đa, Cầu Giấy, Nam Từ Liêm (TP Hà Nội), tình trạng nhà dân làm rào sắt kiên cố, thiếu lối thoát nạn ở ban công trước nhà khá phổ biến.

Bà Lê Tâm (47 tuổi, sống ở đường Đình Thôn, quận Nam Từ Liêm) cho biết: "Khu phố chúng tôi ở đông dân, người vãng lai đến thuê trọ đông nên hay xảy ra mất trộm. 

Nhiều nhà đầu tư hàng chục triệu đồng làm khung sắt rào phía trước để chống trộm. Rào sắt kiên cố nhưng cũng có một cửa nhỏ được khóa lại, chỉ mở ra khi cần thiết".

Cũng trên con đường này, nhiều hộ gia đình kinh doanh nhà trọ 2-3 tầng với hàng chục phòng trong những khu trọ có ban công cũng hàn khung sắt kín mít để chống trộm. Cả khu nhà chỉ có một lối thoát duy nhất là cầu thang bộ từ tầng một lên đến tum.

Tương tự trên phố Dương Khuê (phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy), hầu hết nhà dân đều hàn rào chắn ban công, tất cả các tầng đều được bịt kín bằng rào sắt. 

Ông Tùng (67 tuổi, sống ở phường Mai Dịch) nói việc bít kín các khu ban công bằng rào sắt không khác nào nhốt người vào trong nhà. Nếu không may xảy ra cháy, ngay cả hàng xóm muốn vào dập lửa giúp cũng không vào được thì làm gì có lối thoát hiểm.

"Theo tôi, cần phải có quy định chặt chẽ trước khi xây dựng nhà mặt phố để đảm bảo an toàn. Bởi vì như chúng ta đã biết, khi xảy ra cháy mà lan sang nhiều nhà bên cạnh thì hậu quả sẽ khôn lường", ông Tùng nói.

Cũng theo ông Tùng, việc xây dựng nhà ở không chỉ cần chú ý đến an toàn thoát hiểm tầng nổi mà ngay cả các tầng ngầm cũng cần quy định chặt chẽ về an toàn cháy nổ để tránh rủi ro.

Tại Hà Nội, không chỉ ban công ở những căn nhà ống mặt phố bị bít kín bằng rào sắt mà nhiều khu chung cư cũ hay các khu tập thể, nhà tái định cư, bất chấp nguy hiểm nhiều người dân vẫn tự ý dựng khung sắt, mở rộng sàn nhà rồi tự hàn hàng rào sắt xung quanh trên không để tăng diện tích sử dụng.

Cần áp dụng quy chuẩn PCCC

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Vũ Ngọc Anh - vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường (Bộ Xây dựng) - chia sẻ: Trước khi ban hành tiêu chuẩn quốc gia mới với nhà ở riêng lẻ, Bộ Xây dựng đã ban hành quy chuẩn 06:2022/BXD về an toàn cháy cho nhà và công trình. 

Nhưng quy chuẩn này dường như chưa được người dân quan tâm khi xây dựng nhà ở riêng lẻ.

Quy chuẩn này đang áp dụng với các tòa nhà lớn, nhà xưởng, chung cư cao tầng. 

Theo đó, cầu thang bộ phải bảo đảm không nhiễm khói, độ chịu lửa cao, khi có hỏa hoạn người dân có thể thoát xuống tầng một để ra ngoài; các tòa chung cư cao tầng phải thiết kế tầng lánh nạn, phòng lánh nạn bảo đảm yêu cầu ngăn khói, ngăn cháy để bảo vệ tính mạng người dân.

Với những công trình chung cư cao tầng, nhà xưởng công nghiệp tuân thủ quy chuẩn 06:2022/BXD nếu xảy ra cháy thì chỉ xảy ra cháy cục bộ, nhưng chi phí lắp đặt thiết bị PCCC cũng tốn kém hơn.

Để bảo vệ an toàn cho người dân đang sinh sống trong căn nhà riêng lẻ, đặc biệt là mô hình nhà ống phổ biến tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM hiện nay, Bộ Xây dựng đang hoàn thiện dự thảo tiêu chuẩn quốc gia nhà ở riêng lẻ theo hướng bổ sung các điều kiện trong thiết kế, thi công xây dựng.

Về các yêu cầu PCCC đối với nhà ở riêng lẻ hiện nay, Bộ Xây dựng đã ban hành những quy định mang tính nguyên tắc. 

Cụ thể, khi thiết kế phòng chống cháy cho nhà ở liên kế sẽ phải tuân thủ theo các quy định trong TCVN 2622 và các yêu cầu về an toàn cháy cho nhà và công trình như: phải tránh lửa cháy lan giữa hai nhà qua các ô cửa, có hệ thống cấp nước chữa cháy cho khu nhà ở liên kế, có giải pháp không cho khói từ buồng thang lan vào các tầng và ngược lại để đảm bảo yêu cầu thoát người khi có sự cố.

Các hộp vòi chữa cháy được đặt ở mỗi tầng tại các sảnh cầu thang và phải đảm bảo cung cấp nước chữa cháy khi xảy ra cháy. 

Nhưng theo ông Anh, các tiêu chuẩn này ít được người dân, chủ đầu tư, các cơ quan cấp phép về xây dựng, cấp phép PCCC quan tâm.

Ông Anh dẫn chứng hiện có nhiều khách sạn lưu trú ở TP Đà Nẵng, TP Nha Trang (Khánh Hòa) đang xây bít kín chỉ có duy nhất một cầu thang lên xuống. 

Mặt tiền khách sạn chỉ có 5m, chiều sâu tới 20m, nên nếu không may xảy ra cháy ở phía cầu thang thì du khách ở phòng phía sâu bên trong khó thoát nạn.

Khảo sát của Bộ Xây dựng cũng cho thấy hầu hết công trình nhà ở riêng lẻ hiện nay khu vực ban công, lô gia hay lối lên mái đều bị bịt kín bằng kết cấu kiên cố không có lối thoát nạn hoặc rất khó thoát nạn. 

Đây là nguyên nhân chính gây chết người khi xảy ra cháy tại các công trình nhà ống riêng lẻ ở các khu đô thị thời gian qua.

Theo Luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật thì bộ tiêu chuẩn quốc gia nhà ở riêng lẻ chỉ khuyến khích áp dụng, nếu nâng lên quy chuẩn mới bắt buộc tuân thủ. 

Vì thế, muốn bảo đảm an toàn phòng cháy cho nhà ở riêng lẻ cần đưa tiêu chuẩn vào quy chuẩn để bắt buộc áp dụng rộng rãi.