Trong khuôn khổ Lễ hội Xoài Cao Lãnh lần thứ nhất năm 2022, UBND TP Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu bảo tồn và phát triển ẩm thực Việt Nam tổ chức hội thi ‘‘Ẩm thực món ngon từ xoài’’. Qua đó có những sáng tạo, chế biến thêm phong phú các món ăn từ nguyên liệu chủ yếu là xoài cát chu và xoài cát Hòa Lộc thương hiệu xoài Cao Lãnh lừng danh.

Món ngon từ xoài chỉn chu và công phu

Hội thi thu hút 9 đội với gần 30 món ăn được chế biến bởi các đầu bếp chuyên và không chuyên tại các cơ sở kinh doanh ăn uống, dịch vụ nhà hàng, khu điểm du lịch, hợp tác xã đặc sản... trên địa bàn tỉnh. Mỗi đội chế biến 3 món ăn từ xoài gồm: 1 món khai vị, 1 món (chiên, sốt, nướng) và 1 món nước. Trong 60 phút, các đội phải chế biến thực đơn đảm bảo cho đủ 10 người ăn.

Khách sạn Sao Mai trình bày 3 món ăn tại cuộc thi “Ẩm thực món ngon từ xoài” - Ảnh: P.NGA

Ông Trần Minh Dũng - bếp trưởng Khách sạn Sao Mai, đơn vị đoạt giải nhì của hội thi lần này - cho biết xoài Cao Lãnh mà chủ yếu là xoài cát Hoà Lộc có vị ngọ ngọt thanh, còn xoài cát chu vị ngọt chua. Từ đó đầu bếp có thể vận dụng và sáng tạo ra gần 70 món ăn, bánh ngọt, nước ép… làm phong phú hơn cho sản vật địa phương. Những món ăn làm từ xoài khá dễ, cũng tuỳ món mà mình chọn loại xoài để cho ra hương vị khác nhau.

Cận cảnh 3 món ăn: Cà ri tôm xoài, xôi xoài và salat xoài - Ảnh: HẢI TRIỀU

"Đặc biệt khoảng 3- 4 năm trở lại đây, từ thương hiệu trái xoài Cao Lãnh mà các khu, điểm đến, du lịch trong toàn tỉnh đã dần hình thành nên những món ngon chế biến từ xoài. Giờ đây không chỉ người dân địa phương mới được ăn "đặc sản" đặc sắc của quê hương mình, mà khách từ trong và ngoài nước đến Đồng Tháp cũng được thưởng thức. Ẩm thực giúp lưu dấu hương vị của từng địa phương giúp họ đến một lần lại muốn đến nữa là vì thế", bếp trưởng Dũng chia sẻ.

Món bún mắm xoài được thực khách ưa chuộng thưởng thức trong lễ hội xoài - Ảnh: ĐẶNG TUYẾT

Trong hội thi, Khách sạn Sao Mai, Đồng Tháp trình bày 3 món ăn: Salat xoài bò, Xôi xoài và Cà ri tôm xoài. Trong đó, món Xôi xoài nghe đơn giản nhưng khâu chuẩn bị mất khá nhiều thời gian, đầu tiên ngâm nếp 6h, hấp tiếp tục trong 3h. Trong khi chờ nếp chín, lấy xoài chín xay nguyễn cho mịn sau đó trộn đều vào nếp đã hấp, rồi trộn với nước cốt dừa cho béo. Khi ăn kèm thêm ít muối và một lát xoài chín sẽ ngon hơn. Vị thơm dẻo của nếp hòa quyện với chút béo của nước cốt dừa, chút mặn muối và vị ngọt thanh đặc trưng của xoài cát Hòa Lộc đó là điểm mới làm cho thực khách ăn một miếng lại muốn thêm miếng nữa. Vì xôi xoài không chỉ ngọt béo mà còn thơm lừng vị xoài chua thanh nhè nhẹ.

Bên cạnh đó, món Cà ri tôm xoài cũng là một biến tấu mới cho món cà ri truyền thống miền Tây thêm phong phú. Đặc biệt tôm được sử dụng chế biến phải là tôm thiên nhiên chất thịt và độ ngọt dai ngon hơn. Xoài chín hòa với nước cốt dừa làm cho vị nước dùng vừa béo vừa thơm vị là lạ bí ẩn mà khách phương xa khó nhận ra nếu chưa từng ăn thử trái xoài Cao Lãnh. Có thay tôm bằng cá, cua, gà, vịt, nhưng tôm là ngon nhất, vì tôm không có độ tanh.

