Từ 1.8 tới đây, Thông tư 40/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn về thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập cá nhân và quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có hiệu lực. Theo đó, Thông tư quy định sàn thương mại điện tử (TMĐT) phải khai và nộp thuế thay cá nhân kinh doanh trên sàn. Việc chặn thất thu thuế trong kinh doanh online là cần thiết song vấn đề này còn có nhiều ý kiến bổ sung góp ý.

Chặn thất thu thuế

Theo quy định mới nhất tại Thông tư 40 của Bộ Tài chính, các sàn TMĐT phải kê khai và nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh. Sàn giao dịch TMĐT căn cứ doanh thu, các khoản thu khác mà cá nhân kinh doanh trên sàn nhận được, bao gồm khoản nhận qua đơn vị vận chuyển - COD, các hình thức trung gian thanh toán... để xác định doanh thu kê khai thuế thay, nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh.

Thông tư 40 có hiệu lực từ 1.8 nhưng việc khấu trừ thuế tại các sàn TMĐT, theo cơ quan thuế, có thể giãn, theo lộ trình, để các sàn TMĐT có thêm thời gian chuẩn bị. Theo quy định, cá nhân kinh doanh có thu nhập năm từ 100 triệu đồng trở lên sẽ phải nộp thuế GTGT và thuế thu nhập cá nhân. Mức thuế áp dụng cho cá nhân bán buôn, bán lẻ các loại hàng hóa (trừ giá trị hàng hóa đại lý bán đúng giá hưởng hoa hồng) là 1,5% tính trên doanh thu, gồm 1% thuế suất GTGT và 0,5% thuế thu nhập cá nhân. Nếu chưa khai thuế thay, nộp thuế thay được cho cá nhân, sàn TMĐT phải cung cấp các thông tin liên quan đến hoạt động kinh doanh của cá nhân thông qua sàn cho cơ quan thuế.

Từ 1.8, hằng tháng, các thông tin của người bán sẽ được sàn chuyển cho cơ quan thuế theo hình thức điện tử. Các dữ liệu phải chuyển sang thuế gồm doanh thu, tài khoản ngân hàng, hàng hóa, dịch vụ bán và thông tin cá nhân gồm họ tên, số định danh cá nhân hoặc chứng minh nhân dân/căn cước công dân/hộ chiếu, mã số thuế, địa chỉ, email, số điện thoại liên lạc...

Quy định mạnh tay nêu trên nhận được ủng hộ từ không ít chuyên gia, luật sư. Bởi lẽ, đây sẽ là công cụ hữu hiệu để chặn thất thu thuế trong bối cảnh ngành thuế ngày càng bỏ lọt nhiều trường hợp thu nhập "khủng" nhờ kinh doanh online nhưng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ thuế.

Trao đổi với Lao Động, Luật sư Bùi Đình Ứng (Đoàn luật sư Hà Nội), cho rằng để đạt được mục tiêu chống thất thu thuế, cần thiết phải có những quy định như trên, dù khiến các bên tham gia kinh doanh online sẽ gặp thêm phiền phức. Bởi từ trước đến nay, chỉ có người bán tự kê khai, đóng thuế dựa trên thu nhập của họ nhưng việc kiểm soát kê khai có chính xác hay không lại không dễ. Đã có nhiều trường hợp kê khai không đúng nên bị ngành Thuế "truy vết" và yêu cầu đóng bổ sung.

Vẫn còn ý kiến trái chiều

Mặc dù quản lý chặt để tránh thất thoát thuế nhưng nhiều ý kiến lo ngại rằng quy định sàn TMĐT phải khai và nộp thuế thay cá nhân kinh doanh trên sàn liệu có phù hợp hay không.

Chia sẻ với Lao Động, chuyên gia tài chính Đinh Trọng Thịnh cho rằng, việc thu thuế chặt chẽ là tốt nhưng tiến hành như thế nào để được tốt nhất. Theo ông Thịnh, việc quy định sàn TMĐT phải khai và nộp thuế thay cá nhân kinh doanh là yêu cầu chưa hợp lý. “Họ không phải là người kinh doanh, họ chỉ là người cung cấp dịch vụ. Trách nhiệm của các sàn là phải đảm bảo được tốt dịch vụ đưa ra, phải chịu trách nhiệm dịch vụ. Nếu phải nộp thuế thì nộp thuế trên dịch vụ của anh ta” - ông Thịnh nói thêm.

Cùng quan điểm này, Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM) nêu quan điểm sàn TMĐT không phải đơn vị "trả thu nhập" mà chỉ cung cấp hạ tầng công nghệ để kết nối người bán với người mua, giúp họ thực hiện giao dịch. Vì vậy, sàn không thuộc đối tượng có nghĩa vụ kê khai, khấu trừ thuế thu nhập của người bán theo quy định tại khoản 1 điều 24 Luật Thuế thu nhập cá nhân. Ngoài ra, quy định tại Nghị định 52/2013/NĐ-CP về TMĐT cũng không nêu trách nhiệm sàn bán lẻ online phải kê khai thay, nộp thuế thay cho người bán.

Nhiều ý kiến cho rằng việc sàn TMĐT kê khai, nộp thuế thay người kinh doanh còn tác động tới các cơ quan thuế địa phương trong việc phân bổ nguồn thu đối với những trường hợp trụ sở của sàn và địa điểm kinh doanh của nhà bán hàng thuộc các địa phương khác nhau.

Bên cạnh đó, một số sàn như chotot.vn, batdongsan.com.vn... cho hay họ không tham gia trực tiếp vào giao dịch giữa người mua và người bán mà chỉ đóng vai trò là nơi để người bán đăng tin về hàng hóa và dịch vụ. Do vậy, các sàn này không thể kiểm soát cũng như không có thông tin về doanh thu, tài khoản ngân hàng, căn cước công dân, mã số thuế, địa chỉ người bán. Để phù hợp với thực tiễn, cơ quan thuế nên cân nhắc chỉ áp dụng yêu cầu cung cấp thông tin và khai thuế, nộp thuế thay đối với các sàn có thực hiện chức năng là trung gian thanh toán giữa người mua và người bán.

Về nội dung thông tư yêu cầu các sàn cung cấp thông tin của cá nhân kinh doanh theo yêu cầu của cơ quan thuế, VECOM cho biết, theo ý kiến của đại diện một số sàn tại cuộc họp với Tổng cục Thuế, hiện nay các sàn đôi khi vẫn nhận được yêu cầu cung cấp thông tin từ các cơ quan thuế địa phương và các yêu cầu cụ thể bằng văn bản là phù hợp với pháp luật hiện hành.

Tuy nhiên, đại diện Tổng cục Thuế cho biết đang xây dựng hệ thống để “kết nối thông tin theo chuẩn định dạng” với các sàn.