Vì là hàng đào trộm, buôn bán bất hợp pháp nên hầu hết các cuộc giao dịch đều được các tay trùm khoáng sản mua bán đất hiếm yêu cầu phải trả bằng tiền mặt, đô la Mỹ hoặc bằng vàng và thậm chí cả... bất động sản.

Bán mỏ đất hiếm trữ lượng... 4 quả đồi

Thông qua một số "người bảo lãnh", chúng tôi (trong vai người mua) tiếp cận một người đàn ông có tên trên Zalo là Quách Tuấn Du. Người này có tên thật là Nguyễn Đức Thành (35 tuổi, ở phường Ngọc Xuyên, quận Đồ Sơn, Hải Phòng). Cũng như những người buôn đất hiếm khác, ông Thành rất kín tiếng, tuyệt đối không bàn chuyện "làm ăn" qua điện thoại.

Trưa 19-4, ông Thành hẹn chúng tôi tới đường Hạ Lý (quận Hồng Bàng, Hải Phòng) rồi đưa đến một quán ăn. Trong phòng kín, ông Thành cho chúng tôi xem hình ảnh trên điện thoại và nói: "Tôi hiện có loại đã tuyển dạng miếng tầm 8.000 tấn, vẫn còn nguyên trong kho gần cảng. Giá 120 USD/kg, tức 120.000 USD/tấn. Bốc hàng tại kho".

Ông Thành yêu cầu: "Trước khi đặt cọc sẽ cung cấp mẫu để bên mua test trước, chứ không được phép đặt chân vào kho. Hàng này nó nhạy cảm lắm, kho có mấy lớp bảo vệ, người lạ không thể lọt được vào".

Sau một hồi trao đổi, ông Thành dặn dò: "Khi nào lấy hàng tôi sẽ gửi định vị kho chứa, bên mua chủ động vận chuyển. Để an toàn thì nên bốc hàng vào bảy, tám giờ tối. Thanh toán hàng tốt nhất là dùng bất động sản đã được đơn vị độc lập định giá, vàng miếng hoặc đô la Mỹ. Tuyệt đối không được chuyển khoản. Dùng sổ đỏ để giao dịch sang tên rất thuận tiện, nhanh gọn".

Gần một tuần sau, thấy chúng tôi vẫn chưa cọc tiền, ông Thành tiếp tục gửi mẫu đất hiếm ở Yên Bái và giới thiệu đây là hàng chưa được chiết tách nên giá mềm hơn, chỉ 11.000 USD/tấn. 

Ngày 8-5, một thùng hàng khác được ông Thành gửi từ bến xe Vĩnh Niệm (TP Hải Phòng) lên Hà Nội, bên trong có một cốc nhựa chứa gần nửa ký đất hiếm, lận vào trong đó là một mẩu giấy gấp nhỏ ghi nội dung: "Giao hàng tại Phú Thọ, trữ lượng là 4 quả đồi chưa khai thác".

Đến ngày 20-5, ông Thành tiếp tục gửi cho chúng tôi một bản cam kết với nội dung ông được ông P.T.T. (48 tuổi, quê Hải Dương) ủy quyền bán mỏ đất hiếm với trữ lượng là 4 quả đồi nói trên. Giá bán 24 triệu đồng/tấn và giao hàng tại Phú Thọ.

Muốn có hàng phải đặt cọc 25.000 USD

Qua một đầu mối ở Lai Châu, ngày 12-4 chúng tôi tiếp cận ông Trịnh Minh Đức (31 tuổi, ở thị trấn Ninh Giang, huyện Ninh Giang, Hải Dương) - người giới thiệu có lõi đất hiếm số lượng lớn.

9h sáng 19-4, ông Đức hẹn chúng tôi đến một quán cà phê ở khu biệt thự phía bắc huyện Ninh Giang để gặp trực tiếp bàn chuyện làm ăn. Ngoài ông Đức còn có ông Kiên (41 tuổi), ông Trắc (38 tuổi) và ông Tuấn (44 tuổi, cùng ở huyện Ninh Giang).

