Một diễn biến gây chú ý lớn cuối tuần rồi là căng thẳng đối đầu giữa Nga và nhóm lính đánh thuê Wagner - một lực lượng chính hỗ trợ Nga trong chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Tối 23-6, lãnh đạo Công ty quân sự tư nhân Wagner Evgeny Prigozhin lên tiếng tố quân Nga tấn công lực lượng Wagner khiến một lượng lớn lính Wagner thiệt mạng và dẫn lính Wagner đổ về Nga, theo đài RT.
Ông Mykhailo Podolyak, cố vấn tổng thống Ukraine, cho biết chỉ trích việc ông Prigozhin “đột nhiên” xoay chiều khi sự leo thang của Wagner đã “gần như vô hiệu hóa” ông Putin.
Moscow bác lời tố của ông Prigozhin rằng quân Nga tấn công lính Wagner, gọi hành động của lính Wagner là phản quốc và cáo buộc ông Prigozhin kích động nổi dậy. Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố tất cả những ai có ý định phản quốc sẽ bị trừng phạt, cho biết các lực lượng vũ trang Nga đã nhận được tất cả mệnh lệnh cần thiết.
Wagner rút quân khi còn cách Moscow 200 km
Ông Prigozhin cho biết trong ngày 24-6 lính Wagner đã kiểm soát các cơ sở quân sự ở TP Rostov-on-Don (tỉnh Rostov) và TP Voronezh (tỉnh Voronezh) và tiếp tục tiến về Moscow. TP Rostov-on-Don (nơi đóng đại bản doanh Bộ Chỉ huy chiến dịch quân sự đặc biệt nhắm vào Ukraine, cách biên giới Ukraine 120 km) cách Moscow 1.060 km. TP Voronezh (nằm giữa đường từ Rostov-on-Don đến Moscow) cách TP Rostov-on-Don khoảng 600 km về phía bắc, cách Moscow 500 km về phía nam.
Bộ Quốc phòng Nga kêu gọi lính Wagner ngừng nổi dậy và quay lại căn cứ. Tuy nhiên, đến gần 14 giờ ngày 24-6, RT dẫn lời Tỉnh trưởng Lipetsk Igor Artamonov cho biết lực lượng Wagner di chuyển qua tỉnh Lipetsk (cách Moscow 370 km về phía nam).
Trước tình hình này, Moscow triển khai chiến dịch chống khủng bố. Thị trưởng Sergey Sobyanin thậm chí thông báo toàn dân thủ đô nghỉ làm vào ngày đầu tuần 25-6 và hạn chế đi lại để “giảm thiểu rủi ro”.
 |
Các chiến binh Wagner chuẩn bị rút khỏi trụ sở của Quân khu phía Nam của Nga ở TP Rostov-on-Don, tỉnh Rostov (Nga) để trở về căn cứ tối 24-6. Ảnh: AFP/GETTY IMAGES |
Tuy nhiên, hơn 3 tiếng sau đó Wagner tuyên bố rút quân khi theo lời ông trùm Wagner thì lực lượng này còn cách Moscow 200 km. Theo ông Prigozhin, cuộc nổi dậy hiện đã đến bờ vực đổ máu lớn và các đội quân tiến công của Wagner sẽ quay lại doanh trại của họ “theo kế hoạch” để tránh đổ máu.
Tối 24-6, tình hình trung tâm Rostov-on-Don, nơi ông Prigozhin tuyên bố kiểm soát sáng cùng ngày trở lại bình thường, cảnh sát giao thông hộ tống đoàn xe Wagner rời TP, theo hãng thông tấn TASS. Tỉnh trưởng Rostov Vasily Golubev xác nhận lính Wagner đã rời TP Rostov-on-Don quay lại doanh trại.
Hình ảnh từ RT sáng sớm 25-6 cho thấy những con đường ngập rác và dấu vết xe tăng trên đường phố Rostov-on-Don. Thị trưởng Alexander Logvinenko cho biết các phương tiện quân sự của Wagner làm hư hơn 10.000 m2 mặt đường ở Rostov-on-Don, việc sửa chữa dự kiến mất hai ngày.
Hình ảnh từ hãng thông tấn RIA Novosti cho thấy tình hình ở trung tâm Rostov-on-Don rất yên bình, công tác dọn dẹp đang được tiến hành, giao thông không gặp trở ngại.
