Quá chú trọng đến các ưu đãi cho chủ đầu tư nhà ở xã hội

Sáng 19-6, nêu ý kiến thảo luận về dự án Luật Nhà ở (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Văn Hiển (viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp) nêu rõ chính sách về phát triển, quản lý nhà ở xã hội để bán, cho thuê, cho thuê - mua là một nhóm chính sách quan trọng trong sửa đổi luật.

Tuy nhiên, theo ông Hiển, qua nghiên cứu cho thấy chính sách này được thể hiện trong dự thảo luật chưa thể hiện trúng, xử lý đúng vướng mắc trong thực tiễn.

Ông Hiển nêu 2 vấn đề vướng mắc chính. Cụ thể, chính sách mà dự thảo đang đi theo hướng cố gắng bảo đảm cho người có thu nhập thấp và đối tượng chính sách được hưởng sở hữu nhà ở xã hội thay vì bảo đảm cho người dân có quyền có chỗ ở hợp pháp.

Trong khi nhà ở là tài sản quá lớn, quá sức với đại bộ phận người có thu nhập thấp. Vì vậy việc mua, sở hữu một căn hộ, dù trả góp cũng là gánh nặng tài chính quá lớn.

Do vậy, nếu cứ gắn mục tiêu này sẽ dẫn đến hệ quả người dân khai man các điều kiện như thu nhập, diện tích để hưởng lợi mua nhà ở xã hội giá thấp hoặc người có tiền mượn tên công nhân mua đăng ký dẫn tới đầu cơ...

Bất cập thứ hai, theo ông Hiển, là không tách bạch phát triển nhà ở xã hội với quản lý, vận hành nhà ở xã hội. Quá chú trọng đến các ưu đãi cho bên cung tức là nhà đầu tư hơn là các ưu đãi cho bên cầu, tức là người có thu nhập thấp.

Các chủ đầu tư được ưu đãi vốn, lãi suất thấp, thời gian vay dài, được miễn, giảm thuế đất đai, còn người mua nhà được nhận ưu đãi lớn nhất là mức giá nhà thấp. Giá thấp dẫn đến các hệ quả.

Ông Hiển đề nghị chính sách về nhà ở xã hội cần hướng tới các mục tiêu rõ ràng và khả thi hơn, cụ thể cần tập trung vào mục tiêu cốt yếu của phát triển nhà ở xã hội đáp ứng nhu cầu có nơi ở phù hợp cho người dân, không phải là đáp ứng nhu cầu sở hữu nhà ở.

Với định hướng đó, nhà ở xã hội phải được điều chỉnh theo hướng tăng nhà ở cho thuê, nguồn hỗ trợ của ngân sách nhà nước được phân chia phù hợp cho cả ba bên chủ đầu tư, cơ quan quản lý vận hành và người dân.

Bên cạnh đó, cần tách bạch giữa chính sách phát triển nhà ở xã hội với chính sách quản lý vận hành xã hội, tách bạch giữa đầu tư nhà giá rẻ để bán, để thuê mua với đầu tư nhà ở xã hội để cho thuê...

Đề nghị mở rộng đối tượng hưởng chính sách nhà ở xã hội

Nêu ý kiến sau đó, đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Thái Nguyên) đề nghị mở rộng hơn khái niệm nhà ở xã hội.

Trong đó, ông nêu rõ cần tránh quan niệm bất thành văn nhà ở xã hội là nhà ở cho đối tượng loại 2, giá rẻ đi cùng chất lượng kém, không đảm bảo các điều kiện sử dụng cho người dân đã tồn tại ở một số dự án thời gian qua và với nhà tái định cư gây bức xúc dư luận.

"Quyền có chỗ ở an toàn tốt hơn luôn là nhu cầu chính đáng, nên chăng đưa khái niệm nhà giá thấp thay cho nhà giá rẻ trong tiếp cận, xây dựng chính sách để thúc đẩy phát triển thị trường nhà ở, cả nhà ở xã hội và nhà ở thương mại.

Trong đó, Nhà nước sử dụng các công cụ thuế, tín dụng, hỗ trợ đầu tư từ ngân sách, chính sách đất đai để bù vào giá trị cần đầu tư tăng thêm trên nguyên tắc kinh tế thị trường.

Từ đó, để giảm giá bán, giá thuê nhà cho các đối tượng chính sách và coi đây là nguồn vốn đầu tư cho an sinh xã hội", ông Thành nêu và cho rằng dự thảo luật cũng đề cập đến vấn đề này nhưng cần làm sâu sắc thêm.

Đại biểu Phạm Hùng Thắng (Hà Nam) cho biết dự thảo quy định công nhân, người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp trong khu công nghiệp là một trong những đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội.

Tuy nhiên, hiện nay các doanh nghiệp hoạt động ngoài khu công nghiệp phát triển khá mạnh. Nhu cầu mua nhà ở xã hội của công nhân, người lao động khu vực này không nhỏ.

Vì vậy, ông Thắng đề nghị rà soát, bổ sung thêm các đối tượng được hưởng chính sách để đảm bảo công bằng.