Chánh án TAND Tối cao vừa có quyết định kháng nghị giám đốc thẩm vụ đại gia thủy sản Phan Bá Tòng (thường gọi Tòng “Thiên Mã”) cùng các đồng phạm lừa đảo, làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.

Kháng nghị về trách nhiệm dân sự trong bản án phúc thẩm TAND Cấp cao tại TP.HCM đề nghị Hội đồng giám đốc thẩm TAND Tối cao xử theo hướng hủy bản án trên về phần trách nhiệm dân sự để xét xử phúc thẩm lại.

Chiếm đoạt hơn 145 tỉ đồng

Theo hồ sơ, bị cáo Tòng là giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu thủy sản Thiên Mã đã trực tiếp chỉ đạo kế toán trưởng công ty Trần Thị Diễm lập khống các hợp đồng mua bán cá, báo cáo tài chính từ lỗ thành có lãi.

Bị cáo Phan Bá Tòng tại phiên tòa phúc thẩm. Ảnh: NHẪN NAM 

Từ các hồ sơ khống này, công ty đã trình Ngân hàng Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Cần Thơ (VDB Cần Thơ) để vay tiền, qua đó chiếm đoạt hơn 145 tỉ đồng. Tiền chiếm đoạt, bị cáo sử dụng để mua đất, trả nợ cho các ngân hàng khác và chi xài cá nhân…

Xử sơ thẩm, TAND TP Cần Thơ tuyên phạt bị cáo Tòng 18 năm tù, Diễm bảy năm tù cùng về tội lừa đảo.

Bị cáo Nguyễn Thị Mai (cựu trưởng Phòng tín dụng xuất nhập khẩu VDB Cần Thơ) bị phạt sáu năm tù, Lâm Chí Công (cựu phó phòng) 10 năm tù, Huỳnh Thanh Trúc (cựu cán bộ tín dụng) bốn năm tù cùng về tội làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.

Xử phúc thẩm, TAND Cấp cao chỉ giảm án cho bị cáo Diễm còn sáu năm tù, các bị cáo khác y án.

Đáng chú ý, phần trách nhiệm dân sự, tòa chấp nhận một phần kháng cáo của VDB, tuyên buộc sáu ngân hàng phải trả lại 45 tỉ đồng cho VDB vì đây là tiền bị cáo Tòng đã chiếm đoạt của VDB để trả cho các ngân hàng này. Đồng thời tòa buộc bị cáo Tòng và Công ty Thiên Mã liên đới bồi thường cho VDB hơn 142,8 tỉ đồng.

Kháng nghị phần trách nhiệm dân sự

Kháng nghị phân tích về tố tụng, cấp phúc thẩm đã quyết định phần trách nhiệm dân sự theo hướng bất lợi cho các ngân hàng và bị đơn dân sự (Công ty Thiên Mã). Cụ thể, tòa buộc sáu ngân hàng, trừ Ngân hàng Indovina phải trả tiền cho VDB và buộc Công ty Thiên Mã phải liên đới bồi thường cùng bị cáo Tòng. Tuy nhiên, tòa lại không triệu tập các ngân hàng và công ty trên đến phiên phúc thẩm là vi phạm nghiêm trọng quy định tại khoản 4 Điều 346 BLTTHS, ảnh hưởng đến việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ.

Về trách nhiệm dân sự, kháng nghị cho rằng kết luận điều tra thể hiện tổng số tiền Công ty Thiên Mã vay của hợp đồng hạn mức tín dụng xuất khẩu năm 2019, 2020 và tám hợp đồng tín dụng xuất khẩu từng lần năm 2011, ông Tòng đã sử dụng hơn 34,2 tỉ đồng để trả nợ gốc và lãi cho bảy ngân hàng.

Sau khi ký hợp đồng vay bằng cách lập khống chứng từ với VDB, Công ty Thiên Mã đã nhiều lần được giải ngân bằng tiền mặt và nhập vào quỹ tiền của công ty. Như vậy, số tiền phạm tội mà có đã hòa lẫn vào số tiền quỹ tại công ty, khó xác định được dấu vết tội phạm.

Qua kiểm tra các phiếu chi thì ngoài rút tiền mặt trong quỹ của công ty để trả nợ cho các ngân hàng, công ty còn dùng để chi phí hoạt động kinh doanh, trả lương cho công nhân, trả nợ cho các cá nhân bán cá (trong đó có ông Lê Thanh Sơn).

Tòa phúc thẩm xác định khoản tiền mà các ngân hàng đã nhận trả nợ từ Công ty Thiên Mã là tiền do phạm tội mà có và buộc các ngân hàng hoàn trả lại số tiền đã nhận là chưa đủ căn cứ.

Phần quyết định buộc ông Tòng và Công ty Thiên Mã phải có trách nhiệm liên đới bồi thường hơn 96,2 tỉ đồng nhưng không tuyên bồi thường cho ai là thiếu sót nghiêm trọng, cần phải khắc phục để đảm bảo công tác thi hành án đúng pháp luật.

Đối với quyết định về việc ông Sơn không phải giao trả cho VDB 2,9 tỉ đồng, án sơ thẩm nhận định ông Sơn nhận tiền từ hành vi ký khống hợp đồng mua bán cá và được giải ngân, không được xem là chiếm hữu ngay tình nên buộc phải trả lại.

Cấp phúc thẩm lại cho rằng giữa ông Sơn và Công ty Thiên Mã có quan hệ mua bán cá. Công ty đã cho ông Sơn ứng tiền và ký hợp đồng vay vốn VDB 35,9 tỉ đồng. Sau khi VDB giải ngân vào tài khoản, ông Sơn đã rút ra và hoàn lại số tiền đã ứng cho Công ty Thiên Mã, do đó không phải hoàn trả số tiền cho VDB.

Tuy nhiên, theo kháng nghị, để có cơ sở xác định ông Sơn có trách nhiệm hoàn trả cho VDB hay không thì cần phải làm rõ số tiền này có dấu vết của tội phạm hay không.