Bất chấp việc lãi suất tăng liên tục trong 18 tháng qua, lạm phát ở nhiều nền kinh tế hàng đầu vẫn ở mức cao, trong khi chi phí đi vay tăng vọt đã gây ra sự sụp đổ ngân hàng nghiêm trọng nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 15 năm trước.
"Nền kinh tế toàn cầu đang ở thời điểm quan trọng. Những thách thức nghiêm trọng phải được giải quyết", Agustin Carstens, Tổng giám đốc BIS cho biết trong báo cáo thường niên của tổ chức được công bố vào Chủ nhật (25/6).
"Thời gian để theo đuổi tăng trưởng ngắn hạn một cách ám ảnh đã qua. Chính sách tiền tệ bây giờ phải khôi phục lại sự ổn định giá cả. Chính sách tài khóa phải được củng cố”, báo cáo cho biết.
Claudio Borio, người đứng đầu đơn vị kinh tế và tiền tệ của BIS cho biết, có nguy cơ "tâm lý lạm phát" hiện đang hình thành mặc dù các đợt tăng lãi suất lớn hơn dự kiến ở Anh và Na Uy vào tuần trước cho thấy các ngân hàng trung ương đang nỗ lực để giải quyết vấn đề.
Tuy nhiên, những thách thức các ngân hàng trung ương hiện đang là trường hợp duy nhất theo tiêu chuẩn sau Thế chiến II. Đây là lần đầu tiên trên khắp thế giới, lạm phát gia tăng cùng tồn tại với các lỗ hổng tài chính phổ biến.
Báo cáo của BIS cho biết, lạm phát duy trì ở mức cao càng lâu thì yêu cầu thắt chặt chính sách càng mạnh mẽ và kéo dài, đồng thời cảnh báo rằng khả năng xảy ra thêm các vấn đề trong lĩnh vực ngân hàng hiện là quan trọng.
Nếu lãi suất đạt đến mức giữa những năm 1990 thì gánh nặng trả nợ tổng thể đối với các nền kinh tế hàng đầu sẽ đạt mức cao nhất trong lịch sử.
"Tôi nghĩ rằng các ngân hàng trung ương sẽ kiểm soát lạm phát. Đó là công việc của họ để khôi phục sự ổn định giá cả. Câu hỏi đặt ra là chi phí sẽ là bao nhiêu”, ông Claudio Borio cho biết.
Khủng hoảng ngân hàng
Báo cáo của BIS cho thấy trong lịch sử, khoảng 15% chu kỳ tăng lãi suất đã gây ra căng thẳng nghiêm trọng trong hệ thống ngân hàng, mặc dù tần suất tăng lên đáng kể nếu lãi suất tăng, lạm phát gia tăng hoặc giá nhà tăng mạnh.
BIS cho biết: “Mức nợ rất cao, lạm phát toàn cầu gia tăng đáng kể và giá nhà tăng mạnh trong thời kỳ đại dịch đã kiểm tra tất cả các vấn đề này”.
BIS cũng ước tính rằng chi phí hỗ trợ dân số già sẽ tăng lần lượt khoảng 4% và 5% GDP ở các nền kinh tế thị trường tiên tiến và mới nổi trong 20 năm tới.
Nếu chính phủ không thắt lưng buộc bụng, điều đó sẽ đẩy nợ lên trên 200% và 150% GDP vào năm 2050 ở các nền kinh tế thị trường tiên tiến và mới nổi và thậm chí có thể cao hơn nếu tốc độ tăng trưởng kinh tế suy yếu.
Một phần của báo cáo được công bố cũng đưa ra kế hoạch chi tiết "thay đổi cuộc chơi" cho một hệ thống tài chính phát triển, mà các loại tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương và tài sản ngân hàng được mã hóa tăng tốc và thông minh hóa các giao dịch và thương mại toàn cầu.
Bình luận thêm về bức tranh kinh tế, Agustin Carstens, Tổng giám đốc BIS cho biết, trọng tâm hiện nay là các nhà hoạch định chính sách phải hành động.
“Những kỳ vọng không thực tế đã xuất hiện kể từ cuộc Đại khủng hoảng tài chính và đại dịch Covid-19 về mức độ và sự bền bỉ của hỗ trợ tài chính và tiền tệ cần phải được điều chỉnh”, ông cho biết.
BIS cho rằng, một cuộc hạ cánh mềm của nền kinh tế - trong đó lãi suất tăng mà không gây ra suy thoái hoặc sự cố ngân hàng lớn - vẫn có thể xảy ra, nhưng đó là một tình huống khó khăn.
Các nhà phân tích tại Bank of America tính toán rằng, đã có tổng cộng 470 lần tăng lãi suất trên toàn cầu trong 2 năm qua so với 1.202 lần cắt giảm lãi suất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã nâng lãi suất 500 điểm cơ bản từ mức gần bằng 0, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã tăng lãi suất của khu vực đồng euro thêm 400 điểm cơ bản và nhiều nền kinh tế đang phát triển trên thế giới đã tăng lãi suất nhiều hơn thế.
Câu hỏi đặt ra là sẽ cần thêm những gì, đặc biệt là với những dấu hiệu cho thấy các công ty đang tận dụng cơ hội để tăng lợi nhuận và người lao động hiện đang yêu cầu mức lương cao hơn để ngăn chặn sự xói mòn thêm về mức sống.
“Những thành quả dễ dàng đã đạt được và chặng đường cuối cùng sẽ khó khăn hơn”, ông Claudio Borio cho biết khi đề cập đến những thách thức mà các ngân hàng trung ương hiện phải đối mặt với lạm phát quay trở lại mức an toàn.