Ngồi chưa ấm chỗ, ông Đức lấy ra một túi nilông giới thiệu: "Loại hàng lõi này bên tôi số 2 thì không có chỗ nào dám nhận số 1. Nói thật với ông, hàng Lai Châu không phải ai cũng vào được mỏ đâu. Muốn làm nam châm thì chỉ hàng lõi này mới đủ lượng quặng. Mỏ này có cả đời đào cũng không hết được". Lõi đất hiếm ông Đức chào hàng nặng hơn 1kg, có màu nâu sẫm, óng ánh như than đá.

"Trước khi làm, hai bên phải ký hợp đồng. Ví dụ mỗi tháng bên tôi cam kết cung cấp 30 - 50 tấn lõi. Để an toàn thì theo tôi khai thác đến đâu vận chuyển ra container đặt sẵn ở đầu Lào Cai đến đó. Đất Lai Châu bọn tôi là mạnh nhất rồi, bất cứ chuyện gì xảy ra cũng có thể xử lý được", ông Đức cho hay.

Ông Đức chưa dứt lời, ông Kiên tiếp lời: "Tôi chỉ có lăn tăn chỗ thanh toán thôi, hàng thì nó như thế rồi, mang về mà test. Nếu mỏ có giấy tờ thì cọc tiền ở ngân hàng, thích ngân hàng bảo lãnh cũng được nhưng hàng này đào từ mỏ không có giấy tờ gì cả. Như thằng Đức nó biết chẳng có giấy tờ gì, chở từ Lai Châu về đến đây, chú hiểu câu chuyện không? Hàng này chúng tôi bán cho đầu Hải Phòng 20.000 USD/tấn", ông Kiên nói.

Sau cuộc gặp tại Hải Dương, đến sáng 28-4, ông Đức lên Hà Nội gặp chúng tôi tiếp tục đàm phán và khoe về tiềm năng nguồn hàng: "Tùy vào nguồn lực của bên ông bơm cho bên tôi như thế nào, ví dụ các ông đặt cọc tầm 300 triệu đồng thì mỗi tháng bọn tôi chỉ cung cấp được 30 - 100 tấn. Nhưng nếu các ông bơm cho bọn tôi 1 tỉ đồng thì số lượng nó lại khác. Nói chung là muốn có hàng phải đặt cọc trước ít nhất 25.000 đô la Mỹ".

Bị bắt cũng không được nhắc đến đất hiếm

Ông Đức liên tục trấn an chúng tôi: "Nếu có bị bắt thì cùng lắm thu mất hàng và phạt hành chính. Cái này nó không liên đới đến án hình sự, ông hiểu không? Tôi có thể cãi trắng luôn không biết nó là đất gì. Vì trong loại đất này có lẫn cả quặng đồng, sắt, tạp chất. Nói chung là khi bị bắt thì không được nhắc đến hai từ đất hiếm".

Vài tiếng sau cuộc gặp ngày 28-4, ông Đức gửi một hợp đồng qua Zalo cho chúng tôi do ông Hà Trung Kiên (giám đốc Công ty TNHH khí đặc biệt Vinagas) ký với nội dung đề nghị bên mua đặt cọc 25.000 USD.

Qua kiểm tra, chúng tôi thấy Công ty TNHH khí đặc biệt Vinagas (có trụ sở chính tại khu đô thị Văn Quán - Yên Phúc, phường Phúc La, quận Hà Đông, Hà Nội) đã tạm dừng kinh doanh.

"Tôi khuyên thật là đừng bao giờ chuyển vào tài khoản công ty vì liên quan đến truy xuất nguồn tiền. Nếu bắt buộc phải chuyển thì chỉ cần ghi là cọc mua đất thôi. Trong hợp đồng tôi cũng chỉ ghi là đất thôi chứ không ghi rõ đất hiếm. Dự kiến sau khi nhận được tiền cọc, đến ngày 10-5 sẽ giao chuyến hàng đầu tiên", ông Kiên nói.

Không chỉ làm ăn chung với nhóm của ông Đức, ông Kiên còn cho biết hiện đang có nguồn hàng đất hiếm ở Thanh Hóa với trữ lượng rất lớn. "Tôi cam kết cung cấp quặng đất hiếm số lượng từ 300 - 1.000 tấn/tháng...", ông Kiên chào hàng.