Bộ Công Thương vừa có tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ về việc chuyển Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia (A0) về Bộ Công Thương.
Hai phương án chuyển đổi mô hình A0
Bộ Công Thương cho hay, mô hình thị trường điện Việt Nam cũng như tham khảo kinh nghiệm quốc tế thì vai trò của A0 (gồm điều độ hệ thống điện – System Operator (SO) và điều hành giao dịch thị trường điện Market Operator (MO)) cùng với vai trò sở hữu lưới điện truyền tải của Tổng công ty truyền tải điện quốc gia — Transmission Owner (TO) là những chức năng có mối quan hệ mật thiết do đây là những dịch vụ cơ bản của hệ thống điện, có tính độc quyền tự nhiên.
Do đó, việc kết hợp giữa ba dịch vụ (TO-SO-MO) sẽ quyết định mô hình tổ chức của A0. Tuy nhiên, để thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ưu tiên chuyển nguyên trạng A0 (SO và MO) về Bộ Công Thương.
Việc chuyển đổi quản lý, chỉ đạo A0 từ EVN về Bộ Công Thương, Bộ này cho biết có thể thực hiện theo một trong hai phương án.
Phương án 1, A0 trở thành đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp dịch vụ vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện trực thuộc Bộ Công Thương.
Phương án 2, A0 trở thành Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên (TNHH MTV) Vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện 100% vốn Nhà nước trực thuộc Bộ Công Thương.
Bộ Công Thương đánh giá cả hai phương án này đều đảm bảo các tiêu chí về tính độc lập, khách quan của A0 so với hiện tại, khả năng phối hợp với các đơn vị liên quan và khả năng linh hoạt đổi mới, sáng tạo.
Tuy nhiên, trong điều kiện hiện nay, để đáp ứng mục tiêu chuyển nguyên trạng A0 về trực thuộc Bộ Công Thương, Bộ Công Thương đánh giá mô hình đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp dịch vụ vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện là phù hợp. Trong giai đoạn tiếp theo, sau khi Luật giá và Luật điện luật sửa đổi được ban hành, có thể xem xét thêm phương án 2.
 |
Bên trong Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia. Ảnh: EVN |
Bộ cũng cho rằng, trong trường hợp A0 chuyển thành đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ Công Thương, cần phải có cơ chế tài chính đặc thù đủ đảm bảo duy trì mức lương và phụ cấp tương đương với mức hiện hưởng. Mục đích để đảm bảo tránh xáo trộn về nhân lực của A0 dẫn đến những rủi ro về vận hành ổn định, an toàn và hiệu quả hệ thống điện, đặc biệt trong thời gian chuyển giao và hoàn thiện mô hình tổ chức.
Cần rà soát, sửa đổi nhiều quy định hiện hành
Bộ Công Thương cho biết, qua rà soát các quy định pháp luật hiện hành thì Bộ không có chức năng thực hiện việc quản lý, điều hành trực tiếp A0. Do đó để điều chỉnh việc quản lý, chỉ đạo A0 về Bộ Công Thương theo quy định cần phải sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật.
Cụ thể, cần rà soát, sửa đổi bổ sung Nghị định số 26/2018/NĐ-CP quy định Điều lệ tổ chức và hoạt động của Tập đoàn Điện lực Việt Nam để bỏ A0 khỏi danh sách các đơn vị trực thuộc EVN.
Cùng đó rà soát, sửa đổi bổ sung Nghị định số 96/2022/NĐ-CP để bổ sung, làm rõ thêm chức năng “chỉ huy điều hành hệ thống sản xuất, truyền tải, phân phối và pháp bổ điện năng trong hệ thống điện quốc gia” trong nhiệm vụ của Bộ Công Thương.
Đối với Bộ Công Thương cũng cần rà soát, sửa đổi bổ sung các thông tư quy định về hệ thống điện truyền tải, hệ thống điện phân phối, quy trình điều độ hệ thống điện… để chuyển chức năng điều hành, chỉ đạo A0 từ EVN về Bộ Công Thương...
Về cơ sở vật chất của A0 hiện đều nằm trong cùng toà nhà với EVN, các chi phí duy trì hoạt động và trả lương đều từ nguồn của EVN nên để đảm bảo A0 tiếp tục hoạt động ổn định, tránh xáo trộn có thể ảnh hưởng đến an ninh cung cấp điện, cần có lộ trình phù hợp để chuyển nguyên trạng các tài sản, nhân sự hiện nay sang Bộ Công Thương theo các quy định của pháp luật về quản lý tài sản cộng, đơn vị sự nghiệp công lập, viên chức.
A0 được thành lập năm 1994, nhiệm vụ trọng tâm là chỉ huy điều hành hệ thống sản xuất, truyền tải, phân phối điện năng trong hệ thống điện quốc gia, nhằm đạt kết quả tối ưu về kỹ thuật và kinh tế, đảm bảo hệ thống điện quốc gia vận hành liên tục, tin cậy, an toàn.
Qua quá trình phát triển, A0 đảm nhận hai chức năng được quy định trong Luật Điện lực: Đơn vị điều độ hệ thống điện quốc gia và Đơn vị điều hành giao dịch thị trường điện lực.
Hiện trạng A0 gồm Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia có trụ sở ở Hà Nội và các Trung tâm Điều hộ hệ thống điện miền (A1 ở miền Bắc, A2 ở miền Nam, A3 ở miền Trung). Tổng cộng nhân sự của A0 có 454 người, phần lớn nhân sự là lao động trình độ cao, trình độ đại học trở lên, cũng là lực lượng trực tiếp sản xuất.
Hiện nay, A0 là đơn vị hạch toán phụ thuộc của EVN. Trước đó, trong Quyết định 168/QĐ-TTg ngày 7-2-2017 của Thủ tướng đã quy định A0 sẽ chuyển thành công ty TNHH MTV vận hành hệ thống điện và thị trường điện hạch toán độc lập trong EVN trong giai đoạn 2019-2020, sau đó chuyển thành đơn vị độc lập về nhân sự, pháp lý, tài chính, không chung lợi ích với bên bán điện và bên mua điện, do nhà nước năm giữ 100% vốn điều lệ giai đoạn 2021-2025. Tháng 9-2018 khi Uỷ ban Quản lý vốn được thành lập, nhiệm vụ tái cơ cấu A0 được giao cho cơ quan này, nhưng đến nay việc tái cơ cấu A0 vẫn chưa được phê duyệt và triển khai thực hiện.
