Ngày nay nhiều cặp vợ chồng không hiếm muộn vẫn chọn phương pháp thụ tinh ống nghiệm với mong muốn có nhiều con cùng một lúc - Ảnh: DUYÊN PHAN
"Sinh một lần đủ vốn luôn", "Thích quá, xin chúc mừng", "Ôi, rất đầy đủ"... Đó là cảm xúc phổ biến của rất nhiều người khi đọc thông tin Bệnh viện Sản nhi tỉnh Phú Thọ vừa mổ lấy thai thành công cho sản phụ 25 tuổi mang thai ba (một trai, hai gái).
Đây là trường hợp tam thai tự nhiên hiếm gặp, chỉ 1/200.000 ca sinh.
Cuộc chiến sinh tồn
Chính từ "hiếm gặp" đã nói lên độ trắc trở của một thai kỳ. Phía sau câu chuyện chào đời của ba em bé là "cuộc chiến sinh tồn" của sản phụ và sự lo lắng của các y bác sĩ.
Và sự thật, không giống các ca mang thai thông thường, sản phụ mang tam thai này phải mổ lấy thai lúc chỉ mới 36 tuần 4 ngày, sớm hơn gần 3 tuần so với "độ chín" của tuổi thai (39 tuần). Chưa kể để giữ thai các bác sĩ còn phải chỉ định khâu vòng cổ tử cung, song song việc tiêm thuốc trưởng thành phổi cho thai nhi phát triển.
Nguy cơ cao, nhưng từ trên mạng đến ngoài đời thực, nhiều người đang kháo nhau "bí kíp" sinh nhiều con một lần. Các lý do được đưa ra chủ yếu là không có thời gian sinh đẻ, sợ đau, muốn con cái có cơ hội lớn cùng nhau... Đặc biệt, nhiều người sẵn sàng đánh đổi sức khỏe, chỉ cần mang và sinh nở đa thai.
Điển hình trên nhóm "IVF - song thai - đa thai - khâu eo cổ tử cung" với hơn 19.000 thành viên, một người tỏ ý muốn làm IVF (thụ tinh trong ống nghiệm) mang song thai để có đủ cả "nếp lẫn tẻ".
"Mình đang ở tuổi sinh sản, mọi thứ đều tốt, cân nặng vừa đủ. Trong gia đình có bà ngoại từng sinh đôi rất khỏe mạnh nên mình rất muốn sinh đôi, kể cả chịu cực và đau đớn", người này bộc bạch.
Và đánh vào nhu cầu này, nhiều trung tâm hỗ trợ sinh sản "chớp thời cơ" quảng cáo có thể làm IVF, giúp các gia đình "hiện thực hóa giấc mơ" có nhiều con cùng lúc.
Một trang Facebook giới thiệu là "Trung tâm hiếm muộn và y học giới tính..." quảng cáo: "Đón song thai rồng phượng như ý" chỉ từ 25 triệu đồng. Theo trung tâm này, gia đình có thể nhận tin vui sau hai tuần chuyển phôi IVF với tỉ lệ thành công đến 86%.
Một trung tâm hỗ trợ sinh sản có tiếng ở Hà Nội cũng khẳng định có thể hỗ trợ được việc mang đa thai bằng phương pháp IVF, chi phí từ 80 - 100 triệu đồng (chưa bao gồm chi phí thăm khám và trữ đông phôi).
"Trứng của bạn sẽ được lấy ra ngoài thụ tinh với tinh trùng của chồng trong ống nghiệm tạo thành phôi, phôi nuôi từ 3-5 ngày rồi cấy vào tử cung.
Thông thường sẽ chuyển một phôi thôi, nhưng muốn song thai trung tâm sẽ chuyển hai phôi cùng lúc", một nhân viên nói và không quên hối thúc khách hàng sớm đặt lịch hẹn để được như ý muốn.
Đa thai đều gặp biến chứng
Thực tế có nhiều sản phụ ban đầu rất hứng khởi nghe tin mình mang đa thai nhưng càng đi sâu vào thai kỳ càng "thấm" bởi các biến chứng. Giữa tháng 2-2021, chị N.T.T. (24 tuổi, ngụ Bình Dương) mang thai tự nhiên lần đầu, kết quả thăm khám cho thấy mang song thai cùng trứng. Ban đầu T. cũng nghĩ mang song thai đỡ phải đẻ nhiều lần, các con sẽ được lớn lên cùng nhau.
Nhưng suy nghĩ ấy dần biến mất, chặng đường mang song thai của T. gặp đầy trắc trở.
Đầu tiên là thai nhi có chung một bánh nhau nhưng ở hai túi ối khác nhau, cảnh báo nguy cơ truyền máu song thai rất cao (máu từ một bào thai sẽ bị bào thai còn lại hút, có nguy cơ tử vong hoặc sinh non - PV). T. còn bị tụt cổ tử cung phải đặt vòng nâng cổ tử cung.
Những ngày mang thai, T. cũng trở thành "đối tượng chăm sóc đặc biệt", nhưng chỉ kéo đến tháng thứ bảy cuộc mổ "bắt con" bất đắc dĩ phải diễn ra trước hàng loạt biến chứng đe dọa. "Đó là thời gian nặng nề nhất mà tôi từng trải qua" - T. thở dài.
Bác sĩ Vương Đình Bảo Anh - trưởng khoa sản A (Bệnh viện Từ Dũ) - khẳng định hầu hết sản phụ mang đa thai đều gặp biến chứng.
