Thực hiện Nghị quyết số 88/NQ-CP của Chính phủ về Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5/2023 trực tuyến với địa phương; thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái tại Công văn số 4019/VPCP-KTTH ngày 1/6/2023 và Công văn số 4174/VPCP-KTTH ngày 7/6/2023 của Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính đã xây dựng dự án nghị định theo trình tự, thủ tục rút gọn được quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Dự án nghị định đã được gửi lấy ý kiến bộ, ngành, địa phương và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, các tổ chức, cá nhân, Bộ Tài chính đã nghiên cứu, tiếp thu, giải trình ý kiến tham gia và hoàn thiện hồ sơ dự án nghị định. Trên cơ sở này, Bộ Tài chính đã có công văn gửi xin ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp về dự án nghị định. Ngày 20/6/2023, Bộ Tư pháp đã có Báo cáo thẩm định số 107/BCTĐ-BTP về dự án nghị định. Bộ Tài chính đã nghiên cứu tiếp thu, giải trình ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp và đã có tờ trình chính thức gửi Chính phủ về dự án nghị định của Chính phủ về mức thu lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước.
Theo đó, tại dự thảo nghị định, Bộ Tài chính trình Chính phủ quy định mức thu LPTB lần đầu đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước. Cụ thể, từ ngày nghị định này có hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2023, mức thu LPTB bằng 50% mức thu quy định tại Nghị định số 10/2022/NĐ-CP ngày 15/1/2022 của Chính phủ quy định về LPTB và các nghị quyết hiện hành của HĐND hoặc quyết định hiện hành của UBND tỉnh, TP trực thuộc trung ương về mức thu LPTB tại địa phương và các văn bản sửa đổi, bổ sung, thay thế (nếu có). Từ ngày 1/1/2024 trở đi, mức thu LPTB tiếp tục thực hiện theo quy định tại Nghị định số 10/2022/NĐ-CP ngày 15/1/2022 của Chính phủ quy định về LPTB và các nghị quyết hiện hành của HĐND hoặc quyết định hiện hành của UBND tỉnh, TP trực thuộc trung ương về mức thu LPTB tại địa phương.
Nghị định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2023 đến hết ngày 31/12/2023.
Theo Bộ Tài chính, việc tiếp tục giảm 50% mức thu LPTB đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước có tác động tích cực đối với người tiêu dùng, nhà sản xuất và phân phối ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước và kinh tế - xã hội.
Tuy nhiên, việc giảm LPTB sẽ tác động tới thu ngân sách nhà nước (NSNN). Theo đánh giá, việc giảm 50% mức thu LPTB đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước có thể làm giảm thu NSNN về LPTB khoảng 8.000 - 9.000 tỷ đồng (trong 6 tháng đầu năm 2022, số giảm thu LPTB về mặt chính sách là 8.727 tỷ đồng).
Ngoài ra, việc giảm 50% mức thu LPTB đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước có thể tác động đến cân đối thu NSNN của các địa phương. Theo quy định của Luật NSNN, khoản thu LPTB thuộc ngân sách địa phương.
Việc giảm 50% mức thu LPTB đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước đã làm tăng số lượng xe ô tô tiêu thụ và đăng ký, nên số thu từ LPTB, thuế TTĐB và thuế GTGT có thể tăng.
Tuy nhiên, thực tế số thu thuế TTĐB và thuế GTGT chỉ tập trung ở 8 địa phương là Vĩnh Phúc, Hải Dương, Hải Phòng, Ninh Bình, Đà Nẵng, Quảng Nam, Bình Dương, TP. Hồ Chí Minh (là nơi có các công ty sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước) và số thu LPTB chỉ tăng ở 11 địa phương, 52 địa phương còn lại đều giảm thu từ chính sách này (địa phương đã có yêu cầu ngân sách trung ương cấp bù khoản hụt thu này để đảm bảo cân đối ngân sách địa phương).
Thời điểm năm 2020 và năm 2022 là thời điểm dịch Covid-19 trong nước đã dần được kiểm soát mặc dù trên thế giới vẫn còn nghiêm trọng. Tại thời điểm đó, nguyên nhân chính dẫn đến khó khăn của ngành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước là do đứt gẫy chuỗi cung ứng dẫn đến gián đoạn nguồn cung, nhu cầu mua xe của người dân vẫn nhiều, chưa chịu ảnh hưởng của yếu tố lạm phát.
Theo đó, việc giảm 50% mức thu LPTB đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước theo Nghị định số 70/2020/NĐ-CP và Nghị định số 103/2021/NĐ-CP đã khuyến khích các nhà sản xuất, phân phối ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước nối lại chuỗi cung ứng, đáp ứng nhu cầu mua xe của người dân để được hưởng ưu đãi của chính sách, dẫn đến số lượng tiêu thụ ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước tăng lên mạnh, nên nguồn thu NSNN trong đó thuế TTĐB, thuế GTGT cũng tăng lên đã bù đắp được phần giảm thu LPTB về mặt chính sách.
Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, sức mua và tiêu dùng được đánh giá là khác so với bối cảnh trong giai đoạn năm 2020 - 2022, nhu cầu mua xe của người dân có thể thấp hơn. Theo đó, việc tiếp tục thực hiện chính giảm 50% mức thu LPTB đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước vào giai đoạn hiện nay thì việc tăng thu từ thuế TTĐB và thuế GTGT có thể sẽ không đủ để bù đắp cho việc giảm LPTB.
Trước đó, cho ý kiến vào dự thảo nghị định, tại Báo cáo thẩm định số 107/BC-BTP ngày 20/6/2023, Bộ Tư pháp đã nhất trí về các nội dung sự cần thiết ban hành văn bản; sự phù hợp của dự thảo nghị định với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước; tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật; tính khả thi của dự thảo. Bên cạnh đó, là sự cần thiết, tính hợp lý, chi phí tuân thủ các thủ tục hành chính; việc lồng ghép vấn đề bình đẳng giới trong dự thảo Nghị định.
Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam, mặc dù có sự cải thiện đáng kể nguồn cung nhưng tình hình ngành công nghiệp ô tô trong quý I/2023 còn vẫn gặp nhiều khó khăn, doanh số bán hàng có sự suy giảm, đặc biệt là trong những tháng cuối năm 2022 (thời điểm Tết Nguyên đán) cho thấy những tín hiệu bất thường và đáng ngại đối với DN trong ngành ô tô Việt Nam. Doanh số bán hàng trong 2 tháng cuối năm 2022 giảm mạnh và đặc biệt doanh số bán hàng tháng 1/2023 sụt giảm tới 44% so với cùng kỳ năm trước và giảm 51% so với tháng trước liền kề. Tổng doanh số bán hàng của các thành viên VAMA cho đến hết tháng 5/2023 giảm 43% so với cùng kỳ năm trước.
T.M