Xoài có quanh năm, nhưng các món ăn từ xoài đặc biệt phong phú hơn vào mùa thu hoạch rộ hằng năm từ tháng 12 đến tháng 5. Có thể kể đến: cá sốt xoài, gà sốt xoài, salat xoài, xôi chè bánh bò, lẩu xoài xoài non nấu cá da trơn…

Từ nhà hàng sang trọng đến nội đồng bình dân

Theo anh Nguyễn Văn Hiếu - chủ cơ sở sản xuất và chế biến xoài Nguyễn Hiếu, xã Tịnh Thới, TP Cao Lãnh - cho biết món ăn từ xoài đặc biệt thân thuộc với nông dân nơi đồng quê bình dị. Anh tâm đắc với vòng đời của cây xoài từ lúc ra lộc non đến khi cho những trái xoài thơm mát ngọt lành đều có thề dùng để chế biến món ăn.

Cận cảnh món lẩu xoài từ các nguyên liệu dân dã của miền Tây - Ảnh: ĐẶNG TUYẾT

Từ lâu, người nông dân hay hái lá xoài non chấm mắm, chấm cá kho, ăn kèm với rau ghém. Nếu ăn riêng rau thì nhàn nhạt, có vị chát nhẹ của lá xoài non quyện vào thì cái lưỡi mình hăng say ngay tức thì. Đến khi xoài có trái non lại vẫn tiếp tục ăn kèm rau ghém, lại lấy đó nấu nước lẩu xoài, gỏi xoài. Trái xoài già ngọt, chín mọng ngoài bán ăn tươi còn chế biến ra hàng trăm sản phẩm khác nhau được đóng gói, bảo quản cẩn thận. Riêng cơ sở của anh Hiếu chế biến các sản phẩm: xoài sấy dẻo, mứt xoài, rượu xoài, nước ép xoài.

Những món ăn trình diễn trong Lễ hội xoài thu hút khách tham quan, thưởng thức - Ảnh: HẢI TRIỀU

"Nói đến món ăn "thượng hạng" của Cao Lãnh phải kể đến Cá lóc hấp bông xoài mới thật sự "đỉnh" mà chỉ có nông dân trồng xoài mới được ăn. Bởi mỗi vụ xoài chỉ ra bông một lần và quyết định trúng thất của cả mùa vụ, bông quan trọng lắm. Ấy vì thế mà phải chọn lọc dữ lắm mới có được nắm bông xoài đem hấp cá lóc. Đặc biệt hơn ở chỗ món ăn sau khi chín, thịt cá ngã màu vàng quyện vào từng thớ thịt ngọt thơm, lại có vị bông xoài chát nhẹ kích thích đầu lưỡi, xứng đáng làm món khai vị cho mọi bữa ăn lớn nhỏ nơi đồng nội", anh Hiếu nói.

Trong hội thi lần này, anh cơ sở của anh Hiếu góp 3 món ăn: Cá lóc hấp bông xoài, chân gà sốt sa tế xoài, lẩu ếch sốt xoài sốt chua ngọt. Vì đây là những món ăn gần gũi nhất với nông dân trồng xoài, tới mùa chỉ việc ra vườn xoài, rồi kiếm thêm con cá đồng hoặc chạy ra chợ mua con tôm, con gà là có ngay món ngon.Để kể hết những món ăn đặc sắc từ xoài chắc khó, bởi vì từ một món ăn chỉ cẩn biến tấu một chút là có ngay món  khác. Nhưng khi đến với bất cứ tỉnh nào của miền Tây, đặc biệt là Đồng Tháp sẽ không khó để ăn một món ngon từ xoài, có thể chỉ đơn giản là dĩa gỏi xoài cho đến một nồi lẩu mắm xoài hương vị bay xa cả một vùng sông nước. Xứng đáng để du khách tìm về thử dù chỉ một lần!

Những món bánh tráng miệng công phu đặc sắc miền Tây, miền Trung và kiểu Tây được trình diễn phong phú trong Lễ hội Xoài Cao Lãnh: