Theo quyết định khởi tố vụ án, căn cứ quyết định xử phạt hành chính, ngày 15.7.2010 của UBND H.Bắc Bình (vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai) đối với bà Nguyễn Thị Duyên (trú thôn Thái Thành, xã Hồng Thái, H.Bắc Bình) về hành vi chiếm đất công, quy định tại khoản 1, điều 9, Nghị định 105/2009 của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực đất đai.
Sau khi bị xử phạt nhưng bà Duyên không khắc phục hậu quả, mà tiếp tục tác động lên đất, đến cuối năm 2018 thì bà Duyên đã bán lại đất đã lấn chiếm trái phép nêu trên cho ông Lâm Văn Phúc.
Quyết định khởi tố vụ án hình sự này còn nêu: Ngày 28.10.2014, UBND H.Bắc Bình tiếp tục ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai đối với bà Nguyễn Thị Duyên về hành vi chiếm đất chưa sử dụng, do UBND xã Hải Ninh (H.Bắc Bình) quản lý với diện tích 2.997,6 m2, theo Nghị định 105/2009 của Chính phủ.
Sau khi phục hồi điều tra nguồn tin tố giác tội phạm (ngày 1.6), Cơ quan CSĐT Công an H.Bắc Bình nhận thấy có dấu hiệu tội phạm của tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai theo quy định tại khoản 1, điều 299, bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Do vậy, căn cứ bộ luật Tố tụng hình sự (điều 36, 143, 153, 154), Cơ quan CSĐT Công an H.Bắc Bình đã khởi tố vụ án hình sự để điều tra theo quy định pháp luật.
Như Thanh Niên đã đưa tin, tháng 11.2022, sau khi thanh tra phát hiện các sai phạm đất đai tại xã Hải Ninh có dấu hiệu hình sự, Chủ tịch UBND H.Bắc Bình có quyết định chuyển hồ sơ đến Cơ quan CSĐT Công an H.Bắc Bình thụ lý giải quyết. Tuy nhiên, trong khi chờ kết luận giám định đất đai từ cơ quan giám định, do hết thời hiệu nên vụ việc đã phải đình chỉ giải quyết. Đến ngày 1.6.2023 thì phục hồi điều tra do đã có kết luận giám định thiệt hại về đất đai từ Sở TN-MT Bình Thuận.
Ngày 16.12.2019, UBND xã Hải Ninh đã mời bà Nguyễn Thị Duyên lên làm việc để hợp thức hóa bằng việc bà Duyên trả lại đất cho nhà nước từ năm 2010 (nhưng thực chất bà Duyên không trả mà cho thuê). Sau đó UBND xã lập thủ tục cho các ông Lâm Văn Phúc và Lâm Văn Hậu thuê đất, việc này dẫn đến UBND H.Bắc Bình đã đồng ý theo đề xuất của UBND xã cho các cá nhân thuê đất trái với quy định của pháp luật.
Thanh tra của UBND H.Bắc Bình cho rằng UBND xã Hải Ninh buông lỏng quản lý đất đai, không xử lý dứt điểm trường hợp lấn chiếm đất trái phép của bà Nguyễn Thị Duyên, để bà này tiếp tục cho thuê trồng thanh long trên đất lấn chiếm trái phép.
Theo UBND H.Bắc Bình, bà Duyên đã lấn chiếm 51.404 m2 đất của nhà nước trong hơn 8 năm liên tục (từ 2010 - 2019).
Đến năm 2019, bà Duyên sang nhượng trái phép diện tích đất này cho các ông Lâm Văn Phúc, Lâm Văn Hậu (việc UBND xã Hải Ninh và Phòng TN-MT huyện tham mưu UBND huyện đồng ý cho ông Phúc, ông Hậu và một người nữa thuê thực ra là để hợp thức hóa việc bà Duyên đã sang nhượng đất trái phép từ trước đó - PV).
UBND H.Bắc Bình cho rằng việc làm này của UBND xã Hải Ninh gây bức xúc dự luận tại địa phương, ảnh hưởng xấu đến công tác quản lý đất đai, thất thoát ngân sách nhà nước cần phải xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.