Tờ Nikkei Asia dẫn lời các nhà ngoại giao ngày 4-6 cho biết Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte sẽ quyết định sớm về việc gia hạn một thỏa thuận quân sự quan trọng với Mỹ, vốn đã được cải thiện sau các cuộc đàm phán.
Giới chức quốc phòng đã “nín thở” về số phận của Thỏa thuận Các lực lượng thăm viếng (VFA), vốn cho phép các lực lượng Mỹ vào Philippines để tham gia các cuộc tập trận thường lệ.
Quyết định mang tính đặt cược cao của ông Duterte được đưa ra trong bối cảnh Trung Quốc tăng cường hiện diện ở Biển Đông. Quân đội Philippines gần đây cho biết đã phát hiện hàng trăm “tàu dân quân” Trung Quốc trong khu vực mà Manila gọi là "vùng đặc quyền kinh tế" của họ.
Binh sĩ Mỹ và Philippines trong một cuộc tập trận chung hồi năm 2018. Ảnh: AP
“Nó (VFA) hiện đang ở văn phòng tổng thống, và tôi hy vọng nó sẽ sớm được đưa ra” - Đại sứ Philippines tại Mỹ Jose Manuel Romualdez nói trong một cuộc họp báo trực tuyến với người đồng cấp Mỹ tại Manila - ông John Law khi phát biểu về việc kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước.
"Và chúng tôi rất hy vọng rằng VFA sẽ tiếp tục, bởi vì đó là một phần quan trọng của thỏa thuận” - ông Romualdez nói thêm.
Đầu năm ngoái, Tổng thống Duterte đã đơn phương chấm dứt VFA, vốn có hiệu lực từ năm 1999, để đáp trả việc Washington dừng cấp thị thực của một trong những đồng minh chính trị của ông. Chủ nhân Điện Malacanang sau đó đã hai lần hoãn kế hoạch chấm dứt thỏa thuận trên để các quan chức xúc tiến việc điều chỉnh thỏa thuận.
VFA sẽ hết hiệu lực vào tháng 8 tới nếu ông Duterte cuối cùng quyết định chấm dứt thỏa thuận này với Mỹ. Tuy nhiên, các nhà ngoại giao Mỹ và Philippines cho biết thỏa thuận này đã được điều chỉnh và tăng cường.
“Tôi biết rằng đó là một sự cải tiến và rất nhiều thời gian đã được cả hai quốc gia của chúng tôi, các hội đồng của chúng tôi, dành ra để thảo luận về một số điều mà họ muốn cải thiện trong thỏa thuận đó” – ông Romualdez nói.
Về phần mình, ông Law cho biết: “Đã có một số đề xuất rất cụ thể liên quan đến cách chúng tôi có thể làm rõ và tăng cường việc thực hiện VFA”.
Ông Romualdez nói thỏa thuận trên nhằm thực thi Hiệp ước Phòng thủ Tương hỗ năm 1951 mà các nhà phân tích mô tả là nền tảng của liên minh giữa hai nước. Chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đảm bảo với Philippines rằng một cuộc tấn công vũ trang vào một tàu Philippines ở Biển Đông sẽ kích hoạt các nghĩa vụ của Washington theo hiệp ước.
“Chúng tôi nghĩ rằng VFA đã là một phần cơ bản giúp làm cho Hiệp ước Phòng thủ Tương hỗ thành công. Chúng tôi cam kết cho sự thành công của liên minh giữa chúng tôi với Philippines và cam kết đó sẽ tiếp tục mạnh mẽ” – ông Law nói.
Ông Duterte trước đó cho biết Mỹ phải trả tiền nếu muốn tiếp tục thỏa thuận. Vào tháng 12, ông cho biết Washington phải cung cấp hàng triệu liều vaccine nếu quân đội Mỹ muốn ở lại Philippines.
Chính quyền Biden trong tuần này đã công bố kế hoạch tài trợ 80 triệu liều vaccine ngừa COVID-19 cho các quốc gia khác. Ông Law hôm 4-6 xác nhận rằng Philippines, nơi chứng kiến một trong những đợt bùng phát dịch tồi tệ nhất trong khu vực, sẽ là một trong những nước tiếp nhận đầu tiên.
Nhưng khi ông Duterte đang đánh giá đề xuất gia hạn VFA, ông Romualdez đầu tuần này cho biết khoản đóng góp của Washington là “không có bất kỳ ràng buộc nào với nó, có thể nói như vậy”.