Cơ quan Đường bộ Nga Rosavtodor thông báo phần lớn hạn chế đi lại trên đường bộ và đường cao tốc được dỡ bỏ, tuy nhiên một số hạn chế trên đường M4 nối Moscow với các TP phía nam tạm thời sẽ được duy trì.
Nga hủy kiện, ông trùm Wagner sẽ sang Belarus
Diễn biến này đến sau khi nhóm Wagner và Nga đạt thỏa thuận thông qua sự trung gian của Belarus. Theo Văn phòng tổng thống Belarus, Tổng thống Alexander Lukashenko đã phối hợp với Tổng thống Putin và đàm phán thành công với ông Prigozhin. Theo thông tin từ điện Kremlin thì ông Lukashenko đã chủ động đề xuất làm trung gian vì đã quen biết ông Prigozhin được 20 năm.
Văn phòng tổng thống Belarus cho biết sau cuộc đàm phán kéo dài “cả ngày”, ông Prigozhin đồng ý từ bỏ cuộc binh biến và thực hiện các bước tiếp theo để giảm căng thẳng, để đổi lại “một lựa chọn có lợi và có thể chấp nhận được nhằm giải quyết tình hình với sự đảm bảo an ninh cho các chiến binh Wagner”.
Về phía Nga, người phát ngôn điện Kremlin Dmitry Peskov xác nhận thông tin này và cho biết Nga thống nhất hủy kiện ông trùm Wagner và sẽ đảm bảo an ninh cho ông Prigozhin rời Nga để đến Belarus. Các chiến binh Wagner tham gia nổi loạn sẽ không phải đối mặt vấn đề pháp lý. Các chiến binh Wagner không tham gia vụ việc sẽ được ký tiếp hợp đồng với Bộ Quốc phòng Nga nếu muốn.
“Các bạn sẽ hỏi tôi điều gì sẽ xảy ra với cá nhân ông Prigozhin. Một vụ án hình sự chống lại ông ấy sẽ hủy bỏ và ông ấy sẽ tới Belarus” - ông Peskov xác nhận với các PV tại cuộc họp báo ngày 24-6, đồng thời nhấn mạnh rằng Tổng thống Putin sẽ đảm bảo an ninh cho ông Prigozhin rời Nga để đến Belarus.
Ông Peskov cũng khẳng định rằng vụ việc không ảnh hưởng đến tiến trình của chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine: “Chiến dịch quân sự đặc biệt vẫn tiếp tục, các chiến binh của chúng tôi trên tiền tuyến đã thể hiện chủ nghĩa anh hùng, họ đang làm chệch hướng cuộc phản công của lực lượng vũ trang Ukraine một cách cực kỳ hiệu quả. Và chiến dịch sẽ tiếp tục”.
Bộ Ngoại giao Nga cảnh báo bất kỳ nỗ lực nào của các quốc gia phương Tây nhằm “lợi dụng tình hình trong nước của Nga để đạt được các mục tiêu bài Nga” sẽ vô ích, theo RT.•
Phản ứng của các nước
Trong ngày 24-6, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan gọi điện thoại cho người đồng cấp Nga Vladimir Putin bày tỏ sự ủng hộ hoàn toàn với các bước đi của giới lãnh đạo Nga. Iran gọi cuộc nổi dậy là vấn đề nội bộ của Nga và “Iran ủng hộ luật pháp ở Liên bang Nga”. Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro tuyên bố ủng hộ ông Putin, lên án hành động của Wagner, khẳng định ông bác bỏ “bất kỳ sự thay đổi quyền lực hoặc nổi dậy bạo lực hoặc vi hiến nào”.
Các lãnh đạo Anh, Mỹ, Pháp và Đức điện đàm thảo luận về tình hình ở Nga, nhắc lại việc tiếp tục ủng hộ chủ quyền Ukraine.
Các ngoại trưởng G7 cũng liên lạc về vụ việc. Ngoại trưởng Mỹ đã gọi điện thoại cho ngoại trưởng Ukraine, ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ và ngoại trưởng Ba Lan thảo luận về tình hình.
Ông Josep Borrell, đại diện cấp cao Liên minh châu Âu về chính sách đối ngoại và an ninh (EU), tránh bình luận trực tiếp về vấn đề, gọi đây là việc “nội bộ” của Nga nhưng cho biết EU đã kích hoạt hệ thống ứng phó khủng hoảng. Ông Borrell cũng khẳng định “sự hỗ trợ của EU cho Ukraine không suy giảm”.