Dẫn chứng, ông lấy ba hồ sơ bệnh án song thai bị nhau tiền đạo, đái tháo đường và giới hạn tăng trưởng đang theo dõi đặc biệt tại khoa.
Một điều dễ thấy là bệnh án của các sản phụ đa thai thường dày cộp gấp nhiều lần bệnh án thông thường. "Đây được coi là ca bệnh nặng, điều trị dài ngày và bác sĩ phải thường xuyên kiểm tra ghi chú tình trạng sức khỏe, kèm theo các hướng đã, đang và sẽ phải xử lý liên tục" - bác sĩ Bảo Anh lật giở hồ sơ bệnh án nói.
Chọn ngẫu nhiên bệnh án sản phụ song thai 32 tuần, ông nói ngay kết cục mà người mẹ này đang đối diện là thai giới hạn tăng trưởng trong buồng tử cung.
"Có nghĩa có một trong hai thai phát triển không bình thường và nguy cơ sẽ chết. Chưa dừng lại đó, nếu song thai một nhau hai ối sẽ dẫn đến bệnh lý truyền máu song thai, kéo theo thai còn lại cũng sẽ chết. Còn nếu không sẽ có khoảng 30% bé mắc chứng sám não, tức thiếu hoặc nhồi máu não" - ông phân tích.
Hay như trường hợp của một sản phụ song thai thiếu máu bào thai. Việc thiếu máu bào thai kéo dài, theo ông, sẽ kéo theo thiếu máu não em bé, kết cục hạn chế cả tâm thần và vận động nếu bé được sinh ra.
Đây là gánh nặng kéo dài suốt cuộc đời của đứa bé, gia đình và xã hội. Chưa kể đa thai đa phần là phải mổ lấy thai và hậu quả thấy rõ khi xảy ra các biến chứng nhau tiền đạo, nhau cài răng lược, thai bám vết mổ cũ và đặc biệt là nguy cơ vỡ vết mổ trong các lần mang thai sau.
Đa thai do lạm dụng IVF
Bác sĩ Bảo Anh khẳng định IVF là "thành tựu y khoa" nhưng đang bị lạm dụng. Một số bộ phận đang hiểu IVF là "phương tiện" có con, điều này đang trở thành gánh nặng khi tạo ra các đa thai. IVF là giải pháp cho người hiếm muộn, nhưng việc chỉ định IVF không chặt chẽ, ai muốn là làm, nhiều người mới 23 - 24 tuổi cũng đăng ký IVF.
Trong khi các tổ chức về sinh sản đều khuyến cáo khi thực hiện IVF chỉ nên chuyển một phôi, hoặc khi xác định đa thai phải can thiệp giảm phôi. "Đây là hiện tượng sai lầm vô cùng và cần phải đánh động" - bác sĩ Bảo Anh nói.
"Quan niệm rất sai lầm"
Bác sĩ Bảo Anh nói trong suốt quá trình làm nghề ông gặp rất nhiều cặp vợ chồng vẫn nghĩ chuyện mang và sinh đa thai vô cùng đơn giản.
Nhiều người không ngại đặt thẳng vấn đề muốn có đa thai, và họ sẽ chấp nhận làm đủ cách để có đa thai, miễn sao đẻ một lần cho khỏe còn làm việc khác.
"Nhiều bạn còn rất trẻ gặp tôi nói giờ công việc bận rộn quá, bác cho em làm thụ tinh trong ống nghiệm được hai bé càng tốt, làm một lần xong nghỉ luôn" - bác sĩ Bảo Anh kể.
Còn bác sĩ Bùi Văn Hoàng - trưởng phòng kế hoạch tổng hợp Bệnh viện Từ Dũ - cho biết tâm lý muốn đẻ một lần nhiều con là quan niệm rất sai lầm. Cũng có nhiều ca sinh đa thai được "tô đậm" khiến nhiều người lầm tưởng đó là "kỳ tích". "Họ thấy kỳ diệu quá, nhưng không hiểu mặt trái mà đa thai gây ra" - bác sĩ Hoàng cảnh báo.
Theo ông, tỉ lệ đa thai ở Việt Nam hiện nay từ 2-3%, tương đương thế giới.
Có nhiều nguyên nhân đa thai, bao gồm đa thai tự nhiên, hiếm con sử dụng thuốc kích thích buồng trứng (không phải do lỗi bác sĩ) và thực hiện IVF.
Và khi nói đến đa thai "các bác sĩ rất sợ" và gọi đó là biến chứng sản khoa bởi hại nhiều hơn lợi.
Với các sản phụ đa thai, theo bác sĩ Hoàng, hiếm khi đủ 39 - 40 tuần như mang thai bình thường, bởi trọng lượng thai quá lớn tạo áp lực đẩy trẻ ra sớm. Áp lực này cũng dẫn đến nguy cơ nước ối vỡ sớm hơn thường lệ, gây nhiễm trùng.
Việc gò tử cung dễ băng huyết và có trường hợp phải cắt tử cung. Đặc biệt, khi mang đa thai sẽ rối loạn tăng trưởng thai nhi như ốm yếu, suy dinh dưỡng, tử vong.
Đa thai cũng sẽ ảnh hưởng đến các bệnh lý nội khoa của sản phụ như đái tháo đường, tiền sản giật, trầm cảm sau sinh.
Ghi nhận ca song thai cùng trứng khác giới tính đầu tiên tại Việt NamTTO - Chiều 9-11, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội công bố một ca hiếm phát hiện song thai cùng trứng nhưng khác nhau về kiểu hình, kiểu gene. Đây là ca đặc biệt lần đầu tiên ghi nhận tại Việt Nam.